ПОЗНАВАТЕЛЬНОЕ

Оси и плоскости тела человека - Тело человека состоит из определенных топографических частей и участков, в которых расположены органы, мышцы, сосуды, нервы и т.д.

Отёска стен и прирубка косяков - Когда на доме не достаёт окон и дверей, красивое высокое крыльцо ещё только в воображении, приходится подниматься с улицы в дом по трапу.

Дифференциальные уравнения второго порядка (модель рынка с прогнозируемыми ценами) - В простых моделях рынка спрос и предложение обычно полагают зависящими только от текущей цены на товар.

Культуралагічнае выхаванне

12 3 4

Прадмет методыкі выкладання культуралагічных дысцыплін.

Мэты і задачы курса

Методыка выкладання культуралагічных дысцыплін – галіна педагагічнай навукі, якая займаецца вывучэннем спосабаў, сродкаў, метадаў і прыёмаў навучання ў вобласці культуралагічных дысцыплін: сусветнай і айчыннай мастацкай культуры, прадметаў па фальклору, культуралогіі і г.д.

Прадметам методыкі выкладання культуралагічных дысцыплін з’яўляюцца ўсе бакі працэсу навучання ў адукацыйнай вобласці «Мастацтва», вызначэнне шляхоў і сродкаў арганізацыі зносін вучняў з мастацтвам. Методыка вывучае:

Мэты і задачы культуралагічных прадметаў;

Прынцыпы выкладання культуралагічных дысцыплін;

Метады і прыёмы навучання;

Сродкі навучання на ўроках па культуралагічных дысцыплінах;

Формы арганізацыі навучання;

Тыпы і структуру ўрокаў па культуралагічных дысцыплінах і г.д.

Мэты і задачы курса:

· знаёмства з тэарэтычнымі ведамі, неабходнымі для выкладання культуралагічных прадметаў у школе;

· практычнае авалодванне метадамі і прыёмамі выкладання культуралагічных дысцыплін, а таксама разнастайнымі формамі арганізацыі вучэбнай дзейнасці;

· фарміраванне ўменняў арганізацыі вучнёўскага калектыву для сумеснай дзейнасці;

· фарміраванне ўменняў і навыкаў выкарыстання тэхнічных сродкаў на ўроках;

· развіццё прафесійных навыкаў у галіне культуралогічных дысцыплін;

· выхаванне культуры зносін, камунікабельнасці, маральных якасцяў будучых педагогаў.

Прадмет быў задуманы расійскай даследчыцай, педагогам Ліяй Міхайлаўнай Прадцечанскай.

Новы мастацка-інтэграцыйны прадмет прыйшоў у школу ў 1987 г., калі Калегія Міністэрства адукацыі Расіі зацвердзіла яго ў якасці абавязковага для ўсіх вучняў. У беларускіх школах прадмет стаў выкладацца з 1996 года, быў зняты з вучэбнага плана ў 2006 г.

Курс "Айчынная і сусветная мастацкая культура" завяршаў базавы комплекс мастацкай адукацыі ў рамках адукацыйнай вобласці "Мастацтва". Ён інтэгрыраваў веды, уменні і навыкі, атрыманыя школьнікамі падчас вывучэнняў прадметаў "Музыка" і "Выяўленчае мастацтва", і выводзіць узаемадзеянне навучэнцаў са светам мастацкай культуры на новы функцыянальны ўзровень.

Мэта выкладання сусветнай мастацкай культуры: фарміраванне ў школьнікаў эстэтычнай актыўнасці, эстэтычнага стаўлення да рэчаіснасці, развіццё духоўнага свету, маральнасці і творчага пачатку ў вучняў.

Кажучы словамі псіхолага З.Л. Рубінштэйна, мы ўзяліся за будаўніцтва "чалавека вялікага плану", за выхаванне духоўнасці - "вышэйшых узроўняў чалавечага жыцця". Таму-то наша мэта і незвычайна складаная, яна здаецца недасягальнай, мае занадта далёкія і нявызначаныя вынікі, якія не паддаюцца звычайнай школьнай адзнацы. І гэта сапраўды так.

Вывучэнне культуралагічных дысцыплін служыць дасягненню сацыяльна значных кампетэнтнасцяў (функцый): культурна-камунікатыўнай, мастацтвазнаўчай, мастацка-творчай і чалавекафарміруючай.

Задачы выкладання культуралагічных прадметаў мяркуюць:

- стварэнне ўмоў для засваення духоўных, маральна-этычных і мастацкіх каштоўнасцяў чалавецтва;

- фарміраванне цэласнага ведання аб культуры вызначаных эпох, беларускай нацыянальнай культуры, яе месцы ў сусветнай мастацкай культуры;

- стварэнне ўмоў для сацыяльна-культурнай адаптацыі навучэнцаў;

- фарміраванне ў школьнікаў эмацыянальна-каштоўнаснага стаўлення да з'яў мастацтва, рэчаіснасці, уласнай мастацка-творчай дзейнасці;

- развіццё творчых здольнасцяў навучэнцаў падчас іх самастойнай мастацка-творчай дзейнасці;

- стварэнне ўмоў для выяўлення мастацка адораных дзяцей і іх крэатыўнага развіцця;

- карэкцыю асобаснага развіцця, псіхафізічнае аздараўленне навучэнцаў падчас мастацка-творчай дзейнасці;

- фарміраванне ў школьнікаў устойлівай цікавасці да свету мастацтва і запатрабавання сталых зносін з ім.

Культуралагічнае выхаванне

як адзін з бакоў духоўнага выхавання дзіцяці

Апошнія дзесяцігоддзі былі адзначаны шэрагам прынцыпова важных навацый у адукацыйнай сферы, звязаных з новым бачаннем месца і ролі сярэдняй школы ў беларускім соцыўме. Былі вызначаныя задачы рэфармавання сістэмы сярэдняй адукацыі, якія неабходна вырашаць педагогам вышэйшай і сярэдняй школы ўжо сёння. Гэтыя задачы звязаныя як са зместам адукацыйнага працэсу, так і са спосабамі яго арганізацыі і шляхамі рэалізацыі. Сярод іх надзвычай важнае месца прыналежыць гуманітарызацыі адукацыі як працэсу, звязанаму з пераасэнсаваннем ролі і месца чалавека ў соцыўме, з напаўненнем гуманітарным зместам усёй сукупнасці ведаў аб свеце і чалавеку. Гуманітарызацыя закліканая, у канчатковым выніку, змяніць стаўленне да чалавека, перавесці гэтае стаўленне з плоскасці "сродкі" у плоскасць "мэты" такім чынам, каб асоба не дэкларатыўна, але рэальна стала мэтай развіцця і самаразвіцця. Такім чынам, павінен быць актывізаваны асобасны фактар як вышэйшая мэта адукацыйнага працэсу. Сёння становіцца ясна, што сучасная "школа" ужо не можа здавольвацца пасіўным запамінаннем інфармацыі, паколькі яе аб'ем настолькі вялікі і разнастайны, што неактыўная, незацікаўленая прытомнасць не зможа яе засвоіць і выкарыстаць у наступнай практыцы. Каб паспяхова ажыццяўляць навучанне, выхаванне і развіццё вучня ў XXI стагоддзі, неабходна стымуляваць яго творчую актыўнасць, фарміраваць думаючую і дзейную асобу.

Курс айчыннай і сусветнай мастацкай культуры прызначаны не гэтулькі для таго, каб даць пэўныя веды па тэорыі і гісторыі мастацтва, колькі для таго, каб сфарміраваць вызначаныя ўзаемаадносіны індывіда са светам эстэтычных каштоўнасцяў, вызначыць месца ў светапоглядзе і практычнай дзейнасці чалавека. Урокі сусветнай і айчыннай мастацкай культуры закліканыя рэалізаваць новы аксіялагічны ўзровень атрымання звестак. Праграма курсу актывізуе і ўключае ў культуралагічны кантэкст ведання, атрыманыя падчас вывучэнняў выяўленчага мастацтва, музыкі, літаратуры, моў, гісторыі, геаграфіі, грамадазнаўства. Інтэграваны курс айчыннай і сусветнай мастацкай культуры фарміруе ў свядомасці школьнікаў цэласную карціну свету, развівае цікавасць да культурнай своеасаблівасці і ўзаемадзеянню этнасаў, выхоўвае талерантнасць у гуманітарнай сферы. На занятках у дзяцей павінен скласціся вызначаны запас эстэтычных уражанняў, вопыт зносін са светам выдатнага, што, у сваю чаргу, заклікана развіць у іх запатрабаванне ў сталым пашырэнні і папаўненні эстэтычнага досведу. Важнасць культуралагічнага выхавання выцякае з самой сутнасці культуры і неабходнасці "прысваенні" яе каштоўнасцяў і нормаў прадстаўнікамі пакалення, якое падрастае, у любым грамадстве. Культуралагічнае выхаванне мае свае спецыфічныя задачы. Па-першае, у найболей шырокім значэнні гэтага паняцця, культура ўяўляе сабой свайго роду "меру чалавечага ў чалавеку". Культура існуе там, дзе жыве чалавек, з'яўляецца неабходным асяроддзем яго быцця і прадвызначае яго чалавечае аблічча. Адгэтуль, аднак, не варта, што "культурным" чалавек становіцца аўтаматычна. У ідэале гэты працэс павінен зыходзіць не толькі і не гэтулькі звонку, ад соцыўма і яго выхаваўчых устаноў, але ў канчатковым выніку ад самой асобы як індыкатара меры яе сталасці.

Такім чынам, культуралагічнае выхаванне ўяўляе сабой складаны і дыялектычны працэс, аб'ектам (і - у ідэале - суб'ектам) якога апыняецца малады чалавек. Важна, каб навучэнцы ўсведамлялі, што яны з'яўляюцца спадчыннікамі тысячагадовай культурнай традыцыі беларускага народа, іншых народаў, для якіх Беларусь з'яўляецца радзімай, еўрапейскай (шырэй кажучы, хрысціянскай) цывілізацыі, сусветнай культуры. Выкладанне айчыннай і сусветнай мастацкай культуры заклікана рэалізаваць гэты аспект культуралагічнага выхавання. У сучасным свеце на першы план усё больш выходзіць камунікатыўна-семіятычны аспект культуры. Гэтаму спрыяе працэс глабалізацыі, "аб’яднання" розных частак свету, розных рэгіёнаў, краін і народаў ў адзінае цэлае. У выніку як ніколі перш інтэнсіфікуецца межкультурное зносіны, звязаныя і з атрыманнем адукацыі за мяжой, і з працай у іншых краінах, і з турызмам, ды і проста з сяброўскімі кантактамі паміж носьбітамі розных культур. Сучасныя сродкі камунікацыі робяць гэтыя кантакты ўніверсальна даступнымі. Аднак працэс міжкультурного ўзаемадзеяння нярэдка апыняецца не толькі не простым, але вельмі хваравітым. Многія задаюцца пытаннем аб тым, ці магчыма наогул суіснаванне культур, заснаваных на розных каштоўнасцях, традыцыях і нормах. Цалкам відавочна, што нядосыць ведаць мову іншага народа (хоць гэтая неабходная ўмова межкультурных камунікацый), трэба навучыцца разумець ментальны склад (інакш кажучы, "дух") яго прадстаўнікоў. Пагодзімся, што гэты "дух" выяўлены, першым чынам, у мастацтве, таму выкладанне айчыннай і сусветнай мастацкай культуры з’яўляецца вельмі важным і з гэтага пункта гледжання. Пры ўсёй складанасці сучасных межкультурных камунікацый жаданне і ўменне зразумець іншага, цікавасць да іншай культуры, арыентацыя ў яе каштоўнасцях складаюць неабходную ўмову талерантнасці і закліканыя стаць адным з кіроўных гарантаў сусветнай стабільнасці. Невыпадкова чалавека ХХI стагоддзі метафарычна завуць "чалавекам, які дамаўляецца", і альтэрнатывы культурнай талерантнасці не існуе. Нарэшце, выкладчык айчыннай і сусветнай мастацкай культуры, працуючы над методыкай яе выкладання, заўсёды павінен аддаваць сабе справаздачу ў тым, у якой краіне ён жыве і каго ён выхоўвае. Для любога народа, вялікага або малога, каштоўнасці сваёй нацыянальнай культуры з'яўляюцца дамінантнымі. І гэта цалкам натуральна. Ці можна ўявіць сабе немца, які не ведае Баха або Гётэ, італьянца, не ведаючага аб музыцы Леанкавала або Пучыні, альбо літоўца, які не чуў пра Данелайціса або Майроніса? У гэтай сувязі вывучэнне культур іншых народаў уяўляецца вельмі важным менавіта для культурнага самавызначэння беларускага народа праз уключэнне ў семіятычнае поле сваёй культуры, бо толькі на гэтай глебе магчыма фармаванне яго творчай эліты. Зыходзячы з вышэйпададзенага, канцэпцыю вывучэння прадмета можна прадставіць наступным чынам: увесці асобу навучэнца ў мастацкую культуру, сфарміраваць яе гатовасць і здольнасць да самастойнага духоўнага засваення сапраўдных агульначалавечых і нацыянальных мастацкіх каштоўнасцяў, спрыяць усебаковаму развіццю і фарміраванню творчых патэнцый маладога чалавека.

12 3 4