Электр машиналары. Электрэнергетикасы негізі. $$$ 1.Электрмашинасыныңәсеретупринципі қандай ғылыми заңдарға негізделген? А) Бойля-Мариотта заңына; B) Мерфи заңына; C) Электромагниттік индукция және электрмагнитті айналу заңына; D) Винера-Хопфа заңына; E) Био-Савара-Лаплас заңына. $$$ 2.Қысқа тұйықталу кернеуі қандай формуламен анықталады? А) ; B) ; C) ; D) ; E) . $$$ 3.Клосс формуласын көрсетіңіз? А) ; B) ; C) ; D) ; E) . $$$ 4.МПТ индуктор дегеніміз не? А) машинаның айналатын бөлігі; B) машинаның қозғалмайтын бөлігі; C) машинаның ЭҚК индукцияланатын бөлігі; D) машинаның магнит өрісі туындайтын бөлігі; E) машинаның ЭҚК түзетілетін бөлігі. $$$ 5.ТТМ якоры дегеніміз: А) машинаның айналатын бөлігі; B) машинаның қозғалмайтын бөлігі; C) машинаның ЭҚК индукцияланатын бөлігі; D) машинаның магнит өрісі туындайтын бөлігі; E) машинаның ЭҚК түзетілетін бөлігі. $$$ 6.Газдардың диэлектрлік өтімділігі неге қарағанда жоғары болады: А) атом радиусы үлкен; B) молекула радиусы кіші; C) атом радиусы кіші; D) молекула радиусы үлкен; E) электрондардың саны үлкен. 2 модуль бойынша бақылау жүргізуге арналған сұрақтар. Электроқшауланған және кабелді техника. $$$ 1.Целлюлозаның диэлектрлік өтімділігі неге тең: А) 4,5; B) 4,0; C) 6,5; D) 10,0; E) 5,5. $$$ 2.Мехатрондық жүйенің функционалдық құрамына кіретін негізгі элементті көрсетіңіз: А) ақпараттық-өлшеу жүйесі; B) телекоммуникациялық жүйе; C) орындалмайтын қондырғы; D) басқарудың электронды блогы; E) электрлік жүйе. $$$ 3.Алюминий қаптамадағы алюминий желілі күштік кабельдің маркіленуін көрсетіңіз: А) ОСК; B) АСБ; C) АСК; D) АОСБ; E) ААБ. $$$ 4.Кабелдегі сиымдылық ток неге тең: А) ; B) ; C) ; D) ; E) . $$$ 5.Айнымалы ток 750 кВ кернеулі майтолтырылған кабелдің үлгісін қай фирма дайындады? А) Sieverts фирмасы(Швеция); B) Simplex фирмасы (США); C) Gable фирмасы (Франция); D) Gable de lion фирмасы (Франция); E) Sieverts Gable фирмасы (Швеция). $$$ 6.Электроқшаулау қасиетіне ие диэлектриктердің жоғалуын қалай атаймыз? А) тесілуі; B) ашылуы; C) тесу кернеуі; D) забой; E) дұрыс жауабы жоқ. $$$ 7.Электрлі беріктік қалай анықталады? А) ; B) ; C) ; D) ; E) . 3 модуль бойынша бақылау жүргізуге арналған сұрақтар. $$$ 1.Электрмагниттік өріс энергиясы қандай электрлі қыздыру қондырғыларында жылу энергиясыеа түрленеді? А) индукционды пештерде; B) доғалы пештерде; C) кедергі пештерінде; D) элетолизді қондырғыларда; E) дұрыс жауабы жоқ. $$$ 2.КП дөңгелек қималы қыздырғыштың есептелген диаметрінің формуласын көрсетіңіз. А) ; B) ; C) ; D) ; E) . Мұндағы -қызған жағдайдағы қыздыру материалының меншікті электр кедергісі, ; -қыздырғыштың берілген меншікті беттік қуаты, Вт/см2 $$$ 3.КП үшін фазаға берілген сымның немесе стерженнің есептелген ұзындық формуласын көрсетіңіз, м, А) ; B) ; C) ; D) ; E) . $$$ 4.ДСП– да термоэлектронды эмиссия қандай темрературада бақыланады? А) 3000-5000 К; B) 2200 К-нен жоғары; C) 2200 К-ге дейін; D) 4000-6000 К; E) 7000-9000 К. $$$ 5.Салқын плазма температурасы қандай? А) К; B) К; C) К; D) К; E) К. $$$ 6.Өлшемдік өңдеудің электрофизикохимиялық әдісі кезінде бөлшектерді өңдеу ұзақтығы неге байланысты болады? А) бөлшектер размеріне; B) бөлшек материалына; C) бқлшек материалына және размеріне; D) бөлшек қуысы тереңдігіне; E) бөлшек қуысы тереңдігіне және енгізілген энергияға. 4 модуль бойынша бақылау жүргізуге арналған сұрақтар. Жарықтехникасы және жарық көзі. $$$ 1.Сәулелену ағынының өлшем бірлігі: А) Вольт (В); B) Ватт (Вт); C) Джоуль (Дж); D) Ватт на кв. метр (Вт*м-2); E) нанометр (нм). $$$ 2.Бет нүктесіндегі жарықталғандықтың формуласын көрсетіңіз: А) ; B) ; C) ; D) ; E) . $$$ 3.Мына қателіктердің қайсысы системалық болып табылмайды? А) инструменталды; B) қондырғы қателігі; C) жеке қателіктер; D) методикалық қателіктер; E) қателіктер. $$$ 4.Лазердің қандай түрі болмайды? А) оптикалық; B) сұйықтық; C) газды; D) қатты денелі; E) жартылайөткізгішті. $$$ 5.Симметриялық аспаптар үшін күшейту коэффициенті <15 болатын аз дене бұрышында лампа жарығын таратушы жарық аспабы қалай аталады? А) жарықты кешен; B) шырақ; C) станционарлы СП; D) прожектор; E) лазерлі қондырғы. $$$ 6.Бықсып жану лампаларыныңқызмет ету мерзімі қанша? А) 500 сағ. жоғары; B) 1000 сағ. жоғары; C) 2000 сағ. жоғары; D) 3000 сағ. дейін; E) 4000 сағ.дейін. 5 модуль бойынша бақылау жүргізуге арналған сұрақтар. $$$ 1.Электрқозғалтқыштың айналу қозғалысы кезіндегі кинетикалық энергия қорыеың формуласын көрсетіңіз. А) ; B) ; C) ; D) ; E) . Мұндағы - - кинетикалық энергия қорының өзгеруі; -бұрыштық жылдамдық, рад/с; -айналатын бөліктің инерция моменті, . $$$ 2.ЭЖайналатын бөлігінің инерция моментінің формуласын көрсетіңіз. А) ; B) ; C) ; D) ; E) . мұндағы -масса, кг; -инерция радиусы, м. $$$ 3.Мына жағдайларда ЭЖ қалай жұмыс істейді: 1) ; 2) ; 3) ; А) 1- жылдамдықтың өсуімен; 2- жылдамдықтың баяулауымен; 3-тұрақты жылдамдықпен; B) 1- тұрақты жылдамдықпен; 2- жылдамдықтың өсуімен; 3- жылдамдықтың баяулауымен; C) 1- тұрақты жылдамдықпен; 2- жылдамдықтың баяулауымен; 3- жылдамдықтың өсуімен; D) және (1,2,3) моменттерінің қатынасының өзгеруі жылдамдыққа әсер етпейді; E) 1- жылдамдықтың баяулауымен;2- тұрақты жылдамдықпен;. 3- жылдамдықтың өсуімен; мұндағы -қозғалтқыштан туындайтын момент; - кедергінің статикалық моменті. $$$ 4.Табиғи сипаттаманың (қатаң) жұмысшы тармағындағы асинхронды қозғалтқыш қандай сипаттамаға ие болады? А) қатаң; B) жұмсақ; C) абсолютті қатаң; D) қатаң және жұмсақ; E) абсолютті қатаң және жұмсақ. $$$ 5.Желідегі коммутациялық кернеудің көбеюінен вентилдерді қорғайтын қондырғыны көрсетіңіз. А) разрядник; B) автоматты ажыратқыш; C) балқымалы сақтандырғыш; D) түрлендіргіштің кірісіне жалғанған RC-тізбегі; E) тиристорге параллель жалғанған RC-тізбегі; 2.8 Курс бойынша емтихандық сұрақтар 1. “Электрмеханикасы”анықтамасы. Электрмеханикалық түрлендіргіштердің жіктелуі. 2. Электрмеханикасы заңдары. 3. Ортақтастырылған электрмеханикалық түрлендіргіш. 4. ”Мехатроника”пәні және анықтамасы. Мехатроникалық жүйе құрылысының блок-схемасы. 5. Электр өрісіндегі диэлектриктер. 6. Полярлану түріне байланысты диэлектриктердің жіктелуі. 7. Диэлектриктерде энергия шығыны қай кезде бақыланады? 8. Электроқшауламадағы диэлектрлік жоғалудың түрлері. 9. Оқшаулау материалына байланысты жоғарғы вольтты изоляторлардың, электр машиналарының, трансформаторлардың және конденсаторлардың жіктелуі. 10. Оқшаулау материалдарына қойылатын талаптар. 11. Кабелдердегі электр, жылу және магнит өрісі. 12. Кабелдерде қолданылатын материалдар. 13. Электр пештері туралы негізгі мағұлмат және олардың жылу генерация әдісі бойынша жіктелуі. 14. Тура және жанама әсерлі кедергі пештері (КП). 15. Жылутехникалық материалдар және олардың қысқаша сипаттамалары. 16. Электртермиялық қондырғыларда температураны реттеу. 17. Индукциялық қыздырудың физикалық негізі және индукциялық қондырғылардың жіктелуі. 18. Индукциялық қондырғылардың қоректену көзі, индукциялық қондырғыларды автоматты реттеу жүйесі. 19. Диэлектриктерді жоғары жиілікті қыздыру, схемаларын және диэлектрлік қыздыру қондырғыларын тұрғызу принципі. 20. Доғалы пештердің әсер ету принципі және негізгі электржабдықтары. 21. Электр доғасының тұрақтылығы және параметрлерін реттеу. 22. Доғалы электрлі пісіру қондырғысы. 23. Доғалы қондырғыларды автоматты басқару. 24. Электролизді өндірістік қондырғылар, құрылысы және әсер ету принципі. 25. Металдардың электрхимиялық және электрфизикалық әдістері. 26. Төменгі температуралы плазмаларды алу қондырғылары және қолданылу облыстары. 27. Плазмалы өндірістік қондырғылар. 28. Электронды-сәулелі қыздыру қондырғылары. 29. Оптикалық квантты генераторлар (лазерлер). 30. Электронды иондық технология, электрстатикалық өндірістік қондырғылар. 31. Сәулелену дегеніміз не? 32. Жарық техникасында қандай сәулеленулер қарастырылады? 33. Шағылу дегеніміз не? 34. Сәулеленудің сынуы дегеніміз не? 35. Геометриялық оптикада не сәулеленеді? 36. Фотометрия нені оқытады? 37. Сәулелену энергиясының көп таралған қабылдағыштарын атаңыз. 38. Лазердің негізгі тораптарын атаңыз. 39. Жарық кешені дегеніміз не? 40. Элементар кескіндеу дегеніміз не? 41. Шағылудың аберрациясы дегеніміз не? 42. Қосуреттегіш аппараттарына анықтама беріңіз. 43. Ажыраған фазалы схемасы бойынша газды разрядты лампаның жұмыс істеу принципін түсіндіріңіз. 44. Жарықтандыру қондырғысын іске қосу қызметінің негізгі тапсырмасын атап көрсетіңіз. 45. Жанама және тура нормалау әдістерінің айырмашылығы неде? 46. Қоғамдық ғимараттары мен өндірістік мекемелері жарық қондырғыларының қандай айырмашылықтары бар? 48. Сенімділіті қамтамасыз ету дәрежесі бойынша ғимараттарды жарықтандыру электрқабылдағышы қандай категорияға жатады? 49. Әуе кемесін отырғызу жүйесіндегі жарық сигналы жабдығы не үшін қажет? 50. Аэродромдардың жарық сигналы жүйесі жоғарғы сенімділікке қандай құралдармен жетеді? 51. Электржетегінің функциялары және оларға қойылатын талаптар. 52. Автоматтандырылған электржетегінің құрылымдық схемасы. 53. Электржетегінің сипаттамасы және жіктелуі. 54. Электржетегіндегі әсер етуші күштер мен моменттер. 55. Электржетегіндегі қозғалтқыштар мен өндірістік механизмдердің сипаттамалары. 56. Электржетегінің қозғалыс теңдеуі. Электрмеханикалық жүйенің статикалық және динамикалық қасиеттері. 57. Реттелетін электржетегінің негізгі ТЭП және координатын реттеу. 58. Тұрақты және айнымалы ток қозғалтқыштарын реттеу әдістері. 59. Өндірістік механизмдер үшін электржетегінің жүйесін таңдау. 60. қысқа және ұзақ жұмыс режимдері үшін қозғалтқыштың қуатын таңдау. 61. АЭЖ қазіргі жүйесі және олардың даму перспективалары. 62. Тұрақты және айнымалы ток машиналарын басқарудағы күштік түрлендіргіш қондырғылары. 63. Электржетектерін электронды және компьютерлік басқару. 64. Электр транспорттарында қолданылатын АЭЖ жүйесі. 65. Геометриялық оптикада не сәулеленеді? 66. Фотометрия нені оқытады? 67. Сәулелену энергиясының көп таралған қабылдағыштарын атаңыз. 68. Лазердің негізгі тораптарын атаңыз. 69. Жарық кешені дегеніміз не? 70. Элементар кескіндеу дегеніміз не? ГЛОССАРИЙ Автоматты басқару жүйесі (АБЖ)– қандайда бір прцесті немесе прцестер тобын адамның қатысуынсыз іске асыруға арналған құрылғы жиыны. Электрқозғалтқыш– электр энергиясын механикалық энергияға түрлендіруге арналған электрмеханикалық түрлендіргіш. Генератор– Айналудың механикалық энергиясын электрлік энергиясына түрлендіретін, электр машинасы. Механикалық беріліс (электржетегінің)– электрқозғалтқышынан механикалық энергияны жұмысшы машинаның орындаушы органына беруге арналған механикалық түрлендіргіш. Оптимизация– жалпы жағдайда, сәйкесінше шарттарда жақсы нәтижелер алуға негізделген мақсатталған іс. Басқару алгоритмі– Нысандағы технологиялық процестерді дұрыс орындау мақсатымен басқару нысанына сырттан келетін әсерлер сипатын анықтайтын болжамдық жазбалар жиынтығы. Кіріс сигналы – өлшеу қондырғысының кірісіне түсетін сигнал. Шығыс сигналы – өлшеу қондырғысының шығысында алынған сигнал. Блок – белгілі функцияны орындайтын өлшеу құралдарының және бір корпуста басқа блоктармен конструктивті орналасатын өзіндік бөлігі. Модуль – жалпы функционалдық схемада сәйкес тағайындалатын бөлшектерді біріктіретін өлшеу құралының немесе блоктың типтік жеңіл алынатын бөлігі. Аналогты-сандық түрлендіргіш – кейбір сандық кодтарды білдіретін дискретті шама кірісінде және түрлендіргіштің шығысында аналогты шамаларды түрлендіруге арналған өлшеу құрылғысы. Сандыаналогты түрлендіргіш– қандайда бір физикалық шаманың эквивалентті мәнінің сандық коды болатын кіріс шамасын түрлендіруге арналған өлшеу құрылғысы. Код әдетте екілік-ондық жүйесінде болады. Шығыстық шамасы әдетте кернеу (ток) болып табылады. Жиілікті – сандық түрлендіргіш – гармоникалық тербеліс жиілігін кейбір сандық кодтарға түрлендіруге қызмет жасаушы өлшеу құрылғысы. Электр машинасы – механикалық энергияны электр энергиясына (генератор) түрлендіретін немесе электр энергиясын механикалық энергияға (қозғалтқыш), электр энергиясын бірдей параметрлермен (кернеумен, жиілікпен және т.б.) электр энергиясына басқа параметрлермен (кернеу, жиілік түрлендіргіші) түрлендіретін машина. Электрмеханикалық түрлендіргіш – электр шамаларын (ток күші, кернеу) сәйкес механикалық ығысуға түрлендіретін құрылғы. Электр пеші– электрлік құбылыстың жылу эффектісі қолданатын балқыту және қыздыру пеші. Кедергінің электрлік пеші– активті электр кедергісінің өткізгіштері арқылы электр тогының жүруі кезінде бөлінетін жылуы қолданатын пеш. Электр доғасы, вольтты доға – ашық жарқырайтын плазмалы шнурды білдіретін доғалы разрядтың бір түрі. Электродтардың горизонталь орналасуы кезінде осы шнур газдың қыздырылған разрядының шығыстық ағынының әсерімен доға формасын қабылдайды. Доғалық пеш – электр доғасының жылуы металл және басқа материалдарды балқытуға қолданылатын өнеркәсіптік пеш. Индукциялық пеш –металл айнымалы электромагнитік өріске орналастырылып, нәтижесінде металда оның электр тогы индукцияланатын электрлік балқыту пеші. Плазма – оны түзуші зарядталған бөлшектердің оң және теріс зарядтарының тығыздығы бірдей болатын иондалған газ. Сәулелену –квант теориясында сәулелену атомдардың, молекулалардың, және басқа кванттық жүйелердің бір күйден екінші күйге ауысуы кезінде фотондардың пайда болуы ретінде қарастырылады. Индукцияланған сәулелену, спонтанды сәулелену, тежеуші сәулелену, сонымен бірге жылулық сәулелену, люминесценция және жарықтың комбинацияланған сөнуі болып бөлінеді. Жарықтың шағылысуы –жарық толқыныныңсыну көрсеткіші әр түрліекі ортаның шекарасына түсуі кезіндегі оның бірінші ортаға қайта оралуы. Фотометрия– оптикалық сәулеленудің түсуі, таралуы, сынуы және сөнуі кезіндегі оның сипаттамаларын өлшеу әдістері мен теориялары қарастырылатын физикалық оптиканың бөлімі. Лазер – оптикалық резонаторға орналастырылған заттың қоздырылған атомдарының, иондарының, молекулаларының немесе басқа бөлшектерінің жүйесімен жарықтың индукциялық сәулеленуіне негізделген оптикалық диапазонның когерентті электромагнитті сәулелену көзі. Шығыстық мәлімет Студенттің пәндік оқу-әдістемелік кешені «Электржетегі және технологиялық кешендердің автоматтандырылуы» кафедрасының мәжілісінде талқыланған 2006 ж. «___»__________№ хаттамасы Студенттің пәндік оқу-әдістемелік кешені Автоматика және басқару институтының ғылыми- әдістемелік кеңесінде талқыланып, мақұлданған 2006 ж. «___»______ __№ хаттамасы 050718 – Электрэнергетикасы мамандығына арналған «Электрмеханикасы және электртехникалық жабдықтар» пәні бойынша СТУДЕНТТІҢ ПӘНДІК ОҚУ-ӘДІСТЕМЕЛІК КЕШЕНІ Ә.О. Бердібеков Ғ.П. Қалымбетов ____________________________________________________________________ Басуға________________2006ж. қол қойылды. Пішімі 60х84 1/16. Кітап-журнал қағазы. Көлемі _________ес. б.т. Таралымы________дана. Тапсырыс№_______ _____________________________________________________________________ Қ.И. Сәтбаев атындағы ҚазҰТУ баспа типографиясында басылған Алматы қаласы, Ладыгин көшесі, 32 |