 ПОЗНАВАТЕЛЬНОЕ Сила воли ведет к действию, а позитивные действия формируют позитивное отношение Как определить диапазон голоса - ваш вокал Игровые автоматы с быстрым выводом Как самому избавиться от обидчивости Противоречивые взгляды на качества, присущие мужчинам Вкуснейший "Салат из свеклы с чесноком" Натюрморт и его изобразительные возможности Применение, как принимать мумие? Мумие для волос, лица, при переломах, при кровотечении и т.д. Как научиться брать на себя ответственность Зачем нужны границы в отношениях с детьми? Световозвращающие элементы на детской одежде Как победить свой возраст? Восемь уникальных способов, которые помогут достичь долголетия Классификация ожирения по ИМТ (ВОЗ) Глава 3. Завет мужчины с женщиной
Оси и плоскости тела человека - Тело человека состоит из определенных топографических частей и участков, в которых расположены органы, мышцы, сосуды, нервы и т.д.
| Критерии оценки определения скорости воздушной струи в воздуховоде. 23 страница
5. -еңбек жағдайының белгілі класстағы зияндылық және қауіптілік деңгейінің виброакустикалық факторға жатқыза білу 6. -еңбек жағдайының соған немесе басқа класстағы зияндылық және қауіптілік әсерінің аэрозольмен негізгі фиброгенді әсері 7. -Еңбек жағдайының микроклимат көрсеткіші бойынша жіктелуінің түсініп алу 8. -еңбек жағдайының белгілі класстағы зияндылық және қауіптілік әсері ионизирлеуші элеғктромагнитті емес жолақтар мен сәулеленулер 9. -еңбек жағдайының еңбек үрдісіндегі күштілігі мен қуаттылығына баға беруді үйрену 10. -зияндылық және қауіптілік класстары бойынша еңбеке жағдайына жалпы гигиеналық баға беруді үйрену 11. -жалпы әдістік өлшеуді және өндірістік ортада еңбек үрдісін бағалау факторлары
4.Тақырыптың негізгі сұрақтары 1. «Кәсіптік аурулар» мағынасына анықтама беріңдер 2. «Кәсіптік аурушылдық» мағынасына анықтама беріңдер 3. «Өндірістік-орнатылған аурулар» мағынасына анықтама беріңдер 4. «Еңбекке қабілеттілік және жұмысқа қабылеттілік» мағынасын түсіндіріңіз 5. Еңбек жағдайы қандай класстарға жіктеледі 6. Еңбек жағдайының «Оптималды» түсінігіне анықтама беріңіз 7. Еңбек жағдайының «жіберілетін» түсінігіне анықтама беріңіз 8. Еңбек жағдайының «зиянды» түсінігіне анықтама беріңіз 9. Зияндылықтың 1 деңгейінің 3 классына сипаттама беріңіз (3.1) 10. Зияндылықтың 2 деңгейінің 3 классына сипаттама беріңіз (3.2) 11. Зияндылықтың 3 деңгейінің 3 классына сипаттама беріңіз (3.3) 12. Зияндылықтың 4 деңгейінің 3 классына сипаттама беріңіз (3.4) 13. Еңбек жағдайының «қауіпті(экстремальді)» түсінігіне анықтама беріңіз 14. Еңбек жағдайының зияндылық классы жұмыс алаңының бір уақытта ауада 2 және оданда көп зиянды заттардың болуымен қалай орнатылады. 15. фиброгенді әсер ететін аэрозолдармен кәсіби жұмыс істегенде еңбек жағдайының класы мен зияндылық дәрежесін анықтау? 16. «Жұмысшыға шаңды жүктеме» мағынасын анықтаңыз. Оны есептейтін формуланы беріңіз. 17. «Шаңды жүктеменің бақылаудағы деңгейі және оны есептейтін формула» мағынасына анықтама беріңдер 18. «Ысытылатын микроклимат» мағынасына анықтама беріңдер 19. «ТНС индексі» мағынасына анықтама беріңдер 20. «Суытатын микроклимат» мағынасына анықтама беріңдер 21. «Орта ауыстырылатын шекті жіберілетін концентрация» мағынасына анықтама беріңдер 22. «Максимальды шекті жіберілетін концентрация» мағынасына анықтама беріңдер
5. Үйрету және оқыту әдістері: - Тақырып бойынша презентация - Тақырып бойынша дискуссия - Аз топпен жұмыс жасау - Тақырып бойынша тестік сұрақтарды шешу - Тақырып бойынша сөзжұмбақтарды шешу - Кейс стади -Ролдік, іскерлік ойындар 6. Әдебиеттер Негізгі 1) Алексеев С.В., Усенко В.Р.- Гигиена труда (оқулық).-М., Медицина, 1989 г. 2) Руководство к лабораторным занятием по гигиене труда (В.Ф. Кириллова).-М., Медицина, 1993 г. Қосымша 3) Санитарные нормы и правила по гигиене труда в промышленности (МЗ РК, 1993 г.) Омск, 1993г. 4) «Еңбек жағдайының қауіптілігі және зияндылық көрсеткіші бойынша еңбек шарттарының класификациясы, гигиеналық бақылау критериі, еңбек үрдісінің қауыртылығы мен ауырлығы» ҚДСМ ҚР,№1.04.001.-2000, 30.11.2000 ж.
7. Бақылау Тестік бақылау сұрақтары 1. Өндірістік улардың жұптасқан әсері-бұл А) әртүрлі улардың бір жолмен түсіп әсерлесуі Б) бірдей улардың екі түрлі жолмен түсіп әсерлесуі
2. Өндірістік улардың аддитивті әсері-бұл А)Суммарланған эффектің әсері
3. Өндірістік улардың интермиттеуші әсері-бұл А)ПДК дан деңгейі аз улардың әсері
4. Гигиеналық критери-бұл А)Өндірістік ортадағы ауытқитын көрсеткіштердің деңгейін бағалауға және еңбек үрдісін гииеналық нормативтерден мүмкіндік беретін көрсеткіштер 5. Зиянды өндірістік факторлар: а) физикалық б) биологиялық в) химиялық г) еңбек процесінің факторы д) барлық жауап дұрыс
6. Өндірістік зиян факторлар болуы мүмкін А) ШРЕК Б) ШРЕД
7. Еңбек жағдайының градациясын көрсетініз А)оптимлды
8. Жылу ортасының жүктемесі-индекс -бұл А) Интегральды эмпирикалык, ауанын биригиуинин асерин кайтаратын, ылгалдылыгын, козгалыс жылдамдыгы жане адамнын жылу алмасуына жылулык саулелену корсеткиштери
9. Кай уакытта адам териси жылулык салелену денгейнде СИЗди колдану кажет а) 50 Вт/ кв.м б) 75 Вт/ кв.м в) 100 Вт/ кв.м г) 150 Вт/кв.м д) 200 Вт/ кв.м 10 . Жарыктану кандай куралмен олшенеди А)аномометр 11. Ер адамдардағы жұмыс уақыты бойы әр сағат сайын ауыстырылып тұратын жіберілетін жүктің шекті салмағы А)200кг 12. Ысытылатын микроклиматтың зияндылық деңгейі 3,4 те ұсынылатын жұмыс стажы аспауы керек А)20 жас 13. Периодтық бақылаудағы 1класстағы қауіптілік заттардың құрамын құрайды А)айына 1 рет 14. Жұмыс алаңындағы ауаның зиянды орта ауыспалы құрамын өлшеу өткізіледі А)жұмыс уакыты бойынша 15. Ауадағы орта ауыспалы концентрациясы нақты сипаттамасын алу үшін мәліметтер кем болмауы керек А)2 жұмыс уакыты
16. Орта ауыспалы концентрацияны периодты бақылау аспауы керек А)айына 1 рет 17. Өндірісте сәулелі қыздыру қолданғанда жұмыс орны сыртқы қабырғадан қанша қашықтықта болуы керек: а) 5 м б) 3м в) 2м г) 1м д) 0,5 м 18.ПДК шуы қандай бірлікте көрінеді а) мт/куб.м б) люкс в) дБ г) Зв д) Вт/кв.м 19. Іа-Іб өкпелік желдеткіш жұмыс категориясы үшін құрау керек а) 4 куб.м б) 5 куб.м в) 6 куб.м г) 7 куб.м д) 8 куб.м 20. IІа-IІб өкпелік желдеткіш жұмыс категориясы үшін құрау керек а) 4 куб.м б) 5 куб.м в) 7 куб.м г) 9 куб.м д) 10 куб.м 21. ІІІ өкпелік желдеткіш жұмыс категориясы үшін құрау керек а) 4 куб.м б) 6 куб.м в) 8 куб.м г) 9 куб.м д) 10 куб.м 22. Әйел адамдардағы жұмыс уақыты бойы әр сағат сайын ауыстырылып тұратын жіберілетін жүктің шекті салмағы а) 100 кг дейін б) 150 кг дейін в) 200 кг дейін г) 300 кг дейін д) 350 кг дейін 23. Ауыр еңбекте(зияндылық деңгейі 3,2) ер адамдардағы жұмыс уақыты бойы әр сағат сайын жұмыс беткейлігінде ауыстырылып тұратын жіберілетін жүктің шекті салмағы а) 250 кг дейін б) 500 кг дейін в) 1000 кг дейін г) 600 кг дейін д) 1500 кг дейін 24. Екі кезеңдік жұмыс қай класс қа жатады А) оптималды 25 . Екі кезеңдік жұмыс қай класс жатады А) оптималды 26. түнгі уақыттағы тұрақты емес ауысу қай класс ка жатады А) оптималды 27. Жалпы еңбек жағдайын бағалау зияндылық деңгейі және қауіптілігі мен орнатылады А) жоғары класс және зияндылық деңгейі көптігі мен орнатылады
28. Еңбектің зияндылық және қауіптілік дәрежесін бағалау 3 немесе одан көп фактор болған жағдайда қай класқа жатады: а) класс 3.1 б) класс 3.2 в) класс 3.3 г) класс 3.4 д) класс 4.0 29. Еңбектің зияндылық және қауіптілік дәрежесін бағалау 2 немесе одан көп фактор болған жағдайда 3.2, 3.3, 3.4 кластар қалай жоғарлайды: а) +1 сатыға жоғарлайды б) 2 сатыға жоғарлайды в) 3 сатыға жоғарлайды г) 4.0 класс ретінде бағаланады д) МСЭҚ –мен келісіледі 30. Жұмыс уақытындағы регламенттелген үзіліс: а) жалпы жұмыс күнінің ұзақтығына кіреді б) жалпы жұмыс күнінің ұзақтығына кірмейді в) түскі үзілістің ұзақтығына кіреді г) демалыс сағатынан ұсталады д) төленбейді 31. Ауысымдардың арасындағы демалыс ұзақтығы: а) 8 сағаттан кем емес б) 12 сағаттан кем емес в) 10 сағаттан кем емес г) 14 сағаттан кем емес д) регламенттелінбейді Ситуациялық есептер Есеп №1. Тролейбус жүргізушілердің еңбек ету жағдайын зерттеу барысында, ол барлық жұмыс уақытында үнемі тербеліс әсеріне ұшырайтыны белгілі. Тролейбус деңгейін өлшеу барысында төмендегідей көрсеткіштер анықталды. Ортагеометриялық октавты жолақ жиілігі ГЦ 2 4 8 16 32 63 125 Белгілер деңгеиі тербеліс жылдамдығы дБ 120 119 116 120 121 118 119 Жүгізушінің жұмыс орнындағы жаз кезінде температура +33С, ылғалдылық 70%, ауның жылулық жылджамдығы 0,5м/с. Бақылау барысындағы зеиін тұрақтылығы 75% жоғары. Өз өмірімен өзгенің өміріне төнген қауіптілік жоғары дәрежесі. Жұмыс күннің ұзақтығы 8-9 сағ созылады. Кабинадағы шу деңгеиі-90дБ. Тапсырма А)жүргізушінің еңбек жағдайын гигиеналық бағасын беріңіз Есеп №2. Жезқазған жер асты руднигінде өздігінен жүретін техника бұрғылау құрылғысы тасып-жеткізу техникасы, көмегімен механизмдер кеңінен қолданады. Жеке жерде перфоратормен бекіту лебеторларқолданады. Еңбек ету жағдайын зерттеу барысында зиянды және қауіпті факторлар бар екендігі анықталды. -Шу, тербеліс ПДУ 15дБ жоғары -Жарақаттану қауіптілігі - Забой мен штректегі жер асты сулар -төменгі жарықтану /10люкс/ -майлау материалмен тікелей контактіге түсу -ауаның газдануы /ПДК 3-10 рет жоғары/ -Ауаның құрамындағы шаңның үлесі ПДК-2-5 рет жоғары болу Тапсырма А)Тау кен өндірістік жұмысшылардың еңбек жағдайын гигиеналық бағасын беріңіз Есеп №3. Жер бұрғылау кезіндегі жарылыстар шахталдарда шаң түзілудің негізгі көзі болып табылады. Құрғақ бұрғылау кезінде тыныс алу аймағында шаңның құрамы 234 пен 800 мг/м3 дейін ауытқиды. Шаң үлгілерінде бөлшектердің90 диаметрі 0,5-5 мкм барады. Медициналық тексеріс кезінде 2 шахтаның жұмысшыларынан төменлегідепй жағдай анықталды:1ші шахта жұмысшыларында 6 силикоз жағдайы (sio2) шаңдағы үлесі 38. Жұмысшылардың 60 жоғары тыныс алу жолдарының қабынуы, 25 көздің шырышты қабығы, 7 терінің қабынуы байқалды. Екінші шахта жұмысшылары бір антракосиликоз жағдайы (sio2 шаңдағы үлесі 1) 49 шырышты ВДП қабынуы 27 көздің шырышты қабығының қабынуы 2 терінің қаыбуы байқалды. Тапсырм а: А) тныс алу мүшелерінде паитологиялық жағдайлардын пайда болуындағы шаңның дисперсияланудағы ролі және шаң құрамын ПДК мөлшеріменен салыстырыңдар Б) Жұмысшылар үшін пневмокониоздың қандай түрі аса қауіпті екенін анықта В) еңбек үрдісінің ең зияндылық және қауіптілік класын анықтаңыз Г) Сауықтыру іс шараларын ұсыныңыз 1.Тақырып №5. Еңбек процесінің жеке жүйелердің (ОНЖ, қан, жүрек-қантамырлар жүйесі) жағдайына әсерін зерттеудің қазіргі гигиеналық-физиологиялық әдістері. Нәтижелерді бағалау. 2.Мақсаты. Жұмысшының ағзасындағы физиологиялық жылжудың зерттей білу туралы білім қалыптастыру, алынған қортындыны бағалау және соңғы алынған мәліметтер негізінде ғылыми еңбек үрдісіне ұйымдар құру, жоғары жұмыс қабылетін қамтамасыз ету, денсаулықты сақтау және өмір ұзақтығын қамтамасыз ету. 3.Оқыту міндеттері. 1. -өндірісте физиологиялық зерттеуді адекватты жүргізу әдістерін таңдауды үйрену және жалпы методологиялық тоқтауы. 2. -Жұмысшылардың ағзасының функционалдық күйін зерттеу әдістері. 3. -Гигиеналық және физиологиялық еңбек сұрақтарын шешу үшін хронометраждық бақылау әдістері. 4. -Жасалып жатқан жұмысқа сай зерттеу жүргізу, еңбек және демалыс режимі, жекелеген кәсіптік физиологиялық ерекшелігі, жұмыс орны, жұмысшының орналасу жағдайы, оның қимылы және т.б 5. 5.-Рационалдық еңбек үрдісінің ұйымдары ұсыныстар құрастыру. 4.Тақырыптың негізгі сұрақтары. 1. Еңбек физиологиясы-анықтама, мақсаты. 2. Адамның жұмыс іс-әрекетінің жалпы реттеу зандылығы. Динамикалық стеоритиптегі доминантты орталывқ құру. П.К. Анохиннің функционалдық жүйе теориясы. 3. Адамның қозғалтқыш аппараты. Бұлшық еттің биохимиялық қысқаруы. 4. Адамның энергетикалық шығыны және физилогиялық еңбектің әртүрлі түрінде термореттелуі. 5. Жұмысқа қабілеттілігі және оның динамикасы. 6. Шаршап-қажудың физиологиялық негіздері. 7. Шаршаумен күрестің негізгі жолдары. Жұмыс орнына энергометриялық талаптар. Демалыс және еңбек режимі. Еңбек ғылыми ұйымдар. 8. Физиологиялық зерттеу жүргізу және ұйымдардың негізінде танымдары. Жұмыс күйінің хронометражы. 9. «Статистикалық жұмыс» анықтамасы, түрі. 10. «Динамикалық жұмыс» анықтамасы, түрі. 11. «Ой еңбегі» анықтамасы, түрі. 12. «жұмыс қабылеттілігі» анықтамасы, түрі неге байланысты? 13. «Шаршау» және «Қажу» анықтамасы, түрі. 14. Зияндылық және қауіптілік деңгейінің еңбек жағдайын класстарын атаныз 15. 1 еңбек жағдай классына анықтама беріңіз 16. 2 еңбек жағдай классына анықтама беріңіз 17. 3 еңбек жағдай классына анықтама беріңіз 18. 3 класстағы зиянды еңбек ждағдайыны неше қауіптілік деңгейіне бөлінеді. 19. 4 еңбек жағдай классына анықтама беріңіз 20. «Жұмыс күнінің хронометражы» анықтама беріңіз 21. Жұмыс күнінің хронометражын анықтауға не себеп болады. 22. «Оптималды жұмыс күштемесі» анықтама беріңіз 23. «жіберілетін шекті жұмыс күші» анықтама беріңіз 24. Шаршаумен күрестің негізгі жолдары. 25. «Демалыс және еңбек рационалды режимі» анықтама беріңіз 26. «Еңбек психологиясы» анықтама беріңіз 27. «Эргономика» анықтама беріңіз 28. «Еңбек ғылыми ұйымдар» анықтама беріңіз
5. Үйрету және оқыту әдістері: - Тақырып бойынша презентация - Тақырып бойынша дискуссия - Аз топпен жұмыс жасау - Тақырып бойынша тестік сұрақтарды шешу - Тақырып бойынша сөзжұмбақтарды шешу - Кейс стади -Ролдік, іскерлік ойындар 6. Әдебиеттер Негізгі 1. Измеров Н.Ф., Кириллов В.Ф. Гигиена труда. Оқулық. М-Медицина-2008 – б. 2. Алексеев С.В., Усенко В.Р.Гигиена труда. Оқулық М-Медицина-1988-576 бет. 3. Руководство к практическим занятиям по гигиене труда. В.Ф.Кириллова М-Медицина-2008 -399 беттер. Қосымша 4. Санитарные нормы и правила по гигиене труда в промышленности (МЗ РК, 1994, в 3-х томах). – Омск, 1995. 5. Руководство по гигиене труда (Н.Ф. Измерова), в 2 том, -М., Медицина, 1987г.. 6. Руководство по физиологии труда (З.М. Золиной, Н.Ф. Измерова), М., Медицина, 1974г. 7. «Еңбек жағдайының қауіптілігі және зияндылық көрсеткіші бойынша еңбек шарттарының класификациясы, гигиеналық бақылау критериі, еңбек үрдісінің қауыртылығы мен ауырлығы» ҚДСМ ҚР,№1.04.001.-2000, 30.11.2000 ж. 8. Дәрістер. 7. Бақылау. Тесттік бақылау сұрақтары
1.Еңбек іс-әрекетінің тәжірибені қалыптастыруда кезеңдерге бөлінеді а) ЦНС иррадиациядағы қозуы б) ЦНС концентрация қозуы в) ЦНС қорғаушы тосқауыл г)ЦНС қорғаушы қозу д) Доминаттық орталық қалыптастыру 2.Бұлшық еттің тырысу көзі болып табылады а) АТФ тің АДФ және фосфор қышқылының экзотермиялық реакциядыға ыдырыауы б) АДФ ыдырау реакциясы в) креотинфосфат синтез реакциясы г) АТФ ресинтезі д) барлық жауап дұрыс 3.Энерго шығын деңгейі қандай әдіспен анықталады а) тікелей калорометрия б) тікелей емес калориметрия в) толық газды анализ г) спирометрия д) антропометрия 4.Жұмыс күніндегі жұмысқа қабылеттілігінің өзгеруіні келесі фазалары болады а) Жоғарғы жұмысқа қабылеттілік фазасы б) өндіру фазасы в) жұмысқа қабылеттіліктің төмендеуі г) Ақырғы прорыв д) барлық жауап дұрыс 5.Зияндылық және қауіптілік деңгейіне қарай гигиеналық критеримен ұстанымдары бөлінеді А) оптималды еңбек жағдайы Б) жіберілетін еңбек жағдайы В) зиянды еңбек жағдайы Г) қауіпті еңбек жағдайы д) барлық жауап дұрыс 6.Зиянды еңбек жағдайы ағзада гигиеналық нормативтер және ерекшеленіп өзгеруі деңгейі келесі кезеңдерге бөлінеді А)1 кезең Б) 2 кезең В) 3 кезең Г) 4 кезең Д) барлық жауап дұрыс 8.жұмыс күннің қабаттасуы жеткілікті деп саналады егер жұмыс операцияларына жіберілетін уақыт суммасы, басқа жұмыс және өндірістік отвлечение жұмыс уақытының қанша % алады А) 75% кем емес Б) 75-85% кем емес Г)90-95% кем емес Д) 100% кем емес 9.жұмыс күннің қабаттасуы интенсивті деп саналады егер жұмыс операцияларына жіберілетін уақыт суммасы, басқа жұмыс және өндірістік отвлечение жұмыс уақытының қанша % алады А) 75% кем емес Б) 75-85% кем емес Г)90-95% кем емес Д) 100% кем емес 10.жұмыс күннің қабаттасуы өте интенсивті деп саналады егер жұмыс операцияларына жіберілетін уақыт суммасы, басқа жұмыс және өндірістік отвлечение жұмыс уақытының қанша % алады А) 75% кем емес Б) 75-85% кем емес Г)90-95% кем емес Д) 100% кем емес 11.шаршаудың дамуында негізгі рольді қандай фукционалдық іс-әрекеттің бұзылуы ойнайды А)жұмыс істейтін бұлшық ет Б) қозғаушы нерв В) синапстық білім Г) бас миының қыртысы Д) генерализация қозуы 12.Жүкті көтеру бұлшық еттің қай жұмысына жатады А)оң динамикалық жұмыс Б) теріс динамикалық жұмыс В) статистикалық жұмыс Г) динамикалық жұмыс Д) эргометриялық 13.Монотондылық пен күресу үшін қолданылу керек А) орындалып жатқан операцияның ауысып отыруы Б) қосымша демалыстың енгізілуі В) жұмыстың экономды әдістерін білу Г) функционалдық музыканы қолдану Д) өндірістік гимнастиканы қолдану 14.Ой еңбегі қандай жұмыстарды біріктіреді А) Ақпаратты анализдеу және қабылдаумен байланысты Б) қоршаған ортадағы жоғары бейімділікті қажет етумен байланысты В) уақыт дефециттік жағдайдағы істелінетін ауыр жұмыс Г) таза ауада жасалынатын жұмыс Д) физмкалық қажеттілікті талап ететін жұмыс 15.Еңбек іс әрекетінің нақтылы негізінде жатқан 1 кезең дамуына белгілі рефлекстердің сипа тына сай келеді А) Бас миының қыртысындағы сәкес орталықтарындағы қозу концентрациясы Б) Бас миының қыртысындағыкең иррадиациялық қозу В) шектік тосқауыл Г) қозу көзінің тұрақты еместігі Д) сезімталдық сферадағы жоғары қозушылдық және қозғалыс орталықтарындағы тосқауыл 16.зиянды факторларға қандай факторлар жатады А)денсаулықтың аса бұзылуы Б) ағзаның қазасы |
