 ПОЗНАВАТЕЛЬНОЕ Сила воли ведет к действию, а позитивные действия формируют позитивное отношение Как определить диапазон голоса - ваш вокал Игровые автоматы с быстрым выводом Как самому избавиться от обидчивости Противоречивые взгляды на качества, присущие мужчинам Вкуснейший "Салат из свеклы с чесноком" Натюрморт и его изобразительные возможности Применение, как принимать мумие? Мумие для волос, лица, при переломах, при кровотечении и т.д. Как научиться брать на себя ответственность Зачем нужны границы в отношениях с детьми? Световозвращающие элементы на детской одежде Как победить свой возраст? Восемь уникальных способов, которые помогут достичь долголетия Классификация ожирения по ИМТ (ВОЗ) Глава 3. Завет мужчины с женщиной
Оси и плоскости тела человека - Тело человека состоит из определенных топографических частей и участков, в которых расположены органы, мышцы, сосуды, нервы и т.д.
| Предиктивті медицина, таргетті терапия 10 страница
7.7.3. Мушкамбаров Н.Н., Кузнецов С.Л. Молекулярная биология. М.,2003. с. 78-82. 7.7.4. Аманжолова Л.Е. Жалпы және медициналық генетиканың биологиялық негіздері. Алматы, 2006. б.141-153. 7.7.5. Қазымбет П.Қ., Аманжолова Л.Е., Нұртаева Қ.С. Медициналық биология. А., 2002. б. 134-144. 7.7.6. Қуандықов Е.Ө., Әбілаев С.А. Медициналық биология және генетика. Алматы, 2006. б. 77-86. 7.7.7. Медициналық биология және генетика. Е.Ө. Қуандықовтың ред. Алматы, 2004. б. 114-126. 7.7.8. Қуандықов Е.Ө., Нұралиева Ұ.Ә. Негізгі молекулалық - генетикалық терминдердің орысша-қазақша сөздігі. Алматы: Эверо, 2012. 112 б. Қосымша: 7.7.9.Медицинская генетика: учеб. пособие/ Роберт Л.Ньюссбаум, Родерик Р, Мак-Иннес, Хантингтон Ф. Виллард: пер. с англ. А. Ш. Латыпова; под ред. Н. П. Бочкова.- М.: ГЭОТАР-Медиа, 2010.
7.8. Бақылау 7.8.1.Бақылау сұрақтары: 7.8.1.1. Гендік мутациялар, олардың себептері, жіктелуі. 7.8.1.2. Репликация қателіктерінен болатын мутациялардың типтері, даму механизмдері. 7.8.1.3. Оқылу рамкасының өзгеруі типту мутациялар, даму механизмі. 7.8.1.4. Гендік мутациялардан дамитын тұқым қуалайтын аурулар. 7.8.1.5. Репарация, себептері, типтері. 7.8.1.6. Репарациялардың пайда болу механизмдері.
Үш тілдегі түсіндірме сөздер:
Құрастырушы: оқыт. Қыдырбаева Ә.Қ. 4-сабақ (СОЖӨЖ) 7.1.Тақырыбы: Экогенетика негіздері тақырыбы бойынша кеңес беру 7.2. Мақсаты:студенттерде мутагендік және канцерогендік фактролармен ластанған, қоршаған орта өзгеруінің тұрғындардың генетикалық саулығына әсері туралы білімді қалыптастыру. 7.3. Оқытудың міндеттері: - студенттерді экологиялық генетика, қоршаған ортаның ластануы, ластаушылар, ұғымдарымен таныстыру; - қоршаған орта ластануының генетикалық зардаптарын зерттейтін, қазіргі таңдағы ғылымдардың бірі экологиялық генетиканың маңызын ашу - физикалық және химиялық факторлармен қоршаған ортаның ластануынан, арнайы аурулардың (экологияға тәуелді аурулар), даму механизмдері мен себептерін ашу; - студенттерді аймақтың экологиялық жағдайын талдауға, қоршаған ортаның негізгі ластаушыларын анықтауға, халықтың денсаулығына, соның ішінде генетикалық жағдайына зиянды әсер ететін факторларды анықтап, оны дәрігерлік тәжірибеде қолдануға үйрету.
7.4. Өткізу түрі:кесте толтыру, сызбаларды салу, ситуациялық есептер шығару, тақырып бойынша бейнефильмдер қарау, интерактивті оқыту тәсілі – «семинар-диспут» ( сценариі 2-ші қосымшада). 7.5. Тақырып бойынша тапсырмалар: 7.5.1. «Қоршаған орта ластануының генетикалық зардаптары»сызбасын салу:
7.5.2. «Адамның экологияға тәуелді аурулары» тақырыбына кесте толтыру
7.6. Үлестіретін материал:жоқ. 7.7. Әдебиеттер: Негізгі: 7.7.1. Аманжолова Л. Е. Жалпы және медициналық генетиканың биологиялық негіздері. А., 2006, 216 -220 б. 7.7.2. Бочков Н. П. Клиническая генетика. М.: Гэотар-Мед, 2006. с. 294-310. 7.7.3. Бочков Н.П. Фармакогенетика в педиатрии. Педиатрия. № 3. 2004. с. 4-7. 7.7.4. Генетика. Под ред. Иванова В.И. М.: Академия, 2006. с. 265-272. 7.7.5. Гаврилова С.И. Фармакогенетические подходы к терапии болезни Альцгеймера. Вестник РАМН № 9-10. 2006. с.30-33. 7.7.6. Гинтер Е.К. Медицинская генетика. М.: Медицина, 2003. с. 340-348. 7.7.7. Ляхович В.В. и др. Фармакогенетика и современная медицина. Вестник РАМН № 10. 2004. с. 40-45. 7.7.8. Қуандықов Е. Ө. Әбілаев С. А. Медициналық биология және генетика. Алматы, 2006. 273-282 б. 7.7.9. Қуандықов Е. Ө., Нұралиева Ұ.Ә. Жалпы және медициналық генетика негіздері (дәрістер жинағы). Алматы: Эверо, 2009. 111-115 б. 7.7.10. Қуандықов Е.Ө., Аманжолова Л.Е. Молекулалық биология негіздері (дәрістер жинағы). Алматы: Эверо, 2008. б. 213-219. Қосымша: 7.7.11. Вахненко Д. В., Гарнизоненко Т. С., Колесников С. Н. Биология с основами экологии. Ростов-на-Дону, 2003, б. 411-447. 7.7.12. Қуандықов Е.Ө., Нұралиева Ұ.Ә. Негізгі молекулалық –генетикалық терминдердің орысша- қазақша сөздігі Алматы: Эверо, 2012. 112 б. 7.7.13. Фогель Ф., Мотульски А. Генетика человека. Том 2. М., 1990, с. 115-119. 7.7.14. Чебышев Н.В.и др. Биология. М., 2000, с. 348-394. 7.7.15. Экогенетика. Семенов В.В., Кошкаева Е.С. К., 2005, с. 23. 7.7.16. Фогель Ф., Мотульски А. Генетика человека. Том 2. М. 1990. с. 108-115. 7.7.12. Щипков В.П., Кривошеина Г.Н. Общая и медицинская генетика. М.: Академия, 2003. с. 211-216. 7.7.13. Медицинская генетика: учеб. пособие/ Роберт Л.Ньюссбаум, Родерик Р, Мак-Иннес, Хантингтон Ф. Виллард: пер. с англ. А. Ш. Латыпова; под ред. Н. П. Бочкова.- М.: ГЭОТАР-Медиа, 2010. 7.7.14. Наследственные болезни: национальное руководство/под.ред.акад. РАМН Н.П. Бочкова.-М.: ГЭОТАР-Медиа, 2012.С. 244-284
7.8. Бақылау 7.8.2. Бақылау сұрақтары: 7.8.2.1. Экология, анықтамасы. Экология мен генетиканың байланысы. 7.8.2.2. Қоршаған ортаның ластаушылары, жіктелуі және әсері. 7.8.2.3. Адамның экологияға тәуелді аурулары, оның дамуының генетикалық механизмдері. 7.8.2.4. Қазақстандағы экологиялық зардап шеккен аймақтағы (Семей ядролық полигон, Арал және т.б.) қоршаған орта ластануының тұрғындар саулығына әсері.
Үш тілдегі түсіндірме сөздер:
Құрастырушы: оқыт. Қыдырбаева Ә.Қ. 5-сабақ (СОЖӨЖ) 7.1.Тақырыбы: «Молекулалық биология негіздері» тарауы бойынша кеңес беру 7.2. Мақсаты: студенттердің дәріс материалдары мен практикалық сабақтарда алған түсініктері мен білім деңгейлерін жасушаның гентикалық материалының құрылысы мен қызметі, мутацияның пайда болу себептері мен механизмдері, заманауи онкологиядағы генетиканың рөлі. 7.3. Оқытуың міндеті: студенттерді ауызша сұрау, типтік есептер шығарту арқылы студенттердің осы тараудан алған білім деңгейлері мен түсініктерін анықтау. 7.4. Өткізу түрі:ауызша/жазбаша сұрау. 6.4. Тақырыптың негізгі сұрақтары: 1. Молекулалық биология пәні және міндеттері. 2. Нуклеин қышқылдары: ДНҚ, РНҚ, құрылысы және қызметтері. Нуклеиновые кислоты: ДНК, строение, свойства и функции. Nucleic acids, types, structure and functions of DNA and RNA 3. Ген, молекулалық-биологиялық анықтамасы. Мутон, рекон, цистрон. 4. Прокариот және эукариоттар генінің молекулалық-генетикалық құрылысы. 5. Гендердің жіктелуі. 6. Молекулалық биологияның орталық догмасы (Криктің негізгі постулаты). 7. Тірі ағзалардағы тұқым қуалау ақпаратының берілу бағыттары мен типтері: жалпы, арнайы, тыйым салынған. 8. Жасушадағы тұқым қуалау ақпаратының тасмалдану типтері және бағыттарының сызбасын сызу және түсіндіру. 9. ДНҚ репликациясының ұстанымдарының сызбасын сызу және түсіндіру. 10. ДНҚ –ның бастаушы және ілесуші тізбектерінің репликациясының сызбасын сызу және түсіндіру. 11. ДНҚ репликациясына қатысатын, негізгі ферменттерді атау және репликация үрдісіндегі олардың маңызын түсіндіру. 12. Транскрипция үрдісіне анықтама беру және сызбасын сызу, транскрипция үрдісіне қатысатын ферменттердің құрылысы мен қызметін, транскрипция сатыларын сипаттау. 13. Эукариоттардың ядролық а-РНҚ пісіп жетілу үрдісінің сызбасын сызу және түсіндіру. 14. РНҚ, типтері, құрылысы, қызметі. 15. Геннің трансляция үрдісінің сызбасын сызу және түсіндіру, трансляция үрдісіне қатысатын ферменттерді,сатыларын, олардың рөлін сипаттау. 16. Генетикалық код, анықтамасы, қасиеттері, геннің трансляция үрдісіндегі олардың рөлі. 17. Ауруларға диагноз қоюда, емдеу мен алдын-алудағы ДНҚ талдаудың маңызы мен рөлі. 18. Генетикалық материалдың жасушадағы орны (ядролық, цитоплазмалық). 19. Жасушадағы генетикалық материалдың құрылымдық-функциональдық ұйымдасу деңгейлері және оның қалыптасу механизмдері. 20. Генетикалық материалдың нуклеогистондық ұйымдасуы. 21. Хромосоманың химиялық құрамы. Хроматин, эу- және гетерохроматин, сипаттамасы. Структурные компоненты и химический состав хромосом. Structural components and chemical composition of the chromosomes 22. Хромосома типтері. Хромосомалардың Денверлік және Париждік номенклатурасы. 23. Кариотип, анықтамасы, медико-генетикалық маңызы. 24. Митоздық цикл, анықтамасы, сатылары, кезеңдері, митоздық циклдағы генетикалық материалдың өзгеруін сипаттау. 25. Митоздық циклдың реттелуі және генетикалық бақылануы, анықтамасы, мәні, циклин және циклин тәуелді киназалардың рөлін сипаттау. 26. Жасушаның мейоздық бөліну сатыларын, мейоздың түрлі сатыларындағы жасуша генетикалық материалының мөлшерінің сызбасын сызу және сипаттау. 27. Сперматагенез үрдісінің сатыларының сызбасын сызу және сипаттау, сперматагенез үрдісіндегі генетикалық материалдың мөлшерін көрсету. 28. Оогенез үрдісінің сатыларының сызбасын сызу және сипаттау, оогенез үрдісіндегі генетикалық материалдың мөлшерін көрсету. 29. Тұқым қуалайтын өзгергіштік. 30. Рекомбинативті өзгергіштік. 31. Рекомбинативтік өзгергіштіктің пайда болу механизмдері 32. Мутагенез, мутагендік факторлар. Мутации и их классификация. Mutations and their classification. 33. Мутациялық өзгергіштік, жіктелуі 34. Геномдық мутациялар себептері, пайда болу механизмдері 35. Геномдық тутациялардың жіктелуі 36. Геномдық мутациялардың хромосомалық аурулардың дамуындағы рөлі. 37. Хромосомалық мутацияның пайда болу механизмі және себептерінің сызбасын сызу және түсіндіру. 38. Гендік (нүктелік) мутацияның пайда болу механизмі және себептерінің сызбасын сызу және түсіндіру. 39. Жарықтық және қараңғылық ДНҚ репарацияларының сызбасын сызу және сипаттау. 40. Эксцизиялық және пострепликативтік репарацияларының сызбасын сызу және сипаттау 41. Заманауи фармациядағы және медицинадағы фармакогенетика мен фармакогеномиканың маңызы. 42. Дәрілік препараттар метаболизмінің генетикалық полиморфизмі. 43. Ағзаның дәрілік препараттарға жауап реакциялары. 44. Тұқым қуалайтын ауруларда фармакогенетикалық жауаптағы өзгерістер. 45. Жеке даралық медицина және фармакогеномика. 46. «Қоршаған орта ластануының генетикалық зардаптары» 47. Биоинформатика: пробирка мен компьютер аралығындағы молекулалық биология 48. ДНҚ репликациясы туралы заманауи көзқарас 49. Мутагендік факторлар туралы заманауи мәліметтер 50. Дәрілік заттарды жасаудағы гендік технологиялар 51. Дәрі қабылдаудың әсерінен дамитын аурулар
7.6. Үлестірілетін материалдар:тесттер, билеттер. 7.7. Әдебиеттер: Негізгі: 7.7.1. Бочков Н.П. Клиническая генетика. М.: Геотар-Мед., 2004. 444 с. 7.7.2. Генетика. Под ред. Иванова В.И. М.: Академкнига, 2006. 638 с. 7.7.3. Гинтер Е.К. Медицинская генетика. М.: Медицина, 2003. 446 с. 7.7.4. Муминов Т.А., Куандыков Е.У. Основы молекулярной биологии (курс лекций). Алматы: Эверо, 2009. 208 с. 7.7.5. Қуандықов Е.Ө., Нұралиева Ұ.Ә. Жалпы және медициналық генетика негіздері (дәрістер жинағы). Алматы: Эверо, 2009. 216 б. 7.7.6. Медициналық биология және генетика. Е.Ө. Қуандықовтың ред. Алматы, 2004. 444 с. 7.7.7. Мушкамбаров Н.Н., Кузнецов С.Л. Молекулярная биология. М., 2003, 544 с. 7.7.8. Щипков В.П., Кривошеина Г.Н. Общая и медицинская генетика. М.: Академия, 2003. 256 с. 7.7.9. Фаллер Д.М., Шилдс Д. Молекулярная биология клетки. М., 2003, 272 с. 7.7.10. Қуандықов Е.Ө., Нұралиева Ұ.Ә. Негізгі молекулалық-генетикалық терминдердің орысша-қазақша сөздігі. Алматы: Эверо, 2012. 112 б. Қосымша: 7.7.11. Медицинская генетика: учеб. пособие/ Роберт Л. Ньюссбаум, Родерик Р, Мак-Иннес, Хантингтон Ф. Виллард: пер. с англ. А. Ш. Латыпова; под ред. Н. П. Бочкова.- М.: ГЭОТАР-Медиа, 2010, 620 с. 7.7.12. Жимулев И.Ф. Общая и молекулярная генетика. Новосибирск: Сиб.унив. изд-во, 2007. 478 с. 7.7.13. Геномика медицине. Под ред. Иванова В.И. М.: Академкнига, 2006. 392 с. 7.7.14. Коничев А.С., Севастьянова Г.А. Молекулярная биология. М., 2005. 397 с. 7.7.15.Наследственные болезни: национальное руководство/под.ред.акад. РАМН Н.П. Бочкова.-М.: ГЭОТАР-Медиа, 2012. 6.7.2. Тәжірибелік дағды құзыреттілігін бағалау: 26. Геннің құрылысының сызбасын сызу және геннің барлық суббірліктерінің функциональдық маңызын түсіндіру. 27. Жасушадағы тұқым қуалау ақпаратының тасмалдану типтері және бағыттарының сызбасын сызу және түсіндіру. 28. ДНҚ репликациясының ұстанымдарының сызбасын сызу және түсіндіру. 29. ДНҚ –ның бастаушы және ілесуші тізбектерінің репликациясының сызбасын сызу және түсіндіру. 30. ДНҚ репликациясына қатысатын, негізгі ферменттерді атау және репликация үрдісіндегі олардың маңызын түсіндіру. 31. Транскрипция үрдісіне анықтама беру және сызбасын сызу, транскрипция үрдісіне қатысатын ферменттердің құрылысы мен қызметін, транскрипция сатыларын сипаттау. 32. Эукариоттардың ядролық а-РНҚ пісіп жетілу үрдісінің сызбасын сызу және түсіндіру. 33. РНҚ, типтері, құрылысы, қызметі. 34. Геннің трансляция үрдісінің сызбасын сызу және түсіндіру, трансляция үрдісіне қатысатын ферменттерді,сатыларын, олардың рөлін сипаттау. 35. Генетикалық код, анықтамасы, қасиеттері, геннің трансляция үрдісіндегі олардың рөлі. 36. Тұқым қуалайтын материалының ұйымдасуының әртүрлі деңгейлерінің сызбасын сызу және түсіндіру 37. Хроматин, анықтамасы, құрылысы, типтері, функциональдық маңызы. 38. Хромосомалардың классификациясы. Хромосомалардың Денверлік және Париждік номенклатурасының ұстанымдары, оның медициналық маңызы. 39. Митоздық цикл, анықтамасы, сатылары, кезеңдері, митоздық циклдағы генетикалық материалдың өзгеруін сипаттау. 40. Митоздық циклдың реттелуі және генетикалық бақылануы, анықтамасы, мәні, циклин және циклин тәуелді киназалардың рөлін сипаттау. 41. Жасушаның мейоздық бөліну сатыларын, мейоздың түрлі сатыларындағы жасуша генетикалық материалының мөлшерінің сызбасын сызу және сипаттау. 42. Сперматагенез үрдісінің сатыларының сызбасын сызу және сипаттау, сперматагенез үрдісіндегі генетикалық материалдың мөлшерін көрсету. 43. Оогенез үрдісінің сатыларының сызбасын сызу және сипаттау, оогенез үрдісіндегі генетикалық материалдың мөлшерін көрсету. 44. Рекомбинативтік өзгергіштік механизмдерінің сатыларының сызбасын сызу және оның генетикалық маңызын түсіндіру. 45. Геномдық мутацияның пайда болу механизмі және себептерінің сызбасын сызу және түсіндіру. 46. Хромосомалық мутацияның пайда болу механизмі және себептерінің сызбасын сызу және түсіндіру. 47. Гендік (нүктелік) мутацияның пайда болу механизмі және себептерінің сызбасын сызу және түсіндіру. 48. Жарықтық және қараңғылық ДНҚ репарацияларының сызбасын сызу және сипаттау. 49. Эксцизиялық және пострепликативтік репарацияларының сызбасын сызу және сипаттау 50. Фармакогенетика. Ағзаның дәрілік препараттарға жауап реакциясы.
6-сабақ (СОЖӨЖ) 7.1.Тақырыбы: Адам белгілерінің (ауруларының) моногенді және тіркес тұқым қуалауын талдау (есептер шығару) тақытыптары бойынша кеңес беру 7.1. Тақырыбы: Адамның моногенді белгілерінің (ауруларының) тұқым қуалауы. Адам белгілерінің (ауруларының) тіркес тұқым қуалауын талдау (есептер шығару). 7.2. Мақсаты:Студенттердің практикалық сабақта қалыптасқан гендер бақылуынан қалыптасатын тұқымқуалаушылықтың мәні мен белгілердің (аурулардың) тұқым қуалауы туралы білім және түсініктерін тереңдету 7.3. Оқытудың міндеттері: - студенттерді есеп шығару барысында тұқым қуалаудың негізгі типтерімен таныстыру; - студенттерді есеп шығару барысында тұқым қуалаудың негізгі типтерін анықтауға үйрету 7.4. Жүргізілу формасы: топпен жұмыс, сұқпаттасу,интербелсенді әдістің қолданылуы мүмкін (сценарий 2 қосымшада ), моногендік белгілердің тәуелсіз және тіркес тұқым қуалауына типтік және ситуациялық есептерді шығару 7.5.Тақырып бойынша тапсырма: 7.5.1. Моногендік белгілердің тәуелсіз және тіркес тұқым қуалауына типтік және ситуациялық есептерді шығару Есептердiң шарттарын жазу ережесi: Есеп шығару үшiн, есептiң шарттары мен генетикалық символдарды пайдаланып шағылыстыру жүйесiн дұрыс жазу керек. Белгiлер мен гендердi анықтайтын жазуды кесте түрiнде толтырған дұрыс. Кестенiң бiрiншi бөлiгiне белгiлердi, екiншi бөлiгiне гендердi жазамыз (доминантты белгiнi үлкен, рецессивтiнi - кiшi әрiппен). Әріптерді өзіңіз таңдап жазуға болады. Шағылыстыру жүйесiн жазғанда ата-анасын - Р, гаметаларды - Г, ұрпақтарды - F. |
