Ингибитор» коррозиясы дегеніміз не? 66. Ингибиторлар қалай топтастырылады? 67. Өнеркәсіптік құрылғының ішкі коррозиялық ингибиторын таңдау кезінде қандай міндеттер шешіледі? 68. Ингибитордың жұмыс атқару механизмін түсіндіріңіз 69. Құрылғыларды сутекті коррозиядан қорғау мақсатында жүргізілетін қандай іс шараларды атай аласыз? 70. Төмен көміртекті болаттар қандай көрсеткіштермен сипатталады? 71. Болаттарды легірлеу коррозиядан қорғаудың қандай түріне жатқызылады? 72. Ингибиторларды автоматты түрде жіберу қондырғыларының қандай артықшылықтырын білесіз? 73. Ингибиторларды автоматты жіберу түрі туралы айтыңыз 74. Ингибиторларды қосудың тиімділігі қандай тәсілдермен бақыланады? 75. Темір мөлшерінің төмендеуі бойынша ингибирлеу тиімділігі қалай анықталады? 76. Катодты қорғанысқа түсініктеме беріңіздер. Пайда болу механизмі. 77. Құрылғыдағы коррозиямен күрестің тәсілдерін айтыңыз. 78. Коррозиямен күрестің қандай тәсілдері пассивтілерге жатады? 79. Қорғаныстың активті тәсілдері туралы айтып беріңіз. 80. Коррозиялық процесстің классификациясы 81. Коррозия жылдамдығын анықтау тəсілдері Металда жүретін коррозия жылдамдығын əр түрлі теңдеулермен жазып беруге болады. Егер металдың жалпы шығыны қауіпті болса, онда ол бірлік бетке жəне бірлік уақытқа қатысты металл массасы шығынының массалық көрсеткішімен бағаланады. Мысалы, г/(см2·сағ) немесе г/(м2·жыл). Егер металл тесіліп, коррозияға ұшырайтын болса, онда ол тереңділік көрсеткішімен, яғни мм/жылына коррозиялық бұзылудың ену тереңділігімен бағаланады. Массалық (гравиметрлік) өлшеу тəсілдерінен басқа, коррозия жылдамдығы мен металл шығынын, көлемдік (волюметрлік) тəсілмен де бағалауға болады. 82. Металдың газ коррозиясының термодинамикасы Химиялық коррозияның кеңірек тараған түрі – газ коррозиясы. Металдар мен қорытпалардың жоғарғы температурадагаздармен химиялық өзара əсерлесуінің нəтижесінен бұзылатын процесті – газ коррозиясы деп атайды. Бұл жағдайда, металдың беткі қабатында ылғалдық конденсация болуы мүмкін емес. Газ коррозиясы – металл конструкциясына байланысты басқа да қондырғылардың, қыздырғыш пештердің іштен жану қозғалтқыштары бөлшектерінің жұмысы кезінде, термиялық өңдеу, ыстықтай прокаттау, соғу, т.б. кездерде байқалады. Коррозиялық процестің жүру реакциясы, термодинамика- лық ықтималды ма, əлде жоқ па, оны коррозиялық реакцияның жүруі кезіндегі жүйенің еркін энергиясының өзгеру шамасы бойынша, демек ΔGТ изобарлы-изотермиялық потенциалының өзгеруімен анықтайды. 83. Металдың газ коррозиясының кинетикасы Көптеген металдар ауа оттегісімен өзара əсерлесуінен, тотық қабыршағымен қапталады. Алдымен металға жеткен оттегі молекулалары адсорбцияланады, яғни мономолекулярлы қабыршық пайда болып, оның беткі қабатына жабысады: Ме (т) + О2 (г) = Ме (т) / 2Оадс. Осы кезде металдың таза бетінде оттегі молекуласындағы атомдар арасындағы байланыстың əлсіреуіне əкелетін физикалық адсорбция жүреді. Оттегі молекулалары диссоциацияланады да, оның атомдары металл атомдарынан электрондарын тартып алады. Осыдан кейін химиялық адсорбциялану сатысы жүреді. Мұнда электрондардың оттегіге қарай О–2 ионының пайда болуымен жүреді. Ол металл – оттегі қосылысының туындысының пайда болуына тең. Металдағы қабыршықты қалыңдығына байланысты былай бөледі: § жұқа (көрінбейтін) қалыңдық – мономолекулярлы қабаттан 40 нм-ге дейін; § орташа (көрінер-көрінбес түсті), оның қалыңдығы – 40 – 500 нм; § қалың (көрінетін қабат) қалыңдығы 500 нм-ден артық. Тотық қабыршығының қорғаушы қабаты болу үшін, олар келесі шартты қанағаттандыруы қажет: тұтас, кеуексіз болуы; металмен жабысып ұсталуы жақсы болуы; оның термиялық ұлғаю коэффициенті осы металл үшін берілген шамаға жақын болуы; берілген белсенді (агрессивті) ортаға қарағанда, химиялық инертті болуы; қаттылығы жəне тозуға төзімділігі жоғары болуы керек. Егер пайда болған тотық қабыршағы кеуек, бос жəне металмен жабысуы нашар болса, онда берілген ортада оның инерттілігіне қарай, ол қорғаушы бола алмайды. 84. Газ коррозиясына əсер ететін факторлар Металдар мен қорытпалардың газ коррозиясыны жылдамдығы мен сипаты бірқатар факторларға байланысты. Сырттан əсер ететін факторларға – коррозиялық ортаның құрамы мен коррозия жағдайларына байланысты факторлар жатады. Демек, газды ортаның құрамы, температура, ортаның қозғалыс жылдамдығы, қысым, т.б. Газды ортаның құрамы Жоғары температурада металдар оттегімен, су буларымен, көміртегі оксидтері жəне күкірт оксидтерімен өзара əрекеттеседі: 2Ме + О2 = 2МеО Ме + СО2 = МеО + СО Ме + Н2О = МеО + Н2 3Ме + SО2 = 2МеО + МеS Осы химиялық реакциялар жылдамдығының константасы жəне пайда болған қабыршықтарының қорғаушы қасиеттері əр түрлі. Сондықтан, берілген ортада металдардың тотығу жылдамдықтары да əр түрлі болады. Мысалы, алюминий мен оның қорытпалары, хром жəне құрамында хром мөлшері жоғары болаттар негізгі белсенді компоненті көміртегі болатын атмосферада жеткілікті тұрақты. Егер атмосферада хлордың азғана мөлшері болса, онда ол мүлдем тұрақсыз болады. Никель, күкіртті газ атмосферасында, тіпті ауада өте аз мөлшерде SО2 болғаны, ол мүлдем тұрақсыз. Ал мыс керісінше, күкіртті газ атмосферасында тіпті 700 – 900°С температурада да тұрақты болады. Температура Температураның газ коррозиясына əсері үлкен жəне күрделі. Бір жағынан, барлық металдар үшін температура жоғарылаған сайын, изобарлы-изотермиялық потенциал өзгерісінің, ΔGТ тотығу реакциясының өсуі байқалады. Ол металдың газды ортамен өзара əсерлесуінің, термодинамикалық мүмкіншілігін төмендететінін көрсетеді. Ал басқа жағынан, температураның жоғарылауы, химиялық реакция жылдамдығы- ның тұрақтылығының артуын тудырады. Ол коррозия өнімінің қабыршығындағы реагенттердегі диффузия жылдамдығының өсуіне əкеледі. 85. Коррозиялық үрдістердің классификациясы 86. Металдарды коррозиядан қорғау әдістері |