ПОЗНАВАТЕЛЬНОЕ

Оси и плоскости тела человека - Тело человека состоит из определенных топографических частей и участков, в которых расположены органы, мышцы, сосуды, нервы и т.д.

Отёска стен и прирубка косяков - Когда на доме не достаёт окон и дверей, красивое высокое крыльцо ещё только в воображении, приходится подниматься с улицы в дом по трапу.

Дифференциальные уравнения второго порядка (модель рынка с прогнозируемыми ценами) - В простых моделях рынка спрос и предложение обычно полагают зависящими только от текущей цены на товар.

Тапсырмаларды орындау ережелері. 5 страница

Предыдущая 1 2 3 456 7 8 9 10 11 12 13 Следующая

Заң прозасы – сөз туындысының өзіндік терминология типтері немесе дәйектіліктің өзіндік техникасын иемденуші ең негізгі және маңызды түрі, ол сондай-ақ құқықтың нормаларын, олардың философиялық жәе практикалық негіздерін мағыналайды. Сонымен қатар құқық нормасы олардың қолдануында жалпы қоғамның барлық қызметін ұйымдастырады.

Заң әдебиеттері – құқықтың нормаларын, олардың философиялық және практикалық негіздерін мағыналайды, ал құқықтық нормалар қоғамның барлық қызметін ұйымдастырады.

Этос– айтып-салудың орындылық ілімі. Айтып-салудың орындылығы диалогқа монологтық айтып-салуды дұрыс қоюымен айқындалады, яғни кімге, қашан, және қандай жағдайда, қандай мақсатпен, қандай мүмкіншілікпен және не айту керектігі туралы іліммен.

Логос – дәйектіліктің интелектуалдық ресурстарын иемдену. Риторикалық дәйектілік – бұл қызығушы аудиторияны келісімге және бірігуге келтіретін өзінде бір-бірімен байланысты сөзді айтып-салулардағы, сөзбен рәсімделген ой бағыттарының жиынтығы.

Пафос – бұл дәйектіліктің эмоцияналдық техникасы. Біріншіден, қандайда болмасын сөз-қату айқындалған эмоция мен эмоцияналдық бағалауды келтіреді. Екіншіден, ритор сөз қату тақырыбына қатынастылығымен өзінің эмоцияналдық кейіпін құрайды жәй айтқанда модальдылықпен. Тыңдаушылар аудиториясында ритодың нысандайтын эмоциясы және сөз-қатудың эмоцияналды кейіпі бір-бірімен байланысты.

Аудитория –бұл шешім қабылдау үшін айтып – салынған сөздің мазмұнына қызығушылық білдіретін, оны түсіне білу қабілеті бар, толғанатын, сөзде айтылғанды бағалайтын және қолдана алатын, тұлға немесе тұлғалар жиынтығы.

Норма– бұл қызметті орындаушы қағида немесе ереже.

Риторикалық дәйектілік – тыңдарман-аудиторияның келісіп және қосылуына келтіретін көпшілік пікірін айтатындылықты қалыптастыру.

Тыңдарман-аудитория және дәйектілік. Тыңдарман-аудитория қоғамдық топшалықтар есебінде дәйектілікпен құралады және осы ойда ритордың құрылымы, оның еңбегінің жемісі болып табылады. Сондықтан да риторикада аудиторияның типтері дәйектіліктің техникасымен байланысады және әнбебаб пен жеке, конвенционалды және конвенционалды емес аудиториялар бөлінеді.

Риторикалық дәйек.Риторикалық дәйек деп (жәй дәйек) тыңдарман-аудиториямен шынайы, дұрыс, орынды және жағымды есебінде бағаланатын жеке және аяқталған, сөз түрінде рәсімделген ой аталады. Дауда барлық тараптармен полемикалар қолданылады.

Риторикалық этика ритордың тыңдарман аудиториямен қызметтестік шарттарын зерттейді. Фактілерді талқылап және бағалау барысында, шешімдерді құратыруда, қабылдауда және жандандыруда жаңа тәжірибе жинақталады, олар қалыптасады, және олардың жағдайында кейінгі әрекеттер ағымы өтетін, жаңа шынайы өмір пайда болады.

Дәріс сабақтарының конспектісі

I Бөлім.

1 дәріс

тақырып. Соттағы шешендік өнерінің тарихы.

Жоспар:

1.Ежелгі Грекиядағы сот шешендік өнері.

2. Риторикалық өнердің жоғарғы сыныбы.

Негізгі ұғымдар: гелиэя, риторика

1.Ежелгі Грекиядағы сот шешендік өнері.

Шешендіктің - өзіндік риторикалық тәжірибенің және ғылымның отаны деп ертедегі Грецияны есептеуге болады , бірақ шешендік өнерді Мысырда, Ассириде, Вавилонда, Индияда білді. Бірақ ежелгі Грецияда ол жылдам дамыды, арнайы ғылымның нақ риторика теориясы секілді жұмыстар алғашқы рет осында жарыққа шығып көрінді. (Аристотель, Платон, Горгий, Пратагор, Исократ, Фрасимаха жұмыстары және т.б.).

Осы дәуірде (V ғ. б.э. дейін IV ғ. б.э.) осы елде неге риторика биіктерге жетеді, өйткені демократиялық мемлекеттік құрылғы ерекшеліктері қажетті шарттарды және оның гүлдеуіне қолайлы атмосфераны жасайтынын атап өту қажет. Ауызша сөз қоғамдық өмірдің маңызды және жарық кезеңі болып табылады және саяси күрестің құралы ретінде алдыға шығады. Мемлекетте жоғарғы органмен халық жиналысы болды, сонда саяси қайраткерлер тікелей қатысты. Демос ( халықтың ) назарын тарту үшін, ең шешен адамдар өз ойларын тартымды айтып беруге тиісті болды, сөйте тұра өз дұшпанының дәлелдерін жоққа шығару керек болған. Ұқсас жағдайда сөйлеудің өзіндік мазмұны ғана емес, формасы (нысаны) және сөйлеу өнері аз роль ойнаған жоқ. Деметрий Фалерский өз сөзін былай бекітті:, «соғыста темір осындай құдіретке ие болса, саяси өмірде сөз ие болады». Горгий – теоретик және сот шешендігінің практигі – ол мынаны көрсетті : «сөз ұлы төрелікке ие, өзі өте аз болса да, өте керемет істерді іске асырады». «Ол өйткені үрей қуа алады және қайғыны жояды, қуаныш әкеледі, қайғыға ортақтасуды оятады».

Ежелгі Гректің саяси және сот шешендерінің өте жоғарғы сөз мәдениеті оратор өнерінің саласында көбіне теориялық жұмыстар жасаумен анықталады, бұл әлі күндерге дейін өз мәнін жоғалта қойған жоқ, тіпті мұндай сөзді оратордың сөйлеу техникасымен сұрақтардан байқауға болады.

Шешендік өнердің көптеген сұрақтары алғашқы рет Ежелгі Греция риториктардың теориялық жұмыстарынан қарастырған: сөзбен сендіргіштігі, шешен мақсаттары, сөздерді топтастыра алу және - басқа сөздер. Дәл осылай, Аристотель риториканы сенім өнері ретінде анықтады, өйткені шындық ақиқат жеткіліксіз болған жағдайда ықтимал жасай алатын осы тәсілді қолдануға болатындығын көрсетті. Аристотельде риторика да сенім өнері сияқты диалектикада негізделген. Ертедегі Грецияның көптеген риторикалық трактаттардың жиыны алғашқы рет Горгия және Исократтың әйгілі мектептері сияқты шешендік өнерге деген кәсіби оқыту түрлерінің пайда болуы.

Оратор адамның өзіндік мақсаты, ертедегі гректердің пікірі бойынша, үш бірлікте көрінеді:

1) түсіндіру; 2) түрткі болу; 2) қанағаттандыру. Сөздердің бөліктеріне кеңесшілік (саяси), соттық және мақтаушылық деп бөлінген әрбір бөлікті де осыған жатқызуға болады. Сөздің композициясы бірінші рет Платон еңбектерінде жасалынып шығарылады: «Әрбір сөз тірі адам сияқты құралу қажет. Оның денесі, басы және аяқтары болуы керек, ал кеудесі мен аяқ-қолдары бір-біріне сәйкес болуы тиіс және біртұтасқа сай болып қалыптасуы қажет».Осыдан сөз сөйлеу кезінде сөздің анық бөліктері, куәлік қағаздың мазмұндамасы, шыңға ұқсастығы шығады.

Ең ертедегі Грецияның көп таралған жанры сот сөйлеулері болды, сонымен қатар сот сөздеріне саяси және салтанатты сөздер үлгі болып саналды. Ежелгі грек өміріне сот үлкен орын алғанымен, қазіргіге аз сенделіп жүрді. Айыптаушы ретінде әрбіреуі шыға алды, бірақ айыпталушы өзін-өзі қорғауы қажет болады. Айыптаушы сөзі нақты айып тағылған жерді көрсетіп тұрған, арыздану себебінен көрінген, осының нәтижесінде айыптың абстрактілі орны дәлелденіп, жасалып отырды. Соттың өзі көптеген құраммен ерекшеленіп отырды. Мысалы, афиндік өкілеттік ант беруші соты (гелиэ) қылмыстық істерді қарастырды, оның отырысында 501 сот өкілдері қатысқан. Әрине, айыпталушы өзінің кінәсіз екендігін сотқа дәлелдеумен болады, аяушылық танытуын сұрайды, өз жағына соттың көңілін бөлуге тырысады. Логикалық дәлелдемелер күшімен ешқандай үміт артпаса да, ол қандай да болсын тәсілмен сезімге әсер етуге тырысты. Осындай мақсатқа болмас тәсілдер қолданылды. Егер айыпталушының отбасы бар болған жағдайда, ол өз балаларын сотқа әкеліп, сотты өзін аяушылық танытуына жалынды, егер айыпкер соғыс жауынгері болса, ол кеудесін ашып соғыстан қалған тыртықтарын көрсететін, егер айыпталушы ақын болса, ол өз өлеңдерін оқитын. Сондықтан ежелгі грек риториктері осындай оғашы көрінетін, егер оларды сол кездің заңымен бағалайтын болсақ: «сот өкілдері мен айыпталушы бір адам болса, сендіру үшін өте көп көз жасты төгуге және мыңдаған аяушылықтрды танытауға тура келеді» ( Платон ).

Әйтеуір, шатасқан сот құқығы жағдайымен ежелгі Афина қаласында соттасу оңай болмайды, өйткені барлығы бірдей тыңдаушыны өзіне қарататындай сөз дарынына ие емес. Сөйлеген адамның тағдыры тек қана соттағы сот өкілдерінің-тыңдаушылардың өзінің кінәсіз екендігін айтып жеткізуіне байланысты болған. Ал сот өкілдерінің дарыны өз қамқорлықтастықтарына қай жерде айыпталушы дұрыс екендігін, қай жерде бұрыс екендігін ажырата бере білуінде. Сондықтан көбіне сот өкілдері ретінде шешен адамдарға сүйенген болатын. Бұл адамдар істің мән-жайына құлақ түріп, сөз сөйлеу үшін ақша талап ететін, ал өз клиенттеріне сотта барлық мәліметтерді жаттап, ауызша айтатын. Осындай ойлап шығарушыларды логорафтар деп атады. Логограф жағдайы оңай болған жоқ: ол өзінің авторлығын көрсетпей жасыра білді, клиент стиліне қарай барлық сөзін айта білді. Сөйлей алмайтын адамның сөзі өзі айтып тұрғандай болды. Оратор мақсаты дауды көтеру немесе кемітуді біржақты тырысуы болды. «Александрға деген риторика» атты кеңес кездейсоқ емес: «анау шын сияқты, тыңдаушы ақылында еске түсіру жанында дайын үлгілері тұрады». Адамдарға қарсы айыптаушылық сөзде шын дәлелдерді қолданатын болсаң, сол адамның бұрын да сондай іске барғанын дәлелдеп шық. Ол іске бармаса да, соған ұқсас іс жасағанын дәлелде. Ол адамға осылай істеу тиімді болғанын дәлелде. Өйткені көптеген адамдар өз тиімділігін ойлайды және басқа адамдардың қамын да ойлайды, сондықтан да олар осындай істерге барады. Егер өз қарсыласының ықтималдылығын тапсаң, оны осылай жина. Ал егер таппасаң, дәстүрлі түрде ұқсас кеткеніңе сілте».

2. Риторикалық өнердің жоғарғы сыныбы.

Ежелгі Грецияның атақты логографтары - белгілі сот шешендері болған- Демосфен, Лисия, Коракс, Исократ. Бірақ Лисиямен дайындалған сөзі (445-380 жж. жуық біздің э.д.) сотта сөйлеудің ең жоғарғы нүктесіне барады. Ол сот сөзінің негізін қалаған, 400-ге жуық сөз жазған,осының 34-і сақталған. Лисияның басты сөзіндегі табысы клиенттің бейнесін шындық ретінде, оның мінезін нақты сипаттай алуында. Әрбір сөйлеуші өзін аңқылдақ, айтыс-тартыстарда сынамаған, өзін адал және ақкөңіл адам, мемлекеттің алдында зор еңбектері бар екендігін айтады. Осыған орай олардың сөйлеу тілдері «қарапайым стилде» болып табылатын. Лисияның ең бір сүйікті тәсілі-типизация түрі болатын, ол оңайлықпен мақсат қоя алатын-қарсыласын соттағы іске байланысты емес, оның жеке өмірі мен оның шыққан тегін де қопарып шығатын. «Агоратқа қарсы» сөзінде Агораттың теріс қылықтары деректеріне сүйене отырып, тұрақтылық сызығын қоса береді, бұл айыпталушының айыпталу дәлелін күшейте түседі: «...Агорат өлім жазасына қиған сыйлы адамдары осындай екен, өз отанынан қашырып жіберген, ал өзі қандай адам? Менің айтайын дегенім, біліп қойыңыздар, құл тегінен құл шығады, сондықтан осындай адамдардан зиян келеді. Оның әкесі Евмар деген кісі болған, бұл Евмар Никокл мен Антиклдің құлы болған... Содан кейін, өзінің осындай тектен шыққанына қарамастан, заңсыз байланыстар жасаған және басы бос әйелдермен көңілдес болған. Ол қылмыс жасаған жерден ұсталған, сондықтан оған жаза-өлім жазасы».

Лисиямен дайындалған барлық сөздердің сотта сөйлеудің барлық ережелеріне жауап беретін құрылымы болған: 1) тыңдаушылардың мейір бандылығын және назарын аудару мақсаты, кіріспе; 2) сөйлей алу мазмұны-барлық істің жағдайларын жасау, қазіргі заңды тәжірибеде істің фабуласы деген ұғыммен анықталады; 3) қарсыластың дәлелдерін жалған екендігін анықтау және өз пайдасына келтіру;

Софистиканың кейбір шабуылының арқасында және ежелгі грек риторлардың айыптаудың жалған екендігінің әртүрлі тәсілмен талқылау бір жағынан дау болып келеді: «Дауға қарсы жүру, бұл белгілі бір адамға зиян екендігі; не мынаны жоқ , немесе не мынау тап осы беттердің артынан зиянсыз ; не мынау еш дәл осылай маңызды емес, немесе ұяттысыз, немесе ана мөлшерлерде бола алмайды, қандайлар да оған қосымша жазады». «тағы да әділетсіздікке түсуді айта отырып, ауыстырғанға бір нәрсе береміз немесе бұл зиян болса, бірақ бұл жақсы болса немесе қайғылы болса, тағы сол сияқты»; «Үшінші тәсілге жасалған әрекеттің қателі түрде жасалғаны жатса, немесе қайғылы жағдаймен болғаны немесе қажеттіліктен болғаны туралы бекту жатады». Сөздің қорытындысы 4-ші тармағымен тұжырымдалды.

Ежелгі поэтика 144 б. ежелгі поэтика 21б.

Лисия. Эратосфен өлімі туралы іс бойынша дәлелдеу сөзі.

- Менің жағдайымды өз бастарыңнан өткен жағдай ретінде санап, мені түсінгендеріңіз үшін құрметті сот өкілі, сіздерге көп қарыздар болар едім. Және тек сіздер де, Элладе де жаппай мына менімен келісер еді, себебі бұл қылмыс, басқа мемлекетте болмасын, ол демократиялық немесе олихархиялық мемлекет болса да, ең соңғы кедей адам да атақты адамдарды жауапқа тарта алады, сондықтан да өте қарапайым адамның да құқығы бар екендігін, ал атақты адамдар: сондай қылмыспен келтірілген барлық жерде масқаралығы соншама ауыр болар. Сіздердің үкімдеріңіз сондықтан, мен ойымша, ынтымақты болар деп үміттенемін, менің кеміткен ісіме сіздерден ешкім қарамайды деп есептеймін, сондай қылмыскерді не жазасыз жіберуге болады немесе өте қатал емес жазаға жазалауға болады. Ал маған, сот өкілдері, Эратосфеннің менің әйелім қызықтырғанын, оны аздырғандығын, менің балаларымның масқаралағаның тек қана іспен көрсету қалады, ол менің үйіме өтіп, менің абыройымды төкті, бұл менің оған деген дұшпандығымның жалғыз себебі болды және мен ақшаларға емес, байыту немесе пайда табу үшін емес, мен сотта оны заңмен жазалау үшін істедім.

Дегенмен, бәрін орын-орнымен айтайын, басынан бастап, шын мәнінде және ақиқаттың бәрін әңгімелеймін, себебі мен үшін қазіргі жалғыз құтқарылуым – болғанды суреттеп айту. Мен үйленіп, әйелімді үйге әкелдім. Мен әйелімді өте қаталдықта ұстағаным жоқ, бірақ шектен шыққанға жол бергенім жоқ. Ал біздің отбасымызда бала пайда болған кезде, мен әйеліме толық сеніммен қарадым, өйткені бала деген жұбайлық парыздың мықты кепілдігі. Сонымен афиналық әйелімнен басқа ешкім мен үшін жақсы болған жоқ: ол өте күшті қожайын, құнтты, талапты болды. Барлық қайғының бәрі менің шешем қайтыс болғанда басталды. Өлікті шығару уақытына менің әйелім өлген шешемнің денесін жіберу кезінде мен сол адамды көремін. Ал бірнеше күн өткеннен кейін ол менің әйелімді қызықтыра бастады: үй қызметшісі азық-түлікке базарға барған кезде, сол үй қызметшісі арқылы бұл адам менің әйеліме ұсыныс жасап жүрген. Соңында ол менің әйелімді өлтірді.

Мен, сот өкілдері, сіздерге айтайын дегенім, менің үйім екіқабатты үй, оның жоғарғы қабатында әйелдер жатады, ал төменгі қабатында ер адамдар жатады. Бөлмелер бірдей орналасқан. Бізде бала пайда болған кезде, шешесі оны емшек сүтімен емізе бастады. Биік сатылардан қауіп-қатер төнбес үшін мен бала емізерде жоғарғы қабатқа орналастым да, ал әйелдер төменгі қабатқа орналасты. Өйткені, емізгеннен кейін жуыну керек болды. Сөйтіп, әйелім менің бала емізу үшін немесе баланы ұйықтату үшін төменгі қабатқа жиі кете бастады. Менің ойымда ешқандай жаман ой болған емес, мен әйелімді әлі күнге дейін адал деп санадым.

Бір күні мен ауылдан үйге оралдым. Кешкі тамақтан кейін баламыз мазасызданып жылай бастады: артынан анықталғандай, үй қызметшісі ана адам келген кезде, баланының мазасын әдейі алып, жылататын болған. Мен әйеліме төменгі қабатқа түсуін сұрадым, емшек сүтін беруді өтіндім. Әйелім басында қарсы болды, ол менің келгеніме риза болған кейпін жасады. Мен ашуланып, әйеліме баруын талап еттім. Ол болса, менің үй қызметшіммен уақыт өткізетінімді тиісіп айта сөйледі. Оның жауабына мен күліп қарадым. Әйелім қалжыңға сүйеп, менің есігімді кілтпен жауып, кілтін қалтасына салып алып кетеді. Мен ешқандай жаман ой ойламай, қатты ұйқыға кеттім. Таңертең әйелім есікті кілтпен ашты. Мен одан түнде неге есіктер сықырлағанын сұрадым. Әйелім бала жатқан бөлмеде шамның сөніп қалғанын, содан кейін көршілерден шырақ сұрағанын айтты. Мен осылай расында да болған екен деп үнсіз отырдым. Бірақ оның бет-жүзі боялғандығын көріп қалдым. Оның бауырының қайтыс болғанына бір айда болған жоқ еді. Бірақ, ол үндемей бөлмеден шығып кетті.

Арада біраз күндер өткеннен кейін- менің жаныма бір кемпір келіп бірнәрселерді айтты. Содан кейін Эратосфенмен көңілдес болған бір әйел маған келіп, менің әйелімнің істеген істерін баяндап берді. Ол өзіне Эратосфенің жасаған істері үшін, оның ізіне адам салғанын айтты. Мен үйіме жақындай бере маған алдында келген кемпірді көрдім. Ол маған: «Ефклет, мен сенімен өсек айтқым келмейді, бірақ сені және сенің әйеліңнің масқарасын шығарып жүрген адам маған қас және менің ханыма да қас адам. Егер сіз өзіңіздің азық-түлікке базарға барып жүрген үй қызметшіңізден сұрасаңыз, оның сөзіне құлақ түрсеңіз, бәріне көз жеткізесіз. Мен Эй жеріндегі Эратосфенді айтып тұрмын. Сол адам сіздің әйеліңізбен көңілдес болып жүр. Ол өз ісіне шебер адам.»-деді кемпір. Ол өз сөзін айтты да кетті, ал менің үстіме найзағай түскендей болды, құрметті сот өкілдері. Мені жататын бөлмеде кілттеп кеткендігі, сыртқы және ішкі есіктердің түнде сықырлауы, мұндай бұрын болып көрмеген, әйелімнің бетінің боялып жүргендігі-осының бәрі менің сенімсіздік танытуыма жол берді.

Үйге қайтып келгеннен кейін, үй қызметшісіне менімен базарға баруын сұрадым, бірақ мен үй қызметшімді базарға емес, бәрін білетін бір жолдасымның үйіне апардым. Сонда мен үй қызметшісіне былай деп айттым: «Екі жолды таңда: мен сені үйден қуып, диірменге жіберемін, сонда сенің қиындықтарың таусылмайды, не болмаса сен маған осы оқиғаның қалай болғанын бәрін түгел айтасың. Бәрін айтпасаң, абайла!» Басында үй кізметшісі ештеңкені білмейтіні туралы қарсыласып тұрып алды, бірақ мен Эратосфеннің атын атап, менің әйеліме келіп жүргенін айтып едім, көзі шарасынан шыға қорқып кетті. Менің барлық мән жайдың білетінін сезді. Үй қызметшім менің аяғыма жалынып, оған ештеңке жасамасын айтты да барлық шындықты жайып салды: Менің шешемнің қайтыс болған күнінен бастап, Эратосфен оған жақындап менің әйеліме көзі түскенін, кездескісі келетіндігін айтқан. Мен үй қызметшісін тыңдап болғаннан кейін, маған кездескен уақыттарын айтуын талап еттім. Ол келісімін берді.

Төрт-бес күн өткеннен кейін, мен осыны дәлелдеймін деп ойладым. Бірінші мен сіздерге соңғы күні не болғаны жайында айтқым келіп тұр. Кешкісін, күн батқаннан кейін мен өз досымды, Сострат жолдасты да кездестірдім. Олар ауылдан қайтып келе жатқан беттері екен. Осындай кешкі уақытта үйлерінен жейтін ештеңе шықпайтынын біле тұра, мен оларды кешкі асқа шақырдым. Біз менің үйіме келдік, жоғары көтеріліп, тамақтанып алдық. Содан кейін олар маған ризашылығын білдіріп, үйлеріне қайтты. Мен жататын бөлмеге барып, жатып қалдым. Осы кезде Эратосфен менің үйіме келіп үлгеріпті. Мені үй қызметшісі оятып алды, оның осында екендігін айтты. Мен оны жіберіп алмау үшін, үй қызметшіме есікті күзетіп отыруын ескерттім. Мен ақырын төменге түстім, далаға шығып, жолдас-жораларымды шақыра бастадым. Кейбіреулерін үйінен таппадым, қалғандарын менің артымнан жүріп отыруларын сұрадым. Менің үйімнің сыртында тұрған дүңгіршекке алауларымызды қойып, үй ішіне кірдік. Сыртқы есікті үй қызметшім жауып қойды.

Жататын бөлмеге бастайтын есікті сындырып, менің әйеліммен бірге төсекте жатқан жерінен ұстап алдық. Кім бізден бұрын кіріп келгендер олардың әлі төсекте жатқандарын көріпті, Эратосфен төсек жанында жалаңаш тұрды. Тұрған жерінен мен бір ұрып құлатып, оны байлап, менің үйіме қалай кіргендігін сұрадым. Ол өзінің кінәсінен қашқан жоқ, тек қана оны өлтірмеуін сұрады, ақша беріп құтылып кетемін деп ойлады. Мен: «сені мен өлтірмеймін, сен өзіңнің ляззат алуыңнан төмен қойған заң сені қаралайды. Менің әйеліме, балаларыма қарсы, маған қарсы қиянат жасадың, заңды ұстанбадың, адал азамат болып жүруден бас тарттың».

Сонымен, сот өкілдері, ол осындай заң бұзушы адамдар ретінде қаралып отыр. Менің айыптаушыларым айтқандай, оны көшеден маған ешкім үйіме сүйреп әкелген жоқ, ол менің ошағыма қорғаныш та сұрамады. Оны жататын бөлмеде тұрған жерінен мен бір ұрып құлатып, оны байладым. Ол өзінің кінәсінен қашқан жоқ, тек қана оны өлтірмеуін сұрады, ақша беріп құтылып кетемін деп ойлады. Ол мені тіпті таяқ алып қорғанбады да. Сот өкілдері, сіздер өздеріңіз білетіндей, заң бұзушылар өздеріне қарсы адамдардың шындығын ешқашан мойындамайды. Олардың өтірік ойлары өздеріне қарсы шыққан, заң жүзінде әрекет жасайтын адамдарға қарсы тыңдаушылардың назарын аудару. Осы заңды оқы. (Заң оқылады). Ол өзінің кінәсінен қашқан жоқ; ол өзін кінәлі екендігін айтып, өлтірмеуін сұрады. Ол ақша беретінін айтты, бірақ мен оған мойынсынған жоқпын. Мен заңнын маңызды екенін білдім. Мұнда куәгерлердің көтерілу сұраймын. (куәгерлердің көрсетулері оқылды). Маған ареопаг қаулысымен таста кесілген анау заң оқып шық (Заң оқылады). Сіздер естисіздер, соттың, не өзі ареопаг, өлтіру туралы істермен сот басқарды, құқық мынау біздің диналарымызға пайдалануға берілген, айқындарды айтылуларда қаулы шығарды және не өлтіруде айыптысыз оны кім зинақор өлімімен жазалайды, егер әйелмен бірге оның түймелесе. Соншама мына жаза әділеттілігінде заң шығарушы сенім болатын, не оның ғой еріксіз әйелдердің азғыруының артынан тағайындады, бірақ олар дәл осылай құрметті емес, заңды әйел сияқты. Анық, егер үлкен жаза болды, ол күйеулерді азғырудың артынан оны тағайындады, және томға тек қана сондықтан және доспен оқиғада ол өлімді орнатты, не жапалақтарға арналған өсіру қатал көбірек күйеулер жазалар табуға қолдан келмеді. Заң мынау міне маған қазір оқып шықты. (Заң оқылады). Сіздер естисіздер, соттың: әркім үшін заң бұйырады, кім азатпен баламен - есейгенмен зорлық-зомбылық іске асырады немесе екі есе көбірек төлеп қойды, немен зорлық-зомбылықтың артынан құлдың үстінде, дегенмен мұнда жатады және зорлық-зомбылық әйелдің үстінде, сол уақытта оның өліммен тең. Міне, соттың, қаншалықты зорлықшылдарға заң шығарушы, азғырушыларға болғанмен! Соңғылардың ол өлімге үкім етті, ал біріншілердің - тек зиян төлеуіне ақшалармен, аралап шыға ананың, не зорлық-зомбылық құрбаны зорлықшылды қалай дегенмен жеккөреді, ал азғындатады - өз құрбанын соншама, не әйел оған көбірек жақындайды, үй барлығы бұйрыққа оған қайтарады, міне неге сондай адамдарға заң шығарушы өлімді тағайындады.

Предыдущая 1 2 3 456 7 8 9 10 11 12 13 Следующая