ПОЗНАВАТЕЛЬНОЕ

Оси и плоскости тела человека - Тело человека состоит из определенных топографических частей и участков, в которых расположены органы, мышцы, сосуды, нервы и т.д.

Отёска стен и прирубка косяков - Когда на доме не достаёт окон и дверей, красивое высокое крыльцо ещё только в воображении, приходится подниматься с улицы в дом по трапу.

Дифференциальные уравнения второго порядка (модель рынка с прогнозируемыми ценами) - В простых моделях рынка спрос и предложение обычно полагают зависящими только от текущей цены на товар.

Сеченов И.М (1829-1905) Павлов И.П (1849-1936) 6 страница

Предыдущая 1 2 3 4 5 6 789 10 11 12 13 14 15 16 Следующая

Қоғамда үрей тудыратын жүріс-тұрыс варианттарына жасөспірімдер алкоголизациясы және наркотик қолдануы жатады. Кеңес авторлары мәліметтері бойынша мектепте оқитын тәртібі нашар жасөспірімдердің 14 пайызы спирттік ішімдік қолданады, милицияда балалар бөлмесінде есепте тұрғандың 13 пайызында алкоголизм диагностикаланады. Алкоголизмге бейімдейтін осы факторлардан басқа, жанұялық жайсыз қатынастар және ата-ананың алкоголизмі, дұрыс емес тәрбие, сонымен қатар мінез-құлық патологиясын (психопатия) айтуға болады.

Көпшілік наркотик қолданатын шет елдерде, жасөспірімдердегі алкоголизм мәселесі екінші жоспарға қойылды. Осы ғасырдың 50-ші жылдарында Жапонияда басталып және басқа елдерге таралған – АҚШ, Англия, Канада, Швеция, Испания, Оңтүстік Америка елдерінде, Нидерланды, ФРГ, Австрия, Финляндияда наркотиктер эпидемия сипатын алды. Амфетамин, барбитураттар, марихуанна, героин, ЛСД, тұрмыстық химия заттары (желім, тіс пастасы, аяқ киім кремі, еріткіштер) тәрізді допингтер кең таралған. Біздің елде жасөспірімдер наркоманиясына өте тың көзбен қарайды. Наркомания жағдайлары тәртібі бұзылған психопатиямен жасөспірімдер арасында жиі диагностикаланады, басқаша айтқанда эмоциональды-еріктік сферадағы бұзылыс салдарынан мінез патологиясы және оның акцентуациясы наркоманияға әкеліп соқтырады.

Жасөспірімдердің наркотик қолдануы топтасу реакциясымен байланысты. Ересектер патологиясымен салыстырғанда жасөспірімдерге алғашынан-ақ полинаркомания тән: олар модаға және жалпы тенденцияға еліктеп, ойланбастан барлық заттарды қатарынан пайдаланады, емделуге ынтасы болмайды.

«Суицидальды тәртіп» деп өзіне-өзі қол жұмсауға талпыну, әрекет ету, өзін өлтіру жөніндегі ойлармен жүретін жағдайды айтамыз. Бұл әрекет формалары 14 жасқа дейінгілерге тән емес, 15-16 жаста суицидальды қауіп жылдам өседі және 16-19 жаста өзінің максимальды шегіне жетеді. Өзін-өзі өлтіру әдетте психожарақаттаушы ситуацияға реакция болып саналады және бұл жиі мінез-құлық құрылымы бұзылған жасөспірімдерде кездеседі.

Жүріс-тұрыс формалары және патологиялық реакциялар педагогтар мен психопатологтардың зейінін аударту керек, себебі олар жасөспірім дамып тәрбиеленетін жағдайлардың сәтсіз жақтарын, тәрбиесіндегі жіберіліп жатқан қателіктерді көрсетіп береді. Медико-педагогикалық коррекция мұндай жағдайларда тұлғаның типологиялық ерекшеліктерін ескере отырып психотерапия және еңбекке орналастырумен айналысады.

Егде жас кезеңінде психикалық бұзылыстар даму қаупінің жоғарылауы

Адам өмірінің бағдарламасы белгілі бір уақыт аралығында күрделенеді, және оның табиғи аяқталуы тіршілік функцияларының біртіндеп сөнуі, олардың толық тоқтауымен көрініс беруі керек. Өмірдің мұндай соңы қазір жиі кездеседі, себебі қазіргі медицина жетістіктері өмірді ерте қиятын көптеген қауіпті жағдайлармен сәтті күресуді қамтамасыз етіп отыр.

Қартайған шақта гормональды активтілік төмендейді, ферментативтік процесстердің активтілігі, зат алмасу интенсивтілігі төмендейді; зат алмасудың жеткіліксіздігі толық қышқылданбаған өнімдердің жиналуымен білінеді (тамыр қабырғасына холестирин жиналуы); тамырлар мен байламдардың, капсулалардың эластикалық қасиеті төмендейді. Бұл кезеңде психикалық процесстердің активтілігі, қозғалғыштығы төмендейді, есте сақтау қиындайды, түскен ақпаратты талдау қиындайды, қабылдау өткірлігі тұйықталады, ой жұмысы төмендейді. Қарттық адамның әлеуметтік жағдайын да өзгертеді. Қарт адамның өмірі жоғалтулардан тұрады: туыстары мен жақындары қайтыс болады, зейнетке шығуына байланысты үйреншікті өндірістік жұмысбастылығын жоғалтады, бұрынғы әлеуметтік байланыстары әлсіреп, үзіледі, ал жаңа байланыстар қиыншылықпен іске асады, физикалық күш жоғалады, денсаулық, есту, көру қабілеті төмендейді. Осының салдарынан көптеген қарт адамдар жаңа қайғы күтумен болады, әр уақытта жабырқаулы күйде болады, қуану сезімі жоғалады. Қабатталған биологиялық және әлеуметтік өзгерістер жеке бастың өзгеруіне әкеліп соқтырады, ұқыптылық – сараңдықа, тітіркендіргіштік - ашуланшақтыққа ауысады. Организмнің адаптациялық қабілеттерінің бұзылуы себебінен қоршаған ортаға реакциялар тікелей сипатқа ие болады, метеотропты факторларға, дәрілік заттардың теріс әсеріне, психогенияларға төзімділік төмендейді. Дағдыланудың қиындығына байланысты қарт адамдар өмірлік өзгерістерден қашқақтайды, мінездерінде консерватизм, ортодоксальдылық сияқты құбылыстар пайда болады. Басым тікелей сипатқа соматикалық және психикалық реакциялар арасынадағы байланыстар ие болады. Әрбір қарқынды психикалық реакциялар – жайсыз соматикалық ауытқулар тудыруы мүмкін: стенокардия ұстамалары, гипертониялық криз, диабет асқынуы. Сонымен қатар соматикалық аурулар ОЖЖ – нің қызметіне аса қиын жағдай тудырады және психикалық бұзылыстардың пайда болуына ықпал етеді. Осылайша қартайған сайын психикалық бұзылыстар туындау қаупі жоғарылайды.

Қартаю процесі ешқашан функциялардың біркелкі төмендеуімен жүрмейді. Қартаю дәрежесіне қарай дефициттерді компенсациялау үшін үнемі функциональды қайта құрылу үрдісі жүріп отырады. Осылайша қарттық шақта көптеген психикалық жетіспеушіліктер компенсациясы түрінде, бай профессионалдық және өмірлік тәжірибе, онымен бірге жүретін парасаттылық, шыдамдылық және т.б. тұлғалық оң қасиеттер қолданылады. Психопрофилактиканы ұйымдастыру кезінде егде жас кезеңінің тек әлсіз жақтарын қолданылмай, сонымен қатар компенсаторлық мүмкіндіктері де қолданылуы керек.

Жасушалардың қартаюы мен өлуі өмір бойына жүреді, бірақ жалпы биологиялық қартаю процесі 45 жастан басталады. Кешірек адамның әлеуметтік активтілігі төмендей бастайды. Осыны ескере отырып геронтологтар 1962 жылы халықаралық симпозиумда 50 мен 64 жас аралығын орта, 65 жастан 74 жасқа дейін егде, 75 жастан 90 жасқа дейінгі аралықты қарттық, 90 жастан жоғары кезеңді терең қарттық деп атауды ұйғарды. Қоғамдағы адам өмірінің жағдайы қарттықты жақындата да, алыстата да алады. Әлеуметтік белсенділік, өз тәжірибесін қолданып, және оны артындағы ұрпақтарға бере алу мүмкіндігі, аздап болсын өндірістік қатынастарды сақтап қалу қартаюға кедергі болады. Өмірінің соңына дейін бір өндірістік жағдайда жұмыс жасаған адамдар терең қарттық шаққа дейін өмір сүргені туралы көптеген мысалдар бар, оларда ешқандай психикалық бұзылыстар болмаған және еңбек жағдайы күшті сақталған. Зейнетке шығатын адамдарды алдын-ала психологиялық жағынан дайындау керек, жүйелі мециналық көмек ұйымдастыру, олармен тұрақты байланыс жасау, қоғамдық жұмысқа баулуды қарастыру керек. Жасы ұлғайған адамдарды, әсіресе зейнеткерлерді физикалық жаттығуларға, денсаулық топтарына баулу аса маңызды.

Екіншілік психопрофилактика бойынша іс-шаралар жүргізу кезінде психикалық аурулардың диагностикасын қиындататын психопатологиялық симптоматиканың жалпы ерекшеліктерін ескеру керек. Осылайша, қарттық шақтағы психикалық ауруларға нозологиялық ерекшеліктеріне байланыссыз жиі үрейлі эмоциональды бұзылыстар, зардап шегу сандырақтық күйзелістері және олардың мазмұнының аса қарапайымдылығы, естің бұзылуы, сана бұзылысының пайда болу жеңілдігі, психопатологиялық синдромдардың салыстырмалы қарапайымдылығы және олардың толық аяғына дейін дамымауы тән. Жиі психоздардың абортивті формалары, психотикалық емес варианттарының біртіндеп органикалық ақыл кемдігіне ауысатын созылмалы ағымға бейімділігі байқалады. Мұндай нәтижеге әлеуметтік адаптацияны күрт бұзатын ауруханаға жатқызу жағдайы, қозғалу активтілігін және сергектігін төмендететін орталықтық-босаңсытатын және миорелаксанттық психотропты заттарды қолдану алып келеді. Психикалық патологиямен күресетін бұл заттарды аса сақтықпен қолдану керек және оларды теріс пиғылмен қолдануға болмайды. Олармен емдеу психикалық бұзылыстар сияқты жайсыз соматикалық бұзылыстар туғызуы мүмкін, олар егде жаста толық әлеуметтік адаптацияға кедергі келтіреді.

Психикалық аурулар профилактикасы жүйесінде медико-генетикалық консультация

Психикалық ауруды тексеру мен емдеу барысында дәрігер оның туған туыстарымен қарым-қатынаста болады, олар жиі бұл ауру тұқым қуалап келе жатыр ма және ұрпақтарында кездесе ме - деген сұрақтарды жиі қойып отырады. Сонымен қатар психикалық аурудың тұқым қуалау қауіптілік дәрежес қандай, оған қалай кедергі жасауға болатыны, психикалық патологиясы бар баланы психиатрға көрсеткен жөн бе деген сұрақтар қояды. Бұл сұрақтардың барлығы медико-генетикалық консультация саласына қатысты.

Медико-генетикалық консультация жүргізудің мақсаты - науқас адамның немесе оның туыстарының келешек ұрпағында немесе дүниеге келген ұрпағында тұқым қуалауға бейім психикалық аурулардың қауіптілік дәрежесін анықтау болып табылады. Психопрофилактикалық жағынан бұлардың үлкен маңызы бар, өйткені оның нәтижесінде консультация алушылар некеге отыру, бала туу мәселелері шешіледі, келешекте психикалық ауру туындау қаупі жоғары контингентті кеңінен диспансерлік қадағалауды денсаулық сақтау тәжірибесіне енгізу міндеті қойылып отыр. Аурудың пайда болу қауіптілік дәрежесі оның тұқым қуалауға бейімділік дәрежесімен және тұқым қуалаушылық типімен анықталады. Тұқым қуалаудың әрбір типіне тән жанұя мүшелерінің ішіндегі дені сау және ауру адамдардың арақатынасы болады.

Аурудың даму қауіптілік дәрежесін анықтау үшін бірнеше сатылардан тұратын зерттеулер қажет.

1- саты. Пробандқа диагноз қою. Пробанд зерттелетін негізгі объект.

2- саты. Туған-туысқандарының психикалық жағдайын зерттеу. Психикалық патологияның айқын немесе жасырын жағдайларына аса назар аудара отырып, пробанданың жанұялық анамнезін түпкілікті зерттеу жүргізіледі. Нақты анықтама алу үшін, медициналық құжаттардан алынған сенімді мәліметтер қолданылады, бұл үшін тек науқастың өзінен ғана емес, оның туған-туысқандарынан да жауап алынады. Сонымен қатар консультация алып жүрген адамның жақындарының жағдайы бағаланады. Екі жақтан да алынған мәліметтер есепке алынып, ата тегінің графикалық схемасы құрылады.

3 - саты. Психикалық ауру дамуының қауіптілік дәрежесін анықтау.

4 - саты. Консультацияға алушыға ақпарат беріп, оларға шешім қабылдауда көмек көрсету. Бұл үшін консультация алушыға мәліметтің мақсатын, оның құрылымын, жағдайын түсіндіру қажет.

5 - саты. Алдағы уақытта ауруды және оның жанұясын қадағалап, қабылданған қорытындының дұрыстығын тексеру.

Психоздар арасында шизофрения ауруы медико-генетикалық консультациялар жүргізуді жиі қажет етеді. Жалпы популяцияда ауру манифестациясы қаупі 0,86-1% тең екендігі анықталған. Шизофрениямен науқас жақын туыстар арасында шизофрениялық психоздар жағдайының кездесуі айқын және көмескі манифестация түрінде де көрініс беретіні анықталған. Туыстықтары қаншалықты жақын болса, соншалықты дәрежеде шизофрениялық психоз даму қаупі жоғары болады.

Кейбір тұқым қуалайтын ауруы бар жанұяларда психоздар мен, мінез- құлық ауытқуларының жиілігі және олардың клиникалық ерекшеліктері шизофренияның ағымының типіне байланысты болады. Аурудың рекуррентті формасында шизофрения манифестациясының жоғары қауіптілігі пробанд ата-аналарында 18 пайызға дейін, ал сибстерде 19,4 пайызға дейін болады.

Жанұяда бір немесе бірнеше адам шизофрениямен ауыратын болса, онда оның пайда болу қауіптілігі артады. Егер ата-аналарынан, әкесі немесе анасы осы дерпен ауыратын болса, онда аурудың балаларында пайда болу қауіптілігі шамамен 18,9-10 пайыз аралығында болады. Егер екеуі де осы аурумен ауыратын болса, оның қауіптілігі шамамен 59,3-тен 27,2 пайызға дейін болады. Ата-аналарымен салыстырғанда балаларында психоз ертерек көрінеді.

Егер егіз балалардың біреуі шизофрениямен ауыратын болса, оған үнемі міндетті түрде медициналық-генетикалық консультация жүргізіп отыру қажет. Ол үшін егіздердің зиготалылығын анықтау керек. Дизиготалы егіздердің жалпы генетикалық факторы орташа алғанда 50 пайызға, ал шизофрениямен ауыру қаупі қарапайым ағалы-қарындастардағыдай (яғни сибстердегі) болады. Шизофрения бойынша монозиготалы егіздердің конкорданттылығы дизиготалы егіздерге қарағанда 4-есе жоғары. Пробанд ауруы қатерлі болып, және неғұрлым ерте басталса оның конкорданттылығы жоғарылай түседі. Егер монозиготалы (бір зиготадан дамыған) егіздің біреуі қатерлі шизофрениямен ауыратын болса, екінші баланың ауруға шалдығу күші 100 пайызға жетеді. Зигота түріне байланыссыз егіздерде аурудың басталу уақытының аралығы 4 жылдан аспайды. Әдетте егіздердегі шизофрения ауруы біркелкі симптоматикамен және ағым типімен көрініс береді.

Осылайша, шизофрения ауруымен ауыру қаупі жоғары адамдарға науқас адамның жақын туыстары жатады. Психопрофилактика мақсатында 2-топқа бөлеміз: 1) жоғары қауіптілік тобы - ата-анасының біреуі шизофрениямен зардап шегетін балалар, дизиготалы егіздер және олардың ата-аналары. 2) аса жоғары қауіптілік тобы - ата-анасының екеуі де ауру балалар, монозиготалы егіздер. Психопрофилактика мақсатында екінші топ адамдары аурудың басталуын ерте анықтап, емдеу үшін тұрақты диспансерлік қадағалауда тұрады.

Эпилепсия, шизофрения тәрізді басым полигенді берілетін ауруға жатады. Демек, тұқым қуалау арқылы ұрпаққа аурудың өзі емес, тек өмір сүру барысында осы ауруға бейімділік беріледі. Генуинді эпилепсиямен ауыратын монозиготалы егіздерде (85 пайыз) және ата-анасының екеуі де ауру балаларда (15 пайыз) аурудың пайда болу қаупі өте жоғары.

Үшінші эндогенді психоз - маниакальды - депрессивті (МДП) психоз болып табылады, аутосомды-доминантты болып келеді, тұқым қуалау типі 50 пайыздан аспайды. МДП бойыша монозиготалы егіздердің конкорданттылығы 57-100 пайызға тең, ал дизиготалы егіздерде 16-23 пайызға, ал балалар үшін 10-24 пайызға тең.

Кейбір жанұяларда ақыл кемдігіне алып келетін кәрілік шақ аурулары жағдайларының жинақталуы бізге мәлім. Аутосомды – доминантты белгі ретінде Гентингтон хореясы беріледі, ал науқастың балаларында аурудың даму қауіптілігі 50 пайыз болады. Паркинсон ауруында 1-дәрежелі туыстықтағы туыстар үшін қауіптілік 12 пайызды құрайды. Альцгеймер ауруында сибстар мен балаларда қауіптілік пайызы төмен, ал Пик ауруында ол шамамен 7 пайызды құрайды. Сенильді деменция кезінде сибстар мен аурудың ұрпақтары үшін сәйкес келетін жалпы популяциялық жастық- спецификалық қатердің 4 есе жоғарылауы бақыланады. Дегенмен индивидуальды қатер жоғары емес; 70 жастағыларда 1,5 пайыз шамасында, 75 жаста 5 пайыз, 80 жаста шамамен 8 пайыз болады.

Кемақылдық кезінде мидың экзогенді зақымдалу жағдайын жоққа шығару үшін мұқият зерттеу өткізу керек. Кемақылдықтың қайталану қауіптілігі сибстарда аутосомды-рецессивті және х-айқасқан рецессивті (фенилкетонурия, галактоземия, гомоцистинурия және т.б.) ауруларда жоғары.

Психикалық бұзылыстармен науқастардың реабилитациясы жайлы түсінік

Екінші Дүниежүзілік соғыстан кейін үшінші реттік профилактика қарқынды дами бастады. Денсаулығы зақымданған немесе денсаулығынан толық айырылып соғыстан зардап шеккен адамзат алдындағы жоғары моральды жауапкершілік қоғам мен мемлекет жүйесінің қызметінде өз көрінісін тапты, ол әртүрлі атауға ие болды: реабилитация, реадаптация, ресоциализация, қалпына келтіру терапиясы және т.с.с.

Реабилитация деп - адамның әлеуметтік статусын қалпына келтіру, оның құқықтық қайта қалпына келуін түсінеміз. «Реадаптация» терминін медицина қызметкерлері қолданады. Ресоциализация – ауру нәтижесінде бұзылған әлеуметтік байланыстардың толық қалпына келуі және жаңа дағыларды игеру болып табылады. Қайта қалпына келтіру терапиясы – адамның қоғамдық өміріне және әлеуметтік пайдалы іс-әрекет етуіне кедергі болатын, аурудан немесе жарақаттан кейін қалған құрылымдық және функциональдық бұзылыстарды (мысалы, бет күйігінен кейінгі пластикалық операциялар, қызметін атқара алмайтын мүшелерді алмастыру, протез жасау және т.б.) түзету.

Осындай іс-әрекеттердің қадамы өте ауқымды болды, осылайша ол халықаралық мәнге, теориялық негізге ие болады, «реабилитация»-деп аталатын өзіндік білім саласы болып түзілді, соғыспен байланысы жоқ ауруларға да қатысты болды. Қазіргі уақытта, ДДҰ-ның мәлімдемесі бойынша медициналық, профессиональдық және әлеуметтік реабилитация түрлері бөлінді.

Ағзаның қандай да бір мүшесі және жүйесінің кез-келген дерті: көз ауруы, жүрек-қан тамыр ауруы немесе сөйлеу ақауы болсын – адам осылардың барлығына психикалық реакция береді. Бұл реакцияның сапасы мен тереңдігі әртүрлі жағдайларға байланысты: негізгі аурудың ауырлығы және оған байланысты асқынуларға, зардап шегушінің тұлғалық ерекшелігіне, оның мінез-құлқы, темпераменті, әлеуметтік дәрежесі, болған жайтты дұрыс бағалай білуі, жаңа жағдайларға бейімделу қабілеті, айналадағылардың көзқарасы және т.б. Сондықтан реабилитация қандай патология түрі болмасын психикалық аспектті ескеруі керек. Барлық психикалық аурулар кезінде өте ерте адамның әлеуметтік байланысы зардап шегеді. Тұрғындар арасында реабилитациялық көмек көрсетудің көлемі сол аймақтың экономикалық жағдайына, медициналық көмектің, денсаулық сақтау ұйымдарының деңгейіне, мемлекет пен қоғамның реабилитация мәселелерін шешудегі қызығушылықтарына байланысты.

Науқасты аурудан кейін еңбекке баулу, еңбектік дағдыларға үйрету, науқастардың қызығушылығын ескеру, құқықтарын сақтау реабилитация принцпитерін жасауға негіз болатын идеялар болып табылады. Үшінші реттік психопрофилактика сатысында науқастардың еңбекпен қамтамасыз етілуі маңызды, жаңа өндірістік байланыстар құрылады. Шизофрения, эпилепсия тәрізді аурулармен зардап шегетін адамдарды ескі жұмыс орнында, жұмыс жағдайын өзгерте отырып, қалдыруға талпыныс даму үстінде. Эпилепсиямен науқастар үшін қозғалмалы механизмдермен, биіктікте, отпен, суда жұмыс жасауға қарсы көрсетілім бар, өйткені бұл жағдайларда сана бұзылысымен және тырысулармен жүретін эпилепсиялық ұстама науқас өміріне аса қауіпті. Егер интелектуальді қабілеттерінің айқын төмендеуі және тұлғалық айқын өзгерістер болмаса науқас кітапхананаларда, архивтерде жұмыс істей алады, өйткені мұндай науқастар аса ұқыпты, мұқият болып келеді. Асығыс, қарбалас жағдайларда эпилепсиямен науқастар жүйке процесстерінің инерттілігі мен қозғалмалылығының жетіспеушілігіне байланысты жылдам декомпенсация жағдайына түседі.

Егер науқас қарапайым өндіріс жағдайында жұмыс жасай алмай, мүгедектік тағайындалса, оған үйінде немесе психоневрологиялық диспансерлер шеберханаларында жұмыс істеу ұсынылады. Бұл жерде науқастың дағдыланған ісіне қабілетін пайдалану немесе еңбекпен емдеу жөнінде айтылып тұр. Емдік–еңбектік шеберханаларда науқастардың жағдайына байланысты еңбек процессі қатаң индивидуализацияланған және күрделілік дәрежесі әртүрлі: пакеттерді желімдеу, жасанды гүлдерді жасау, етікші ісі және тігін өндірісі. Бұл шеберханада науқас жаңа мамандық игере алады, ал кейінірек психикалық жағдайы мүмкіндік берсе, өндіріске ауысуына болады. Ең маңыздысы – емдік-еңбектік шеберханаларда науқастың коллективте болуы, оның бойында жаңа эмоциялық және іскерлік контактілер пайда болады. Жаңа коллективте идеялық-тәрбиелік жұмыс жүргізіледі, мәдени бағдарлама орындалады, ең бастысы, науқас тұрақты дәрігер қадағалауында болады, уақытында тамағын ішеді, тегін емделеді және өз еңбегінің материальдық жемісін көреді. Емдік-еңбектік шеберханалар тек диспансерлерде ғана емес, сонымен бірге ірі психиатриялық ауруханаларда ашылып, қызмет етуі керек.

Реабилитацияның соңғы сатысы науқастың сауығып, жанұясына, қызмет орнына оралуы болып табылады. Қазір өндірістегі психикалық науқастардың реадаптациясына дәрігерлердің қатысуын белсендендіру қолға алынған. Психоневрологиялық көмек органдарының ірі өнеркәсіп әкімшілігімен келісімі бойынша емдік-еңбектік шеберханалардан өршу сатысынан тыс науқастар жұмысқа жіберіледі. Өндіріс жағдайында дәрігер ауру жағдайын жүйелі түрде бақылап отырады және сүйемелдеуші терапияның жүруін қадағалайды, дені сау қызметкерлерге науқас жайында түсініктеме береді, өз ауруының тәртібіне толық жауапкершілік алады.

Науқастың реадаптациялық дәрежесі психикалық патологиялық сипаты мен ауырлығына ғана байланысты емес, жанұя позициясына, туысқандарының оған деген көзқарасына, науқастың өмір сүріп жатқан ортасына да байланысты болады. Осы себептерден барлық елдерде психикалық ауруханаларда науқастардың «тұнып қалу» үрдісі орын алған. Экономикасы дамыған елдерде психикалық ауруханалар санының көптігі және денсаулық сақтаудың жалпы жүйесінде психиатриялық койкалар санының көптігі алдағы уақытта психиатриялық көмек дамуына және науқастар реабилитациясына кедергі болуда. Сонымен, ДДҰ сарапшыларының пікірінше тұрғындардың қажеттілігін қанағаттандыратын психиатриялық койкалар 1000 тұрғынға шаққанда 1-3 болып табылады. Кей елдерде психиатриялық койкалар саны 1000 тұрғынға шаққанда 6-ға жетеді. Англияда психиатриялық ауруханаларға барлық койкалық қордың 40-45 пайызы берілген; психикалық науқастарға қызмет көрсетуге психоневрологиялық көмек бойынша 98 пайыз шығын жұмсалады, ал амбулаторлық көмекке тек 2 пайыз ғана жұмсалады. Ауруханалар босап қалмау үшін науқастарды ұзақ уақыт ұстайды. Бұл тек науқастардың өмірге белсенді қайта оралуына зиян келтіріп қоймай, госпитализм құбылысының дамуына алып келеді: ауруханадан шығуға қорқу, қиындықтардан күдіктену, қызығушылықтар шеңберінің тарылуы, маман ретінде өзін қажетсіз сезіну. Реабилитациялық жұмыстың жеткіліксіздігінен науқастар ауруханадан шыққан соң қайта оралып жатады. Сондықтан көп елдерде койкалық фондты 1000 тұрғынға шаққанда 1,5-3,5 койкаға дейін қысқарту міндеті тұр. Амбулаторлық көмекті ары қарай дамыту міндеті де бар.

Предыдущая 1 2 3 4 5 6 789 10 11 12 13 14 15 16 Следующая