ПОЗНАВАТЕЛЬНОЕ

Оси и плоскости тела человека - Тело человека состоит из определенных топографических частей и участков, в которых расположены органы, мышцы, сосуды, нервы и т.д.

Отёска стен и прирубка косяков - Когда на доме не достаёт окон и дверей, красивое высокое крыльцо ещё только в воображении, приходится подниматься с улицы в дом по трапу.

Дифференциальные уравнения второго порядка (модель рынка с прогнозируемыми ценами) - В простых моделях рынка спрос и предложение обычно полагают зависящими только от текущей цены на товар.

Этиологиясы мен патогенезi

Предыдущая 28 29 30 31 32 33 343536 37 38 39 40 41 42 43 Следующая

Пресенильдi психоздар жеке нозологиялық бірлiк ретiнде өткен ғасырдың соңында, жасқа байланысты белгiлері бойынша бөлiндi. Пресинильдi психоздардың жеке формаларының психопатологиялық айырмашылықтары, басқа психикалық аурулармен ұқсастығы олардың нозологиялық жекелiгiн терiске шығаруға себеп болды. Олар шизофренияның, маниакальды – депрессивтi психоздың, атресклероздың немесе т.б. жасқа байланысты психикалық ерекшелiктердің арнайы көрiнiстерімен жүретін аурулардың көрінісі ретiнде қарастырыла бастады. Пресенильді психоздардың нозологиялық табиғатына деген тұрақсыз көзқарас осы кезге дейiн сақталып келді. Бiрақ көптеген психиатрлар пресинильдi психоздың нозологиялық жекелiгiн мойындайды, және бұл психикалық аурулардың қолданыстағы жiктеуiнде белгiленген.

Пресенильдi психоздардың пайда болуы тек жасқа байланысты емес, басқа да факторларға тәуелді: соматикалық және инфекциялық аурулар, тұрмыстық қолайсыздықтар, өмiрлiк стереотиптiң өзгеруi (жаңа пәтерге көшу, жұмыстан шығу және т.б.). Пресенильдi психоздар дамуына бейiмдеушi характерологиялық ерекшелiктер де бар: күмәншiлдiк, үрейшілдік, сенімсіздік, жоғары жауакершілік сезімі. Бiрақ экзогендi зияндылықтар және науқастардың преморбидтiк ерекшелiктерінің рөлi жөніндегі пікірлер арнайы зерттеулерге емес эмперикалық мәлiметтерге сүйенген.

Пресенильдi психоздар жиі әйелдерде климакс алды және климакс кезеңiнде пайда болады. Осыған байланысты кейбiр авторлар ағзадағы инволюциялық ауытқуларды эндокринологиялық өзгерiстерге сайып, осы арқылы психикалық аурудың сипатын түсiндiрмек болды. Пресенильдi психоздармен науқастарды арнайы зерттеу, және эндокриндi препараттармен емдеудiң нәтижесiздiгi бұл теорияның сенiмсiздiгiн дәлелдедi. Сонымен қатар эндокриндi ауытқулар эмоциональды бұзылыстар дамуында аса маңызды деп санауға негiз бар.

Инволюциялық, және кәрілік психоздарының этиологиясы мен патогенезi мәселесі аз зерттелген. Оның шешуi биологиялық және әлеуметтiк-психологиялық аспектiлердi, зат алмасу бұзылыстарын, интоксикацияларды қоса алғанда қартаюдың жалпы проблемаларын зерттеумен тығыз байланысты. Кәрілік алды және кәрілік кезеңдегі психикалық бұзылыстар дамуында жалпы жасқа байланысты өзгерістермен қатар психогендi жарақаттар мен соматикалық зияндылықтардың рөлi де көрсетiлген.

Соңғы жылдарда психоз дамуының себебiн түсiнуде қартаю аспектiлерiнiң генетикалық мәлiметтерi қолданылуда.

Ми атрофиясы, соның iшiнде кәрiлiк ақылкемдігімен науқастарда психикалық бұзылыстардың болмысын анықтау үшiн олардың миындағы морфологиялық өзгерiстер жөніндегі мәлiметтер маңызды. Кәрiлiк ақылкемдігі, атрофиялар кезінде ОЖЖ-де белгiлi бір макро - және микроскопиялық өзгерiстер анықталады. Макроскопиялық зерттеу кезiнде мидың әртүрлi бөлiгінде атрофиялық өзгерістер, ми қабықтарының жабысулары және бұлыңғырлығы байқалады. Бұл атрофиялық өзгерiстер компьютерлiк томография және пневмоэнцефалографияда анықталады. Микроскопиялық зерттеуде ганглиозды жасушалардың дегенерациясы, майлы қайта түзілуі анықталады. Қарттық психозбен науқастар миынан сенильдi табақшалардың табылуы типті болып саналды, бiрақ мұндай пікір толық негізделмеген.

Пик және Альцгеймер аурулары кезіндегі бас миындағы өзгерiстер қарттық ақылкемдігіне ұқсас келедi. Бiрақ олар локальдылығымен, мидың белгiлi бiр бөлiктеріндегі атрофиялық үрдістермен ерекшеленедi.

Кәрiлiк алды және кәрiлiк жас кезеңіндегі психоздардың емі және профилактикасы

Айқын депрессиямен науқастарды емдеуде электротырысулық терапияның тиімділігі жоғары. Бiрақ электротырысулық терапия жүргізгенде буын таюлар, сынықтар, жүрек жұмысының бұзылуы (әсiресе егде жастағы науқастарда) және мнестикалық өзгерiстер сияқты, асқынулар болуы мүмкiн. Галлюцинаторлы-параноидты формасымен науқастарға инсулинді-шокты терапия қолдану оң нәтиже береді. Соңғы жылдарда пресенильдi және сенильдi психоздардың емінде психотропты дәрiлiк заттар кеңiнен қолданылады.

Психотропты заттарды таңдау бұзылыстардың психопатологиялық құрылымының ерекшеліктерімен және де науқастардың соматикалық жағдайымен анықталады. Психотропты дәрiлiк заттарды қолданудың терапиялық тактикасының жалпы принциптері басқа психикалық ауруларды емдеудегі принциппен ұқсас. Егде жастағы науқастарға психотропты дәрiлiк заттар аз мөлшерде тағайындалады. Егде жастағы науқастарда осы тәріздес психопатологиялық бұзылыстар орын алғанда емді ең төменгі мөлшерден бастау қажет. Мөлшерін ұлғайту науқастардың соматикалық күйін - әсiресе жүрек – қантамыр жүйесiнің қызметін қатаң бақылау арқылы жүргізіледі. Психомоторлы қозу жағдайында нейролептиктер қолдану оң нәтиже береді. Седативтi нейролептиктермен қатар тимолептиктер де кеңінен қолданылады: левомепромозин, тиоридазин. Егде жастағы науқастар нейролептик қатарындағы дәрiлiк заттарды нашар көтереді. Сондықтан оларды төмен мөлшерден бастап тағайындайды.

Нейролептикалық препараттар (аминазин, трифтазин, галоперидол) параноидты және галлюцинаторлы-параноидты синдроммен науқастарға қолдануға көрсетілген. Сандырақтық немесе галлюцинаторлы симптоматика депрессиялық құбылыстармен бірге жүрген жағдайда нейролептиктер мен антидепрессанттарды кешенді қолдану терапиялық тиімді нәтиже береді. Науқастардағы психикалық ауытқулар шекаралық бұзылыстармен көрінсе транквилизаторлар қолданылады (сибазон, мезапам, лоразепам, феназепам, нитрозепам және т.б.). Тұрақты терапиялық тиімді нәтижені сақтау үшiн көптеген айлар, кейде жылдарды құрайтын ұзақ психотропты терапия қажет. Әртүрлi жанама әсерлердiң алдын алу мақсатымен нейролептиктермен терапияны олардың корректорларымен /артан, циклодол/ бiрiктiрiп тағайындау керек.

Пресенильдi кезеңде жиі кездесетін депрессияның созылмалы түрiн емдеу үлкен қиындықтар туғызады. Бұл жағдайдағы науқастарға көптеген психотропты заттармен терапия қолдануға тура келеді. Оларда жиі нейролептикалық интоксикация құбылысы және әртүрлі асқынулар кездеседi. Бұл жағдайда басты синдромды ескере отырып индивидуальды тәсілді қолданған дұрыс. Психотропты терапияға резистенттілік түзілген депрессиямен науқастарға электротырысулық терапия қолдануға болады.

Депрессивті күйлердің алдын алу үшiн литий тұздары кеңiнен қолданылады. Дегенмен бұл ем түрі үлкен сақтықпен жүргiзілуі тиіс, өйткенi оның қарсы көрсеткіштерінің тізімінде егде жас кезеңі мен жүрек – қан тамыр жүйесiнiң аурулары бар. Литий тұздарымен емдеуде науқас қанындағы литий құрамын жүйелi түрде бақылап отыру қажет.

Егде жастағы адамдардағы дементті формалардың терапиясы ең алдымен науқастардың қанағаттанарлық физикалық жағдайын сүйемелдеп тұруға және психотропты заттар көмегімен психопатологиялық продуктивтi симптоматиканы басуға бағытталған.

Егде жастағы науқастардың психикалық бұзылыстарының профилактикасында соматикалық және инфекциялық аурулардың алдын алу, психожарақаттаушы жағдайларды болдырмаудың маңызы зор. Соматикалық аурулардың пайда болуын егде тартқан адамдар жалпы толымсыздық және жасқа байланысты өзгерістер ретінде қабылдайды, ал психикалық ауытқулар өздігімен оларда теріс реакция тудырмайды. Егде адамдар жиі психикалық және соматикалық жағдайының өзгеруіне байланысты өзiнiң өмiрдегi орны, мәні жөнінде көп ойланып-толғанады. Бұл мәселені шешуде психотерапиялық әсердің және әлеуметтік реабилитацияның үлкен көмегі бар.

Соттық - психиатриялық сараптама

Дөрекi психикалық бұзылыстар нәтижесінде егде жастағы адамдар қоғамға қауіпті әрекет жасаулары мүмкін, сонымен қатар азаматтық мiндеттерiн толыққанды орындауға және өздерінің азаматтық құқықтарын дұрыс пайдалануға қабілетсіз күйге түсулері мүмкін.

Бұл адамдар қылмыстық жауапкершілікті қажет ететін іс жасаған жағдайда немесе олардың азаматтық істерге қатысты әрекеттерінің дұрыстығына, саналылығына күмән туғанда соттық - психиатриялық сараптама жүргiзiледi. Бiрiншi жағдайда – олардың саналылығы (есі дұрыстығы) жөніндегі, ал екiншi жағдайда – қабілеттілігі, яғни өзінің азаматтық істерін дұрыс жүргізе алуы мен азаматтық құқығын қолдана алу мүмкіндігі мәселесі шешіледі.

Психикалық бұзылыстары айқын науқастар қабiлетсiз болып табылады.

Тарау

ЭПИЛЕПСИЯ

Эпилепсия - пароксизмальды бұзылыстармен психикалық үрдістердің торпидтілігіне және типтi мнестико–интеллектуальды ақылкемдігінің дамуына тенденциямен тұлғаның өзіне тән өзгерiстерiмен көрінетін созылмалы үдемелі психикалық ауру.

Аурудың көріністері ежелден белгiлi және Гиппократ суреттеп кеткен, ол эпилепсияның «құдіретті» дерт екендігін жоққа шығарды. «Эпилепсия» терминi επiλαßαw деген грек сөзінен шыққан, яғни кенет құлау, кенеттен бір күш қармауына түсу дегенді білдіреді. Ежелгi кезеңде эпилепсияны Геркулес ауруы, қасиетті, құлау дерті деп атаған.

Қазiргi кездегi мәлiмет бойынша эпилепсияның таралуы 1000 тұрғынға шаққанда 5-8 жағдайды құрайды. Балалар мен жасөспiрiмдердi жаппай тексеру тәсілімен жеке зерттеулер мәлiметi бойынша бұл аурудың таралуы 100 балаға шаққанда 0,12-1,49 тең.

Эпилепсия кезiндегi психикалық бұзылыстар

Эпилепсияның клиникалық көрiнiсi әрқилы болып келеді, бiрақ олардың ішінен синдромдардың негізгі үш тобын бөлiп алуға болады: пароксизмальды бұзылыстар - қысқа уақыттық тырысулық және тырысусыз ұстамалар; эпилепсиялық психоздар (жедел, созылыңқы, созылмалы); тұлғаның эпилепсиялық өзгерiстерi – мінез-құлық пен интеллекттің типті патологиясы.

Пароксизмальды бұзылыстар. Пароксизмальды бұзылыстар iшiнде аса тән болып келетіні үлкен тырысулық ұстама болып табылады, дегенмен эпилепсияның (сирек кездесетін) үлкен тырысулық ұстамаларсыз формалары да бізге белгiлi.

Үлкен тырысулық ұстама алдында науқастардың тең жартысында дерлік бiрнеше күн немесе тәулiк бұрын хабаршы белгiлер бақылануы мүмкін: жалпы жағдайы, көңiл-күйi өзгередi.

Күрделі, генерализацияланған үлкен тырысулық ұстама кейбір науқастарда аурадан басталады (грек сөзiнен aura – леп, самал).

Аураның формалары әртүрлi болады, бiр науқаста ол әдетте бір түрімен шектелген немесе бiрнеше типте болады. Жиi кездесетiн түрлерi – сенсорлы, психикалық, вегетативтi – висцеральды.

Эпилепсия кезіндегі пароксизмальды бұзылыстардың басқа түрiне кiшi ұстамалар (petit mal), абсанстар, амбулаторлы автоматизм жағдайы және дисфория жатады.

Эпилепсиялық психоздар.Эпилепсиялық психоздар пароксизмальды тырысулық синдромдардың жалғасы, трансформациясы ретiнде, олардың эквиваленті түрінде немесе олардан тәуелсiз пайда болуы мүмкiн.

Эпилепсиялық психоз клиникалық көрінісінде жиі параноидты, паранойяльды (әдетте қарапайым сипаттағы қатынас, соңына түсу сандырақтарымен, ипохондриялық сандырақпен) галлюцинаторлы-параноидты, делириозды, депрессивтi және кататониялық синдромдар байқалады. Бұл синдромдар үрей, қорқыныш аффектiмен жүреді, әдетте олар эмоциональды қанық болып келеді.

Эпилепсиялық психоздар ағымына қарай жедел, жеделдеу және созылмалы болып бөлiнедi.

Тұлғаның эпилепсиялық өзгерiстерi. Эпилепсияға психикалық үрдістердің оталғыштығымен қатар жүретін торпидтiлігі (инерттілігі) тән, ол байымды, кейде тұтқыр оймен (сөзіндегі, жазуындағы), аса ұқыптылық және педанттылықпен ерекшеленеді. Науқастың қызығушылықтар шеңбері тек өзінің дертіне, жеке тұлғасына қатысты. Қоршаған ортамен қатынасы деспотты, ұсақ-түйектер бойынша жоғары талап қояды. Эпилепсиямен науқастарға бос iзденiс, «әдiлетке» ұмтылыс, жоғары «адамгершiлiк» пен «өнеге» үшін қатаң күрес жүрізу тән.

Эпилепсиямен науқастар аса ашушаң, жылдам тітіркенеді, аффекттері торпидті, ыза, қаталдықпен бірге жүреді және айқын агрессиямен көрінуі мүмкін. Науқастар ренішін ұзақ уақыт есiне сақтап, кек алуға тырысады. Осы кезде басқа адамдарға немесе өзін ренжіткен адамдарға қатысты аса мейiрiмдiлік, жағымпаздық танытуы мүмкін.

Науқас М., 53 жаста II-шi топ мүгедегi. С.С. Корсаков атындағы психиатриялық клиникада стационарлық ем қабылдаған. Тырысулық ұстамаларының жиiлегеніне, әлсiздiкке, бас ауыруына шағымданады.

Тұқымында психикалық аурулар бақыланбаған. Науқастың анасы 72 жаста, денi сау, мiнез-құлқы кiшiпейiл, мейiрiмдi. Әкесi соғыста қайтыс болған. Кiшi қарындасы 48 жаста, денi сау.

Науқас I-шi жүктiлiктен, мерзiмiнде туылған. Босану уақытты созылмалы, акушерлiк қысқыштар қатысуымен болған. Балалық шағы ешқандай ерекшелiксiз. Өз қатарынан қалмаған, бiрақ біршама әлсіз, пассивті болған, жиi құсу байқалған. Мектепке дейiнгi мекемелерге барған. Барлық пәндер бойынша біркелкі оқыған. Достарымен жақсы араласқан, тату болған. Балалық шақ ауруларынан инфекциялық аурулармен ауырған, 13 жасқа дейiн түнгi энурезбен зардап шеккен, түнде ұйқысы тынышсыз, жиi оянатын болған. Кейiн бұл құбылыстар жойылған. 8-сынып бітіргеннен кейiн ұста болып жұмыс iстеген. Жұмысты адал, ұқыпты атқарған, ешқандай ескертулер болмаған Әскери борыштан босатылған. Зауыт маңындағы кешкi техникумды бiтiрген. 21 жасынан бастап мастер болып жұмыс iстеген. Әрқашан ынталы және адал қызмет еткен. Алкогольдік ішімдіктерді қолданбайды. 50 жасында психикалық ауруына байланысты 2-шi топ мүгедектігi тағайындалған. Жұмыс iстемейдi.

18 жасында алғаш тырысулық ұстама болған, әрiптестерiнің айтуы бойынша, жұмыстан келе жатқанда кенеттен құлаған, денесi қалшылдай бастаған, сонымен бiрге кіші дәретін жiберiп қойған және еріксіз дефекация қатар жүрген. Осыдан кейін ұстамалар жарты жылда 1-2 рет қайталанып отырған.

22 жасында ұстама жиiлеген және ай сайын қайталанған. Амбулаторлы ем қабылдаған. Пароксизмдер сиреген (жылына 1-2 рет), бiрақ туыстары кезеңмен пайда болатын сана бұзылыстарын жиi байқайтын болған, бұл жағдайда науқас бірнеше секундқа бастаған ісін тоқтатқан, қолымен мақсатсыз қозғалыстар жасаған, артынан оянған тәрізді болып бастағанын жалғастырған. Бұл құбылыстар аптасына 2-3 рет бақыланған.

38 жасында науқаста бас ауырулары пайда болған. Жайбасарлық танытқан. Кадрлар бөліміне қызметiн ауыстырған. Өте ұқыпты, қызметкерлерге талапшыл болған. Бас ауырулары жиiлеген. Жұбайымен және қызымен жиі керісетін болған. Жұмысында жай қимылдап, өзiне жасаған ескертпелердi ауыр қабылдаған, әрiптестерiмен сөзге келiп қалып отырған. 50 жасында профессиональды деңгейiнiң төмендеуiне байланысты 2-шi топ мүгедектігі тағайындалған. Әртүрлі психиатриялық ауруханаларда және МОЛГМИ С.С. Корсаков атындағы психиатриялық клиникада көп рет емделген. Қазiргi кезде жұмыс iстемейдi, шамамен аптасына 1 рет амбулаторлы автоматизм түрiнде пароксизмдер болып тұрады.

Соматикалық жағдайы: дене бiтiмi дұрыс, тамақтануы қанағаттанарлық. Терi жамылғысы түсі қалыпты, таза, шынтағы мен маңдайында ескі тыртықтар бар. Жүрек – қантамыр жүйесi, тыныс алу жүйесі және асқорыту органдары патологиясыз.

Неврологиялық жағдайы: оң жақ қабағының жеңiл птозы байқалады, басқа ошақтық неврологиялық симптоматика бақыланбайды.

Психикалық жағдайы: науқас орын және өзіндік тұлғасы бойынша дұрыс бағдарланған, бiрақ нақты күнді айтуда қиналады, ай мен жылды дұрыс атады. Қарым-қатынасқа түседі. Қойылған сұрақтарға күрделі, байымды жауап бередi, жауаптары әрқашан қойылған сұрақ төңірегінде емес, өз жағдайындағы бұзылыстар жөнінде әңгімелеуге көшіп кетеді. Науқас сөйлеуi баяулаған, монотонды, сөзшең, бiрақ сөз қоры шектелген.

Науқас сана жоғалту кезеңдеріне және осы кездегі артынан толық амнезияланатын еріксіз қимылдарға, бас ауыруларына, әлсіздікке шағымданады. Галлюцинаторлы және сандырақтық бұзылыстары жоқ. Науқастың бар зейіні өз дертіне бағытталған. Айтарлықтай дәрежеде жады өзгерісі байқалады. Көңiл-күйi тербелмелi. Кеңпейiлдiлік және қайырымдылық фонында тітіркену ұстамалары пайда болады. Науқастармен және медицина қызметкерлерiмен тәртіп сақтау мәселесіне байланысты керісіп қалады. Кекшіл. Өз жағдайына сын көзқарас жоқ. Өмiрінің негiзгi мақсаты өз денсаулығын қорғау деп санайды.

Қан мен зәрдің клиникалық анализдерінде патологиялық өзгерістер жоқ. Электроэнцефалографиялық зерттеуде ошақты билотеральды пароксизмальды белсенділік, ареактивтiлік және десинхронизация құбылыстары анықталды.

Бас сүйегiнiң рентгенографиясында өзгерiс жоқ.

Диагнозы: айқын тұлғалық өзгерістермен эпилепсия.

Эпилепсия үдемелі дамығанда осы ауруға тән ақылкемдігінің де көріністері үдей түседі. Эпилепсиялық ақылкемдігінің патофизиологиялық мәні жүйкелік (психикалық) үрдістердің инерттiлiгi болып табылады. Клиникалық тарапынан бұл ақылкемдігі ойлау патологиясымен көрiнедi, ол қиын ауыспалы, баяу, персеверативті (бір ойды қайталай беру, маңыздысын ажырата алмау) сипатта болады. Науқастар ұсақ-түйекте шатасып, ойы детализацияланған сипат алады, әңгіменің түйінін жоғалтады.

Науқастар көп сөзді, қажетсіз нақтылықтарға толы. Ауру бiр фазаны, сөз айналымдарын («тұрақты айналымдар»), сөздерді жиi қолданады. Бiртiндеп оларда жады төмендейді, әсіресе қысқа уақытты оперативтi жады зардап шегедi, әңгімелесу кезiнде ой жинақылығы төмендейдi. Бiлiм қоры тапшылау. Ұмтылыс, ынта, талпыныстары және ойлары жеке өзiнiң «Мені» айналасымен шектеледi.

Эпилепсиямен науқастағы ақылкемдігіне баға беруде ауырғанға дейiнгi интеллект деңгейін, және де эпилепсияның міндетті түрде ақыл кемдігіне әкелмейтіндігін ескеру керек.

Эпилепсиямен зардап шеккен адамдардың жоғары интеллектуальды қабiлетiн сақтап қалғаны жөніндегі жайттар белгілі.

Эпилепсия ағымы созылмалы, үдемелі, дерт жиі балалық немесе жасөспiрiм кезде пайда болады, бiртiндеп пароксизмдер жиілейді және тұлғалық өзгерістер тереңдей түседі. Дегенмен дертті үрдістің кідіріп, тоқтайтын жағдайлары да (5-10%) бақыланады.

Предыдущая 28 29 30 31 32 33 343536 37 38 39 40 41 42 43 Следующая