ПОЗНАВАТЕЛЬНОЕ

Оси и плоскости тела человека - Тело человека состоит из определенных топографических частей и участков, в которых расположены органы, мышцы, сосуды, нервы и т.д.

Отёска стен и прирубка косяков - Когда на доме не достаёт окон и дверей, красивое высокое крыльцо ещё только в воображении, приходится подниматься с улицы в дом по трапу.

Дифференциальные уравнения второго порядка (модель рынка с прогнозируемыми ценами) - В простых моделях рынка спрос и предложение обычно полагают зависящими только от текущей цены на товар.

Предиктивті медицина, таргетті терапия 11 страница

Предыдущая 1 2 3 4 5 6 7 8 9 101112 13 14 15 16 Следующая

Белгi	Ген
Қара көз Көк көз	А А

7.5.1. Ата-аналарының көздерi қара, өзi көк көздi ер адам қара көздi әйелге үйленген. Ол әйелдiң әкесi көк көздi, ал шешесi қара көздi. Қара көздiң генi доминантты, ал көк көздiң генi рецессивтi болған жағдайда, осы жанұяда туылған балалардың көздерi қандай болады?

7.5.2.Миоплегия (қайталанып отыратын тырыспа ауруы) доминантты белгі ретінде тұқым қуалайтын белгі. Әкесі осы белгі бойынша гетерозиготалы, ал шешесі миоплегиямен ауру, осы жанұяда ақаулықтармен туылатын балалардың мүмкіндігін анықтаңыз?

7.5.3.Адамда тұқым қуалайтын саңырау-мылқаулықтың бір түрін анықтайтын ген рецессивті, қалыпты естуді анықтайтын генге қарағанда.

А) Ата-анасы гетерозиготалы болған жағдайда, олардан қандай балалар туылады?

Б) Саңырау-мылқау әйел мен қалыпты еститін ер адамның жанұясында саңырау-мылқау бала туылды. Ата-анасының генотиптерін анықтаңыз.

7.5.4. Фенилкетонурия /фенилаланин алмасуының бұзылуы, соған байланысты адамның ақылы кемiс / рецессивтi белгi ретiнде тұқым қуалайды. Егер ата-анааларының екеуi де бұл белгi бойынша гетерозиготалы болса, ол жанұяда қандай балалар туылады?

7.5.5.Адамда жақыннан көрудiң кейбiр түрi, дұрыс көруге қарағанда доминантты қасиет көрсетсе, қара көздiң генi көк көзге қарағанда доминантты болатыны белгiлi.

1. Осы аталған екi белгi бойынша гетерозиготалы ата-анадан қандай ұрпақ таралады?

2. Егер гетерозиготалы ер адам көк көздi дұрыс көретiн әйелге үйленсе, олардан қандай ұрпақ туылады?

7.5.6. Адамда глаукома бірнеше жолмен тұқым қуалайды. Оның бір түрі аутосомды доминантты, ал екіншісі аутосомды рецессивті және алдынғы генмен тіркес емес. Егер ата-аналарының біреуі екі патологиялық ген бойынша гетерозиготалы, ал екіншісі сау және екі ген бойынша да гомозиготалы болса, онда ол жанұяда ауру балалардың туылу мүмкіндігін анықтаңыз.

7.5.7.Адамдағы алты саусақтылық, жақыннан көру және кiшi азу тiстiң болмауы доминантты белгiлер.

1. Егер ата-аналарының екеуi де осы үш жұп белгi бойынша гетерозиготалы ауру болса, олардан денi сау балалардың туылу мүмкiндiгi қандай?

2. Әйел жағынан әжесi алты саусақты, атасы жақыннан көргiш, басқа жұп белгi бойынша сау семьяда, осы екi патологиясы бар қыз туылған. Әкесi жағынан әжесi бес саусақты, көруi қалыпты, азу тiсi болмаған. Ал атасы барлық үш жұп ген бойынша сау. Шешесiнiң анамолиялары ұлына берiлген. Осы некеден сау балалардың туылу мүмкiндiгiн анықтаңыз.

7.5.8.Адамда катаракта мен саңырау-мылқаулықтың кейбiр формалары аутосомды рецессивтi, бiрi-бiрiмен тiркес емес белгiлер ретiнде тұқым қуалайды. Сондай-ақ үстiнгi жақ сүйегiнде күрек тiс пен сойдақ тiстiң болмауы да рецессивтi белгi ретiнде тұқым қуалайды. Егер ата-аналарының бiреуi катарактасы бар, саңырыу-мылқау, ал үшiншi белгi бойынша гетерозиготалы болып, ал екiншiсi катаракта мен саңырау-мылқаулық жөнiнен гетерозиготалы, бiрақ күрек тiс пен сойдақ тiстерi жоқ болған. Осындай жанұяда үш аномалиясы да бар балалардың туылу мүмкiндiгi қандай?

7.5.9. Жақыннан көретiн (доминантты белгi), солақай (рецессивтi белгi) ер кiсi, екi белгi бойынша қалыпты әйелге үйленедi. Ерлi-зайыптылардың екеуiнiң де жанұяларында фенилкетонуриямен ауырытын iнiлерi мен сiңлiлерi бар екенi белгiлi, бiрақ өздерi бұл белгi бойынша сау. Осы жанұяда бiрiншi баласы аталған үш белгi бойынша сау, екiншiсi - жақыннан көретiн және солақай, үшiншiсi - фенилкетонуриямен ауру болып туылды.

а) Үш баласы мен ата-аналарының генотиптерiн анықтаңыз.

б) Аталған үш белгi бойынша төртiншi баланың сау болып туылатын мүмкiндiгiн анықтаңыз.

7.5.10. Адамда кездесетiн соқырлықтың екi түрi бар және әрқайсысы аутосомды рецессивтi генмен анықталады. Осы екi белгiнi анықтайтын гендер әртүрлi жұп хромосомаларда орналасқан. Егер, ата-анасының екеуi де соқырлықтың бiр түрiмен ғана ауырып, екiншi түрi бойынша қалыпты болса, осы жанұяда соқыр баланың туылу мүмкiндiгi қандай?

7.5.11. Тiс эмалiнiң гипоплазиясы. Тiс эмалiнiң жұқаруы, түсiнiң өзгеруi. Х хромосомамен тiркес доминантты белгi. Ата– анасының екеуi де осы аномалия бойынша ауру жанұяда, тiстерi қалыпты бала туылған. Келесi дүниеге келетiн баланың тiсi сау болу - болмау мүмкiндiгiн анықтаңыз.

7.5.12. Гемофилия Х хромосомасымен тiркес рецесивтi белгi екенi бәрiмiзге мәлiм.

а) Гемофилиямен ауру ер адам, денi сау әйелге үйленген. Олардан туған қыздар мен ұлдар да денi сау болып, өздерi сияқты ауруы жоқ адамдармен тұрмыс құрған жағдайда, немерелерiнде гемофилия ауруының қайталануы мүмкiн бе?

б) Гемофилиямен ауру ер адам әкесi гемофилик денi сау әйелге үйленсе, осы жанұяда денi сау балалардың туылуы мүмкiн бе?

7.5.13. Адамда түрлi-түстi ажырата алмау (дальтонизм), қалыпты көруге қарағанда рецессивтi белгi, ал қалыпты көру доминантты белгi. Түрлi-түстi ажырата алмау генi Х-хромосомасында орналасқан. У-хромосомасында оған сәйкес келетiн локус жоқ. Дальтонизммен ауыратын әйел, қалыпты көретiн ер адамға тұрмысқа шықты. Осы жанұяның ұлдары мен қыздарының көру қабiлетiн анықтаңыз.

7.5.14. Гипертрихоз (құлақ қалқанының шетiнде жүндердiң болуы) У хромосомасымен тiркес белгi ретiнде тұқым қуалайды. Әкесi гипертрихозбен ауру семьяда осы аномалиясы бар балалардың туылу мүмкiндiгi қандай?

7.5.15. Әкесiнiң көзi көк және дальтоник, ал өзiнiң көруi қалыпты қара көздi әйел, көк көздi қалыпты көретiн ер адамға тұрмысқа шыққан. Қара көздiң генi аутосомды доминантты да, дальтонизм Х хромосомасымен тiркес рецессивтi ген арқылы берiлетiнi белгiлi. Олай болса, осы жанұядан қандай ұрпақты күтуге болады?

7.5.16. Дальтонизм Х хромосомасымен тiркес рецессивтi ген, ал қан аздықтың бiр түрi - талассемия аутосомды доминантты белгi болып табылады. Талассемияның екi формасы бар: гомозиготалыағзаларда өте ауыр күйiнде тiптi өлiмге ұшыратуы мүмкiн, ал гетерозиготалы ағзада аздап жеңiлдеу болады. Көруi қалыпты, бiрақ талассемияның жеңiл формасы бар әйел, сау дальтоник ер адамға тұрмысқа шығып, одан дальтоник таласемияның жеңiл формасы бар бала туылған. Келесi туылатын балада аномалияның болу– болмау мүмкiндiгi қандай?

7.5.17. Гипертрихоз (құлақ қалқанының шетiнде жүндердiң болуы) У хромосомасы арқылы тұқым қуалайды. Ал полидактилия (алты саусақтылық) аутосомды доминантты белгi. Әкесi гипертрихозды, шешесi полидактилиялы жанұяда осы екi ауруы да жоқ қыз туылған. Келесi туылатын балада аномалиялардың болу мүмкiндiгi қандай?

7.5.18. Гипертрихоз У хромосомасымен тiркес тұқым қуалайтын, тек 17 жасқа келгенде ғана көрiнiс беретiн белгi. Ихтиоздың бiр түрi (терiнiң теңбiлденiп қалыңдауы, қабыршақтануы) Х хромосомамен тiркес тұқым қуалайтын рецессивтi белгi. Шешесi аталған екi белгi бойынша денi сау, әкесi гипертрихоз жанұяда ихтиоздық белгiсi бар бала туылған:

а) осы балада келешекте гипертрихоз белгiсiнiң көрiнiс беру мұмкiндiгiн анықтаңыз;

б) бұл жанұяда аномалиясы жоқ балалардың туылу мүмкiндiгiн және олардың жынысын анықтаңыз?

7.5.19. Тырнақ дефектiсiнiң және тiзе сүйегiнiң синдромы аутосомды доминанттық белгi болып табылады. Бұл хромосомада сондай–ақ АВО жүйесi бойынша қан топтарының локусы бар. Ата– аналарының бiреуiнiң қаны II –топқа, екiншiсiнiкi III–топқа жатады. Қаны II– топтағы ерлi–зайыптылардың бiреуiнде тырнақ дефектiсi мен тiзе сүйегiнiң синдромы бар. Ал оның әкесiнiң қаны I– топ және осы екi аномалиясы да жоқ, шешесiнiң қаны IV–топ, екi аномалиясы да бар. Ерлi зайыптылардың екiншiсiнiң қаны III– топқа жатады, синдромы жоқ, яғни екi белгi бойынша да гомозиготалы. Осы жанұяда тырнақ дефектiсi мен тiзе сүйегiнiң синдромы бар балалардың туылу мүмкiндiгiн және олардың қандарының топтарын анықтаңыз.

7.5.20.Тырнақ және тiзе сүйегiгiнiң дефектiсiнiң генi АВ0 жүйесi бойынша қан топтарын анықтайтын гендерiмен 10 морганид ара қашықтықта тiркескен. Резус-фактордың генi эллиптоцитоздың генiмен басқа хромосомада бiр-бiрiнен 3 морганидке тең қашықтықта орналасқан. Тырнақ және тiзе сүйегiгiнiң дефектiсi, АВ0 жүйесiнiң қан топтары, эллиптоцитоз, резус-фактор доминантты типте тұқым қуалайды.

а) Ерлi-зайыптылардың бiреуi барлық талдап отырған белгiлер бойынша гетерозиготалы, қаны IҮ топ (алдыңғы буындарда ешкiмде кроссинговер болмағаны және тiзе сүйегi мен тырнақ дефектiсi генiн, екiншi қан тобының генiн әкесiнен алғаны белгiлi). Ерлi-зайыптылардың екiншiсi барлық рецессивтi гендер бойынша гомозиготалы және I қан тобы бар. Осы некенiң ұрпақтарының фенотиптерiн анықтаңыз.

б) Ерлi-зайыптылардың бiрi тырнақ пен тiзе сүйегiнiң дефектiсi бойынша гетерозиготалы, қаны IҮ топ, резусы жоқ, эритроциттерi қалыпты. Ерлi-зайыптылардың екiншiсiнде тырнақ және тiзе сүйегi қалыпты, қаны Iтоп, резус-фактор және эллиптоцитоз бойынша гетерозиготалы. Оның шешесiнiң резус-факторы және эллиптоцитозы бар. Осы жанұядағы балалардың фенотиптерiн анықтаңыз.

7.6. Үлестірілетін материал:моногендік белгілердің тәуелсіз және тіркес тұқым қуалауына типтік және ситуациялық есептер, кестелер, сызба нұсқалар

7.7. Әдебиет:

Негізгі:

7.7.1. Аманжолова Л.Е. Жалпы және медициналық генетиканың биологиялық негіздері. Алматы, 2006, б. 20-30.

7.7.2. Куандыков Е.У. Основы общей и медицинской генетики. Алматы, 2008, c.8 – 19.

7.7.3. Қуандықов Е.Ө., Нұралиева Ұ.Ә. Негізгі молекулалық – генетикалық терминдердің орысша – қазақша сөздігі. Алматы, 2012, 112 б.

7.7.4.Медицинская генетика. Под ред. Бочкова Н.П.. М., 2010, с.129 – 163.

7.7.5. Медицинская генетика. Под ред. Бочкова Н.П.. М., 2004, с. 30-33.

7.7.6. Медицинская биология и генетика. Под ред. Куандыкова Е.У., А., 2004,с. 81-98.

Қосымша:

7.7.7.Биология. Под ред. Ярыгина В.Н. М., 2001. Кн. 1 с. 222-233.

7.7.8 Генетика. Под ред. Иванова В.И, М., 2006, с. 116-125.

7.7.9.Жимулев И.Ф. Общая и молекулярная генетика. Новосибирск., 2010, с.9 – 34.

7.7.10.Заяц Р.Г. Общая и медицинская генетика. Р-на-Д., 2002, с. 76-80, 84-87.

7.7.11. Роберт Л.Н., Родерик Р., Мак-Иннес., Хантингтон Ф. Виллард. Медицинская генетика.

7.8. Бақылау:

7.8.1.Практикалық дағды:

7.8.1.1.Типтік және ситуациялық есептерді шығару ;

7.8.1. 2.Өздігінен генотиптерді құрастыру: доминанттты және рецессивті гомозиготалар, моногетерозиготаны, доминантты және рецессивті дигомозигота, дигетерозигота және осы даралардың түзетін гаметаларын жазу.

Үш тілдегі түсіндірме сөздер:

Қазақ тілінде	Орыс тілінде	Ағылшын тілінде
Наследственность – фундаментальное свойство живых организмов передовать и воспроизводить структурно – функциональную организацию генетического материала (генов) из поколения в поколение	Тұқымқуалаушылық – тірі ағзалардың генетикалық материалдарының (гендерінің) структуралық– функциялық құрылымын ұрпақтан ұрпаққа беру және қайта өндіретін фундаменталды қасиеті	Heredity is fundamental property of living organisms and poss and reproduce structural and functional organization of genetic material (genes) from generation to generation
Наследование – формы (пути) передачи генетической информации (генов) из поколения – в поколение	Тұқым қуалау – ағзалардағы генетикалық ақпараттың (тұқым қуалайтын факторлардың) бір ұрпақтан келесісіне берілуі	Inheritance – forms (ways) of pass3ng genetic information (genes) from generation to generation
Генотип – совокупность генннетического материала (генов), содержащихся в диплоидном наборе хромосом полученных особью от родителей	Генотип– хромосомалардың диплоидтық жиынтығындағы генетикалық материалдың (гендердің) жиынағы	Genotype – genetic materal (genes) containing in diploid set of chromosomes
Фенотип– совокупность внешних признаков организма, контролируемых генами (генотипом)	Фенотип – генмен (генотиппен) бақыланатын сыртқы белгілердің жиынтығы	Phenotype – set of all signs and properties of the organism which are forming in The course of realization of an individual genotype
Доминантность – проявление признака в гомо – и гетерозиготном состоянии. Доминантный ген (признак) обозначается заглавной буквой (А, В,С...)	Доминанттылық–белгінің гомо – және гетерозиготалық жағдайда көрінуі. Доминантты ген (белгі) бас әріппен (А, В,С...) белгіленеді	Dominancy – displaying of sign in homo – and heterozygotes. Dominant gene (sing) designates by designatecapital letter (А,В,С...)
Рецессивность – проявление признака в гомо – или гемизиготном состоянии. Рецессивный ген обозначается строчной буквой(а,в,с...)	Рецессивтілік – белгінің гомо – немесе гемизиготалық жағдайда көрінуі. Рецессивті ген кіші әріппен (а,в,с...) белгіленеді.	Recсesivness dis playing of sign in homo – or hemizygotes. Recessive gene (sign) designate by small letter ((а,в,с...)
Сцепленное наследование - совместное наследование генов, расположенных в одной хромосоме (группе сцеплении), на расстоянии менее 50 морганид	Тіркес тұқым қуалау - бір хромосомада (тіркесу тобында), ара қашықтығы 50 морганидтен азырақ орналасқан гендердің бірге тұқым қуалауы	Linked inheritance - joint inheritance of genes, located in one chromosome (link group) on the distance to 50 morganids
Группа сцепления - гены расположенные в одной хромосоме, число групп сцепления равно гаплоидному набору хромосом	Тіркесу топбы - бір хромосомада орналасқан гендер тіркесу тобын құрайды, тіркесу топбының саны хромосомалардың гаплоидтық жиынтығына тең	Link group - genes located in one chromosome, number of link group equal to haploid sets of chromosomes
Наследование, сцепленное с полом -наследование генов, расположенных в половых хромосомах	Жыныспен тіркесіп тұқым қуалау – жыныс хромосомаларында орналасқан гендердің тұқым қуалауы	Sex- linked inheritance - inheritance of genes, located in sex chromosome
Кроссинговер, обмен участками хромосом (генами) в мейозе I	Кроссинговер, хромосомалардың учаскелерімен (гендерімен) I мейозда алмасуы	Crossingover - exchange of parts of chromosomes (genes) during meiosis I

Құрастырушы: доц. Нұртаева Қ.С.

7-сабақ (СОЖӨЖ)

7.1.Тақырыбы: Гендердің өзара әсеріне негізделген есептер шығару бойынша кеңес беру

7.1. Тақырыбы: Гендер әсеріне негізделген есептерді шығаруға кеңес беру

7.2. Мақсаты: ситуациялық есептерді шығара отырып, тұқым қуалайтын аурулардың клиникалық белгілерінің көрінуінің генетикалық механизмдерін түсіну үшін тәжірибиелік дағдыны дамыту.

7.3. Оқытудың міндеттері:

-аурудың пайда болуы мен ағымын түсіну үшін ауру адамның генотипіндегі гендер әсерінің рөлі жайлы түсінікті студенттерде қалыптастыру және түсіндіру;

-студенттерде тұқым қуалайтын ауру кезінде аса жоғары доминанттылық, кодоминанттылық, комплементарлық, эпистаз түсінігін қалыптастыру және олардың пенетранттылықта, эпистазда, плеотропияда және гетерозиготтардың таңдамалы артықшылықтарының маңызын түсіндіру.

7.4. Өткізу түрі:типтік және ситуациялық есептерді шығару, тақырып бойынша бейнефильмдер көру.

7.5. Тақырып бойынша тапсырма:

7.5.1.Медициналық биология және генетика. Оқу құралы проф. Қуандықов Е.Ө. ред. А., 2004, 112-115 б. № 1 – 20 аралығындағы типтік және ситуациялық есептерді шығару.

7.5.1.1.Адамда анофтальмия (көз алмасының болмауы) сирек кездесетін а генімен тұқым қуалайтын белгі. Аллелді ген А көз дұрыс дамуына жауап береді. Гетерозиготтарда көз алмасы кішірейген

(микрофтальмия). Көз алмасы кішірейген ата-аналардан туылатын балалардың гено- және фенотиптерін анықтаңыз.

7.5.1.2. Цистинурияның бір түрі (төрт түрлі аминқышқылдарының алмасуының бұзылуы) аутосомды рецессивті белгі. Гетерозиготтардың несебінде цистиннің мөлшері жоғары болады, ал гомозиготтарда – бүйректе тас түзіледі.

а) Ерлі -зайыптылардың біреуінің бүйрегінде тас, екіншісінің несебінде цистиннің мөлшерінің жоғары болған жан ұяда цистинурияның жарыққа шығу мүмкіндігін анықтаңыз.

б) Ерлі – зайыптылардың біреуі талдаушы белгі бойынша сау, екіншісінің бүйрегінде тасы бар жанұяда цистинурияның көрініс беру мүмкіндігін анықтаңыз.

7.5.1.3. Адамда интерферонның синтезделуі 2 генге байланысты, оның біреуі 2-ші хромосомада, ал екіншісі 5-ші хромосомада орналасқан.

а) осы гендердің өзара әсерлесу түрін атаңыз.

б) өрсетілген гендер бойынша гетерозиготалы ерлі-зайыптылардан интерферон синтездеуге қабілеті жоқ баланың туылу мүмкіндігін анықтаңыз.

7.5.1.4. Адамның бойының ұзындығы бір-бірімен тіркеспеген полимерлі әсері бар 3 жұп гендермен анықталынады. Популяцияда бойы аласа адамдар (150 см) тек рецессивті, ал бойдың (180 см) биік болуы доминантты гендермен анықталынады. 3 жұп гендері бойыншада гетерозиготалы адамдардың бойларын анықтаңыз.

7.5.1.5. “Бомбейлік феномен” бойынша әкесінің қаны I, ал шешесінің қан тобы III, осы жанұяда генотипінде I^B генінің болуына қарамастан қаны I-ші топты қыз бала дүниеге келген. Ол қыз бойжетіп II қан топты гетерозиготалы ер адамға тұрмысқа шығады. Олардан I ші және IV қан тобы бар 2 қыздар туылады. Бұл құбылыс I^A және I^B гендері көрініс берулеріне басымдылық көрсететін сирек кездесетін эпистаздың f геніне байланысты. Осы гипотезаны ескере отырып жанұя мүшелерінің генотиптерін анықтаңыз.

7.5.1.6. Аутосомды доминантты генмен анықталынатын көздің торлы қабатының ангиоматозының пенентранттылығы 50% . Осы белгі бойынша гетерозиготалы ерлі зайыптылардан ауру балалардың туылу мүмкіндігі (процентпен) қандай?

7.5.1.7. Шизофренияның кейбір түрлері швед генетиктерінің мәліметтері бойынша аутосомды-доминантты белгі түрінде тұқым қуалайды. Гомозиготтарда геннің пенентранттылығы 100%, ал гетерозиготтарда 20%. Гетерозиготалы ата-аналардан ауру балалардың туылу мүмкіндігін анықтаңыз.

7.5.1.8. Подагра ауруы /зәр қышқылының алмасуының бұзылуы/ аутосомды-доминантты генмен анықталады. Кейбір көрсеткіштер бойынша /В.П. Эфроимсон 1968/ бұл геннің пенетрантылығы ер адамдарда 20%, ал әйел адамдарда 0%.

а) Гетерозиготалы ата-аналардың балаларының подагра ауруына шалдығу мүмкіндігі қандай?

б) Ата-анасының біреуі гетерозиготалы, ал екіншісі анализдеуші белгі бойынша қалыпты болған жағдайда жанұяда балалардың ауруға шалдығу мүмкіндігі қандай?

7.5.1.9. Отосклероз /есту сүйектерінің саңыраулыққа әкелетін ақаулары/ 30% пенетрантылықпен аутосомды доминантты түрде тұқым қуалайтын ауру. Гипертрихоз 17 жаста толық қалыптасатын голандриялық тұқым қуалайтын белгі, Y- хромосомада орналасады. Есту қабілеті дұрыс әйел екі аномалиясыда бар еркекке тұрмысқа шыққан. Еркектің шешесінің есту қабілеті дұрыс. Осы жанұяда бірдей екі аномалияның жарыққа шығу мүмкіндігін анықтаңыз.

7.5.1.10. Қанның ұюына Х-хромосомада орналасқан 2 доминантты ген жауап береді (шартты түрде Н және А әріптерімен белгіленген). Сондай қызметке аутосомды доминантты Р гені де жауап береді. Кез келген бұл гендердің біреуінің болмауы гемофилияға әкеледі.

а) Ері а және h гендері бойынша (Х ^ah ) гемизиготалы және P гені бойынша гетерозиготалы, ал әйел Х^А және Х^H гендері бойынша гомозиготалы, Р гендері бойынша гетерозиготалы жаняұда гемофилия мен туылатын баланың мүмкіндігін анықтаңыз.

б) X^A, X^H және Р гендердің арасындағы әрекеттесу түрін атаңыз.

в) Әкесінен А және h (Х^Аh), ал шешесінен Х^а және Х^Н гендерін алған адамнан жыныспен тіркесіп тұқым қуалайтын гемофилияның көрініс беру мүмкіндігін анықтаңыз.

7.5.1.11. Адамның терісінің пигменті екі түрлі аллельді емес В және С гендерімен анықталынады. ВВСС-генотипі адамдардың терісінің түсі қара, ввсс – ақ түсті. Доминанты В және С гендердің әр түрлі үйлесімділігі тері пигментінің интенсивтілігіне әсер етеді. Кез – келген 3 доминантты аллель – қара түсті, кез келген екі аллель- қара торыны, 1 доминантты ген – ақ түсті анықтайды.

а) қара торы жігітпен ақ әйелдің некесінен дүниеге келген ұрпақтарының ? қара торы және ақ, ал ? ақ құба болған. Ата- аналары мен ұрпақтарының генотиптерін анықтаңыз?

б) қара торы ата- аналардың балаларының біреуінің терісі – ақ, енді біреуінікі – қара болғанда, ата – аналарының генотипін анықтауға болады ма?

в) негр ата – аналардан терісінің түсі – ақ бала туылады ма? Ақ түсті ата – аналардан қара торы балалар туылады ма?

7.5.1.12. Дұрыс есту 2 түрлі комплементарлы А және В гендерімен анықталынады. Ерлі-зайыпты Смиттердің жанұясында 4, ал Вессон жанұясында 5 мылқау бала бар. Әйелі қайтыс болған Смит Вессонның жесіріне үйленеді. Осы некеден есту қабілеттері дұрыс 6 бала дүниеге келеді. Ерлі-зайыпты Смит пен Вессонның және олардың 1-ші және 2-ші некеден туылған балаларының генотиптерін анықтаңыз?

7.5.1.13. А₁ А₁А₂А₂ генотипті адам ұзын бойлы, ал а₁а₁а₂а₂ – қысқа бойлы. Орта бойлы адамдардың мүмкін болатын генотиптерін жазыңыз.

7.5.1.14. Альбиностар арасындағы неке өте сирек кездеседі, альбиностардан альбиностар туылатындығы белгілі. Ата-аналары альбинос бір жанұяда қалыпты пигментпен 3 бала дүниеге келеді. Осы жағдайды түсіндіріңіз.

7.5.1.15. Кереңдік - рецессивті белгі. Жас ерлі-зайыптылардың екеуі де керең. Олардың шежіресін талдау белгінің аутосомды рецессивті жолмен тұқым қуалайтындығын анықтады. Олардың барлық балалары ауру болып туылады деп болжамдалынған. Барлық балаларының есту қабілеттері дұрыс. Олардан бір ұл, бір қыз және әр түрлі жынысты егіздер туылды. Мұны қалай түсіндіруге болады?

5.1.16.Гемоглобиннің құрамына екі a және b полипептидтік тізбектер кіреді. Оларды кодтайтын гендер гомологты емес хромосомаларда орналасқан.

а) Бұл гендер доминантты ма, әлде рецессивті ме?

б) Бұл гендердің өзара әрекеттесуі түрі қандай?

Предыдущая 1 2 3 4 5 6 7 8 9 101112 13 14 15 16 Следующая