 ПОЗНАВАТЕЛЬНОЕ Сила воли ведет к действию, а позитивные действия формируют позитивное отношение Как определить диапазон голоса - ваш вокал Игровые автоматы с быстрым выводом Как самому избавиться от обидчивости Противоречивые взгляды на качества, присущие мужчинам Вкуснейший "Салат из свеклы с чесноком" Натюрморт и его изобразительные возможности Применение, как принимать мумие? Мумие для волос, лица, при переломах, при кровотечении и т.д. Как научиться брать на себя ответственность Зачем нужны границы в отношениях с детьми? Световозвращающие элементы на детской одежде Как победить свой возраст? Восемь уникальных способов, которые помогут достичь долголетия Классификация ожирения по ИМТ (ВОЗ) Глава 3. Завет мужчины с женщиной
Оси и плоскости тела человека - Тело человека состоит из определенных топографических частей и участков, в которых расположены органы, мышцы, сосуды, нервы и т.д.
| Конструктивті коэффициенттер
Таблица 4
4. Жұмыс дөңгелегінің жиегінің ең үлкен және ең кіші диаметрлері (мм)
және
Ұқсау критериі П≤0,85 сатылар үшін параллельді осьтің шығу жиегін қабылдайды:
Алынған өлшемдер бойынша сатының меридианды қимасын салады.
Негізгі әдебиет 1 [бөлім 9 бет 114-117] Қосымша әдебиет 2 [ бет 58-103] 6 [бөлім 9 бет244-262] Бақылау сұрақтары 1. Кәсіпшілікте штангасыз сорап қондырғыларының қандай түрлері қолданады ? Қандай шарттарда оларды қолданған эффективті болады ? 2. ЭОТС қондырғыларының параметрлік қатарын суретте . 3. ЭОТС –ң корпусының, білігінің есептеу әдістері айтып бер. 4. ЭОТС сатыларының конструкциялық ерекшеліктері қандай ? 5. Сатыларыды есептеудің ретін айтып бер. 6. ЭОТС сатыларының меридиальды қимасының құрылуы қалай жүргізіледі? Дәріс 7. Гидропоршеньді ұңғымалы сораптарды орнату Көлбеу бағытталған ұңғымалар кезінде, әсіресе олар әрең жететін аймақтарда орналасқанда, кішігірім және орташа дебитті ұңғымаларды пайдалануға гидропоршеньді ұңғымалы сораптарды орнату тиімдірек болып табылады. Гидропоршеньді ұңғымалы агрегатты ауыстыру кезінде өте мағыналы рөлді оның орнатылуы мен жобалауы атқарады. УГПН-ң зерттеуін бастағанда сол уақытта орнатудың теріс жақтарын біліп, оларды жою және әсер ету қабілетін табу керек. Негізінде бұл ұңғымалы агрегаттың конструктивті қиындықтары және жұмыс сұйығын дайындау процесінің жабдықтармен толық қамтамасыз етілуі. Бұл ерекшелік құралдар шығынының және орнатудың үйрену мен қызмет көрсету уақытының көбеюіне алып соғады. Гидроштангалы ұңғымалы сораптың топтама орнатылуы ұңғымалы агрегаттан (агрегат – бұл сорап пен золотникті бөлгіші бар гидрожетек), жүктемелі гидрожетекке жұмыс сұйығын беру және алынған, өңделген жұмыс сұйығының қоспасын көтеру үшін арналған сорап-компрессорлы құбырлардан, ұңғыманың сағалық жабдықтарынан, беттік күштік сораптардан, жұмыс сұйығын және көмекші жабдықтарды дайындау жүйесінен тұрады. Күштік сорапты агрегаттар бекіністерде жайғасады. Жеке блокта жұмыс сұйығын дайындау жүйесінің жабдығын орнатады – үш фазалы және гидроциклонды сепараторлар, көмекші және үнемдегіш сораптар. Үшінші блокта қондырғының электр қамтамасыз етуінің қорғағыш жабдығын қояды. Жұмыс сұйықтығы ретінде тазартылған мұнайды падаланады. Оны пайдаланған қабаттан алады және құрамында қабат суының үлесі 5 %, механикалық қоспаның үлес салмағы 1,5 г/л-ден көп емес. Еркін газ мұнайдан алынып тасталуы керек. Қажет болса, жұмыс сұйықтығына әр түрлі ингибиторлар қосады. 7-14 және одан да көп ұңғымалар үшін арналған топтамалы орнату кезінде УГПН-ң жақсы қасиеттері айқын көріне бастап, терістері күрт азаяды. Қондырғыдан алыс тұрған ұңғымаларды қосу құбырларды орнатудың артық шығындарына және сұйық ағынының кедергісін өтуге шығынға кетуге әкеледі. Бұл ерекшеліктер әсіресе Батыс Сібірде айқын көрінеді. Себебі бұл жерлерде құбырларды орнату қиын. Бір қондырғыға бірнеше ұңғыманың қосылуы әр түрлі варианттарды экономикалық анализдеумен басталуы керек. Қызмет көрсетілетін ұңғымалардың санын есептеп жабдықты пайдалану аспа бағанасының өлшемдерін, алынатын сұйықтықтың өнімділігін анықтайды. Қондырғының жабдығының орындауын анықтау үшін сорылатын қоспаның көрсеткіштерін анықтайды. Осылайша орнату талаптарының негіздерін анықтауға келуге болады. Орнату келесідей жобаланады: ұңғымалы агрегатты құрастыру (оның конструкциясын анықтаумен); Жұмыс сұйықтығының жалпы көлемі, керекті қысым мен сораптар саны және олардың жетегінің қуаты мен трансмиссисының конструкциясын есептеу. Сағалық жабдықтар НКТ-ң бір ретінің аспасына өлшенген. НКТ-ң ішкі қуысы жұмыстық сұйықты ұңғымалы агрегатқа беру үшін арналған, ал НКТ мен аспалы бағананың арасындағы сақиналы кеңістік жұмыстық сұйықтық пен істелген РЖ-ны көтеру үшін арналған. Кранның 1 үш жағдайы болады: агрегаттың ұңғымаға түсірілуі және жұмысы кезінде НКТ-ға РЖ-ны беру үшін; ұңғымалы агрегатты көтеру кезінде сақиналы кеңістікке беру үшін; ұңғымалы каналдарды кәсіпшілік жүйесімен ұңғымадан агрегатты шығарып тастаудан бұрын қосуға арналған. Сағалық жабдықты сағадан көтеріліп тұрған агрегатты ұстап тұру үшін серіппелі ұстағыштармен жабдықтайды. Фиксатор 4 агрегаттың көтеріліп, ұсталып тұрғанын көрсетеді. Ұңғымалы агрегатты көтерген соң оның астына жұмыстық сұйықтықты жіберу арқылы ұңғымадан діңгек пен қолды тельфер көмегімен шығарып тастайды. Ұңғымалы агрегаттың ұзындығы 3-5 м және массасы 30-40 кг-дай, бұл ұңғымада жеңіл діңгектің және қолды шығыры бар тәлді жүйенің болуына мүмкіндік береді.
Сурет.7.25. Мұнайдың гидропоршенді сораппен өндірілетін ұңғыманың сағалық жабдығы Кран және саңылаусыздандырғыш, СҚҚ асқышының бөлігінде орналасқан ұңғы сағасындағы жабдық фонтанды арматураға ұқсас есептелінеді (7 бөлім). Ұңғыда канал ретінде құбыраралық кеңістіктің астындағы пакер арқылы саңылаусыздандырылған шегендеу тізбегі және СҚҚ асқышының қасындағы құбыраралық кеңістік жұмыс атқара алады. Ұңғыны екі қатарлы етіп СҚҚ −мен жабдықтандыру кезінде, оларды концентрлі немесе параллель түсіреді. Ол алынатын сұйықтық ЖС−мен араласқан кезде және ЖС дайындау жүйесі бар кезде жасалынады. Сұйықтықтың тұйық циркуляция жүйесінде олар араласпайды және ЖС дайындау жүйесі керек емес. Тек қана қосымша үлкен емес көлемді ЖС ағып кетуді толықтыру үшін керек. Сұйықтықты толтыру жер бетінде жүргізіледі. Бұл жағдайда ұңғыда З канал болу керек: өндірілген сұйықтық үшін, ЖС агрегатына беру үшін және өңделген ЖС−ны көтеру үшін.
Сипаттама 7.26. Ершікте орналасқан, гидропоршенді сорғының ұңғылық агрегаты. а – жүріс басы төменге, б – жүріс басы жоғарыға, 1 - ершіктегі агрегатты тығындау; 2 - ершікте орналасқан гидропоршенді сорғының ұңғылық агрегаты; 3 - СҚҚ− ға түсірілген ершік агрегаты; 4 – пакер. Бұл каналдарды СҚҚ – ң 2тізбегінің көмегімен және пакер немесе СҚҚ−ң З тізбегінің көмегімен жабдықталады. Барлық жағдайда ГҰСО – ны қолданған кезде иілгіш бұрандасыз, сыртқы диаметрлері 6 –дан 20 мм – ге дейін болатын құбырларды рационалды қолдану керек. Бірақ мынаны ескеру керек: ұңғылы агрегат түсірілетін канал аз радиусқа да иілмеуі қажет. Соның өзінде агрегат құбыр ішімен аз саңылаумен өтеді, ол диаметріне 5мм−ді құрайды. Сонымен қатар, бірнеше түсірілуден кейін иілгіш тізбек кішкене сопақтанады. Тізбектің диаметрлі өлшемдерін ұңғыға түсірілетін құбырдың сыртқы диаметрлік габаритіне қарап және құбыр арқылы өтетін сұйықтықтың жылдамдығын ескеріп таңдайды. Ұңғылық агрегатты құрастыруда ең алдымен сорғының рационалды схемасын және агрегат қозғалтқышын таңдаудан бастайды (бірәсерлі, дифференциалды немесе қос әсерлі, реттығынды бөлуге және оның орналасу орнына ұқсас); содан кейін агрегаттың диаметрлік өлшемдерін, агрегаттағы канал жабдығының әдісін және жүйесін анықтайды. Сорғының және қозғалтқыштың поршень диаметрін табады. Ұңғыдағы сұйықтықты таңдау кезінде (10 – 60 м3/ тәул тәртібінде) негізі дифференциалды сорғыны және қозғалтқышты таңдайды. Бұл түсірілетін агрегатты мүмкіндігінше жеңілдетеді және арзандатады, ал ол өз кезегінде агрегаттың ПӘК−ң төмендеуіне және энергетикалық шығынның жоғарлауын сипаттайды. Үлкен беріліс кезінде қос әсерлі сорғымен қозғалтқышты қолданған тиімдірек. Сорғы поршенінің диаметрін агрегаттағы аз диаметрлі бірнеше қайта жіберу каналдарымен оның орналасу мүмкіндігін есепке алып өндірілетін сұйықтықтың берілісіне қарап таңдайды. Лақтыру агрегатының сыртқы диаметрін таңдау кезінде каналдардың агрегатта орналасу мәселесі шешіледі, сорғы цилиндрінің жанынан өтетін каналдардың өлшемін олардағы тегеуріннің жоғалу көлеміне қарап, канал қабырғасының қалыңдығына және олардың беріктік сипаттамасына қарап анықтайды. Сорғының диаметрін тапқаннан кейін қозғалтқыш поршенінің диаметрін есептейді. Бұл есеп сорғы плунжерінің диаметрін тапқан ұқсап шешілед, бірақ бір ерекшелікті ескереді. Сорғының плунжер ауданы мен қозғалтқыш поршенінің қарым – қатынасын тудыратын ұңғылық сорғы және берілген қысымға жер бетіндегі сорғы тудыру керек болатын қысым тәуелді болады. Сондықтан ұңғылық қозғалтқышты таңдаған кезде жер беті сорғысының тудыратын тегеуріні және берілісі бойынша мүмкіндіктерін ескеру қажет. Сорғы плунжерінің диаметрі және қозғалтқыш поршенінің диаметрінің қарым – қатынасының бірінші реттік анализі және барлық құрастырулар келесі жіберілімдер бойынша жүргізіледі: 1. Қарастырылып жатқан жағдайда поршендер қуысындағы қысым агрегат қуысымен біріктірілген ұңғы каналдарының қысымымен тең. Мысалы: агрегат қозғалтқышының А қуысы, поршендер жоғары қарай өткенде ол арқылы өндірілген және өңделген жұмыстық сұйықтық өтетін каналмен біріктірілген. Бұл қуыста сұйықтықты көтеретін бөрене қысымы пайда болады, бұл қысым ұңғыдағы сұықтық ағынының кедергісінен пайда болады; Б қуысы ЖС беру каналымен қосылған (мұнда ЖС бөренесінің қысымы пайда болады, бұл жер беті күштік сорғысының, ұңғыдағы сұйықтық ағыны кедергісінің қысымы); В қуысы, А қуысы қосылған каналмен біріктірілген; Г қуысы қабылдау сорғысының қуысымен біріктірілген. 2. Сұйықтық көлемінің жоғалуын реттығын жұмысының әсерінен ескермейді. 3. Қозғалыс салмағының инерциясын, сұйықтықтың қысылуын ескермейді. Онда, ГҰСО агрегатының кез келген оның схемасында поршендік топтарына әсер ететін барлық күштердің теңдігі келесідей болады:
мұндағы: рА , pБ , pВ ,pГ − сәйкес келетін қуыстардың сұйықтық қысымы; Ғэ – әр белгіленген қуыстардағы поршендердің тиімді ауданының диаметрлік проекциясы; G – поршендік топтың ауырлық күші; T – поршендік топқа әсер ететін үйкеліс күші. Поршендердің жоғары – төмен қозғалысы кезінде тәуелділік (7.79) әділетті. Тек қана бір нәрсені ескеру керек, егер рҒ күшінің бағыты поршендердің қозғалыс бағытымен бағыттас болса, онда бұл белгі сәйкес; ал егер қозғалысқа қарсы болса, онда сәйкес келмейтін белгі болады. Ауырлық күшінде де сол сияқты, үйкеліс күші әрқашанда қозғалысқа кедергі болады және сәйкес келетін белгіге ие. Бұл тәуелділіктен агрегаттың қысымын алуға мүмкін, содан кейін жер беті сорғысының қысымын алуға болады. Бұл ориентациялық есептеуден өндіру көлемін анықтауға S, сорғының плунжер жүрісінің толық ұзындығын ескерумен және плунжердің айналу жиілігін п және қос жүрістегі (төмен − жоғары) сорғының сору қуысындағы плунжердің тиімді суммарлы ауданын анықтауға болады. Айдалатын жұмыстық сұйықтың көлемін қозғалтқыш поршенінің қуысындағы, ол арқылы ЖС өтетін және ЖС қозғалтқыштың бірінен – екіншісіне ауысатын тиімді аудандарды есепке алып табады. Мысалы: агрегаттағы (сурет 7.26 ) ұңғылық каналдардағы жұмыстық сұйықтықтың жоғары көтерілгенде Б қуысына түсетін (ҒэБ – шток ауданы ескерілмеген поршень ауданы) және төмен жұріс кезінде А қуысына түсетін жұмыстық сұйықтықтың көлеміне сәйкес келеді. Төмен қарай қозғалғанда ЖС Б қуысынан А қуысына өтеді және шток fшт ауданына , плунжер жүрісінің ұзындығына сәйкес келетін көлемде ғана қосымша ұңғылық каналға түседі. Содан жоғары – төмен қозғалған кезде каналдан (ҒэБ + fшт) Sn = ҒэASn көлемде сұйықтық түседі. Келесі құрастыру процесінде агрегаттың конструкциясы қосымша берілген өлшемдермен каналдар, клапандар, конфигурация және реттығын көрсеткіші белгілі бола бастады және өте терең есептеу қаже болуы мүмкін. Бұл жағдайда ориентациялық есептеудің 1 және 2 жіберілімдері алынып тасталады. Поршеннің қозғалысына орналастырған поршендік топқа әсер ететін күш анализі тәуелділік бойынша жүргізіледі
Негізгі әдебиет 1 [бөлім 9 бет 114-117] Қосымша әдебиет 2 [ бет 58-103] 6 [ бет 244-262]
Бақылау сұрақтары 1. Кәсіпшілікте штангасыз сорап қондырғыларының қандай түрлері қолданады ? Қандай шарттарда оларды қолданған эффективті болады ? 2. ЭОТС қондырғыларының параметрлік қатарын суретте . 3. ЭОТС –ң корпусының, білігінің есептеу әдістері айтып бер. 4. ЭОТС сатыларының конструкциялық ерекшеліктері қандай ? 5. Сатыларыды есептеудің ретін айтып бер. 6. ЭОТС сатыларының меридиальды қимасының құрылуы қалай жүргізіледі? Дәріс 8. Штангалы сорапты ұңғымалар қондырғысы. Орнату проектінің негізгі есебі және оның элементтері. Барлық ШСҰҚ түрлері З басты бір− бірімен байланысқан бөлшекті қосады: ұңғы сағасына орнатылатын жетек, ұңғы түбіне орнатылатын плунжерлі сорап, және жетекке бекітілетін, оны қозғалысқа келтіретін қозғалыс бөлігінің сорабына хабар етуші сорап штангасының тізбегі. Тербеліс – станогын сипаттайтын олардың жоғары сенімділгі. Тербеліс – станогы бір ғана еркіндік сатысы бар механизм болып табылады. Сондықтан оларды қолданғанда оларда бірнеше қарапайым қозғалтқыш түрлері бар – аинхронды тез тұйықталғыш электроқозғалтқыш – балансир қозғалысының заңы және онымен байланысқан сорғы штангасының тізбегі әрқашанда тербеліс – станогының кинематикалық көрсеткіштермен анықталады: ажарланған шток жүрісінің ұзындығымен және сәйкес орналасып жатқан қозғалмалы және қозғалмайтын буындардың ұзындығымен. Тербеліс – станогында салмаққа қарсы противовес көмегімен күшті теңестірілу қарастырылған, ол бүкіл орнату жұмысының циклы кезінде электроқозғалтқышты біркелкі кіргізіп орнатуды қамтамасыз етеді – электроқозғалтқыш энергияны штанганы сұйықтықпен көтеру кезінде ғана емес, сонымен қатар штанганың төмен қозғалысы кезінде тұтынады. Бұл СК−да аз қуатты электроқозғалтқышты пайдалануға мүмкіндік береді. Сорғы штангасының асқыш тізбегі нүктесінің орын ауыстыру заңы шаманы себепші етеді. Штангалы тізбекті құрастыру ол ШСҰҚ ның оптималды проектісінде локальды есеп болып табылады. Басқасы, ең маңызды сонымен қатар ең қиын ШСҰҚ ның оптималды проектісінде локальды есеп болып ШСҰҚ жетегі ретінде оны тиімді қолдануды қамтамасыз ететін СК теңестіргішінің көрсеткіштерін және негізгі кинематикалық сипаттамаларын анықтау табылады. ШСҰҚ ның оптималды проектісінде глобальды есеп болып жеке типтік өлшемдерді құрастыру ғана емес сонымен қатар оларды қолданғанда шығынды азайтуды қамтамасыз ететін ШСҰҚ жабдығының элементтерінің өлшемдер тізімін табу болып табылады. Штангі сатысының ұсынылатын салыстырмалы ұзындығы Таблица 8
8 кестені қолдана отырып штангалық тізбекті келесі тәртіпте құрастырады. Штанганың материалын (σпр)к өлшеміне сәйкес келетін, коррозияға төзімді материалдарды алдын ала таңдайды. Бір сатылы тізбекті қолдану мүмкіндігін тексереді. Ол үшін, ұңғылық сорап диаметріне тәуелді, сораптағы үйкеліс күшінің әсерінен штанга тізбегінің төменгі бөлігі жеткілікті қатты екенін ескере отырып және оның иілу клапанындағы гидравликалық кедергілерде штанга диаметрін таңдайды.
Pmax , Pmin σпр өлшемі бойынша анықтайды. Егер σпр ≤ 0,75 (σпр)k Pmax паспорттық жүктемеден кіші болса, онда міндетті түрде бірсатылы тізбекті таңдайды. Басқа жағдайларда екі сатылы тізбекті тексереді. Тізбек қабылдаушы болып есептеледі, егер 0,75(σпр)k≤σпр≤0,9(σпр)k және Pmax паспорттық жүктемеден аспаса. Егер бұл шарттар орындалмаса, онда үш сатылы тізбекті есептейді. Егер штангалар бағанасы 25 X 22 X 19таңдалған түрі оның беріктілігін қамтамасыз ете алмаса, онда (σпр)к үлкен штанга материалы таңдалынады. Беріктігі жоғары штангалар үшін σпр= (σпр)к берілістік шарты рұқсат етіледі. Егер беріктігі жоғарырақ үшсатылы бағананың жүктемесі Ртах тербелмелі станоктың паспорттық жүктемесінен үлкен болса, онда ТС-тың басқа типтік өлшемі таңдалынады. Жоғары және төмен жүрісі кезінде штангаға түсетін статикалық жүктемелерді анықтау үшін «құрғақ» үйкелістің күштері Qтр және Qтр нкіреді. Үйкелістен болатын бұл күштердің құраушысы Fтр н – сорап диаметріне байланысты төлкелі сораптың плунжерлі диаметрімен жұп кезінде оның орнығу тобы (I немесе II) төменде көрсетілген: dH, мм 28 32 38 43 55 68 Fтр н. кН орнығу I 8 11 13 15 19 24 орнығу II 3 4 5 6 8 10 Штангалардың құбырларға икелуінен болатын күштің құраушысы А. М. Пирвердянаның формуласы бойынша табылады
Мұндағы m — ұңғыма стволының ұзындығының интервал саны; μT — үйкеліс коэффициенті , μT = 0,25 сулы мұнайлы қоспаны шығару кезінде, μT = 0,2 жеңіл мұнайды шығару кезінде, μT =0,16 тұтқырлығы жоғары, Pi — штангалар калонкасының интервалы i болғандағы қарастырылатын жүктеме; Δli — интервал ұзындығы; (σн)i, (σк)i — бағананың i-ші интервалының басындағы және соңындағы қисықтығы; βi — i-ші интервалының басындағы және соңындағы азимуттар айырмашылығы. (8.102) бойынша есептеуге штангалардың төменге қарай жүріс кезінде статикалық жүктемені былайша есптеуге болады.
мұндағы li — ұңғыма сағасынанақарастырып жатқан ортаға дейінгі ара-қашықтық. Жоғарға жүру кезінде
Негізгі әдебиет 1 [бөлім 6 бет 185-244] Қосымша әдебиет 6 [ бет 103-186]
Бақылау сұрақтары 1. Негiзгi есеп және станок-качалканы ұтымды жобалау және олардың өлшемдi қатарының белгiсiн суретте ңыз. 2. Станок-качалкалардың кинематиялық схемаларының варианттарын атаңыз және олардың негiзгi буындар және бұрыштардың белгiсiмен бейнелеңiз. 3. Станок-качалкалардың балансирінің басына әсер ететін күштерді анықтау? Оларды анықтайтын формулаларды жаз.
Дәріс 9. Ұңғыманың штангалық сорабын құрастыру және есептеу
Ұңғымалық екі түрі болады – ендірілетін жіне ендірілмейтін. Бұл түрлердің әрқайсысы өзара құрылысы бойынша ажырылатын екі түрі бар (суретте 9.1). Сораптарды тағайындау келесідей: НСВ1— ендірілетін сорап, бірсатылы, бірплунжерлі, жоғарғы жағында құлпы бар, орта тереңдікті ұңғыма үшін; НСВ2 — жоғарыда атап өткендей, құлпы төменде орналасқан тереңдікті үлкен ұңғыма үшін; НСВГ — ендірілетін, бірсатылы, екіплунжерлі, құлпы жоғарғы жағында орналасқан, тұтқырлығы жоғары ұнғымалар үшін; НСВД — ендірілетін, екісатылы, екіплунжерлі жоғарғы жағында құлпы бар газ көлемі үлкен ұнғымалар үшін; НСН1 — ендірілмейтін, бірсатылы, бірплунжерлі, қабылдаушы клапанды ұстап қалатын штогы бар, орта тереңдікті ұңғыма үшін; НСН2 — жоғарыда атап өткендей, қабылдаушы клапанды қағыпалатын, терең емес ұңғыма үшін;
Суретте 9.1. Штангалы сораптардың сұлбасы: 1,2 — сораптар штоктары НСНА — сондай ақ плунжер автошынжырымен; (НСНА) диаметрі кәшәрейтәлген құбырларда қолдану үшін.
Ұңғымаға ендірілетін сорапты түсіру кезінде (9.15суретте), құлыпты тіректі өтіп, серіппені зәкірдің қанаттарын жылжытады, олар конус тіректі сақинаға орнағаннан кейін жылжиды да, ендірілетін қораптың құлпының тірек ниппелінің бір бөлігін қамтиды (9.17 суретте) және өздерінің айқасқан конустарымен оның тқменгі фаскасына тіреледі. Сонымен қатар сорап цилиндірі сорапты құбырлардың бағанында берік бекітіледі де, орнатылатын орынға саңылаусыздандыруды қамтамасыз етеді, ол материалдарды дұрыс таңдау және сарап конусының коустық бетімен құлыптық тіректің тіректі сақинасының түйісу дәлдігімен іске асады. Жұмыс барысында НСВ1 және НСВ2 сораптарының штогы 1 (9.14 суретте) төмен қарай жылжығанда сығатын күш әсер етеді (қара § 5), ал жоғары қарай жылжығанда х —созылу күші (қара § 3) әсер етеді
НСВГ сорабының ерекшелігі төмен қарай жылжығанда штокқа созылу күші әсер етеді
Ол жоғары қарай жылжығанда созылу күші әсер етеді, (9.3) формуласы бойынша табылады, мұндағы fн = πdн2/4, яғни сорапты штангалар бүкіл цикл бойынша тартылыста болады, бұл тартылыс тұтқырлығы жоғары мұнайды шығару кезінде штанганың төмен қарай жылжуы болатын қиындықтардан өту үшін қажет. НСВГ сорап плунжерінің тиімді диаметрін, сораптық қондырғының беріктігін есептеу мына формула бойынша жүргізіледі,
НСНА сораптарын СКҚ ұңғымаларына түсіреді, олардың плунжер диаметріне қарағанда ішкі диаметрі кішірек болады. Бұл жағдайды пайдалану бағанасының (шегенді) диаметрі кішірейтілген ұңғыманы, плунжер диаметрі үлкен емес, өнімділігі жоғары штангалы сораппен пайдалануға мүмкіндік береді. Осылайша, пайдалану бағанасы 146-мм ұңғымаларда НСНА-93 сорабын қолдануға болады, бұл сораптың диаметрі 89 мм, ішкі диаметрі 75 мм, СКҚға түсіріледі, ол пайдалану бағанасы 114-мм ұңғымаларда НСНА-68 сорабын қолдануға болады, бұл сорап диаметрі 73 мм, ішкі диаметрі 62,5 мм СКҚға түсіреді.
Түйін клапан конструкциясының ерекшіліктері (сурет 9.5, б) жұмыс істеу процесінде Костыченко клапаны екі шарикті, өздігінен өңдеу ұяшығы орындық тәріздес клапан типіне байланысты. Расында да, осы типті клапандардың герметикалығы ершіктердің қажалуы кезінде жақсы сақталады. Кіші және орташа тереңдіктегі, аздебитті, құмды ұңғымалар пайдаланғанда өздерін жақсы көрсетті. Алайда 1000 м немесе одан да терең ұңғымаларды пайдаланғанда осындай констуркцияның клапандарының түйіліп қалуы болады. Сонымен қатар, екі шарикті клапандардың өту тесігінің ершігінің диаметрі кішірейген және осы тесіктің каналының ұзындығының үлкеюі болады, сондықтан осы типті клапан түйіндердің жалпы гидравликалық қарсыласуы біршариктілерге қарағанда екі-төрт есе көп.
Сурет 9.5. Штангалық ұңғылық сорапттар клапанының конструкциясы: а – қосарланған клапан, стандартты; б - қосарланған клапан Костыченко; в - плунжердің жоғарғы бөлігінде орналасатын клапан; г - плунжердің төменгі бөлігінде орналасатын клапан; 1 – жабық типтегі клапан корпусы, ершіктің өту тесігінің ұлғаюымен; 2 - шарик; 3 - жабық типтегі клапанның қойылмалы торы ; 4 – клапан ершігі; 5 - жабық типтегі клапанның өткізкіш ұшы; 6 - көмекші шарик; 7 - жабық типтегі клапан корпусы, екі шарикпен; 8 – ашық типтегі клапан торы Сораптың ағымды бөлігінің конфигурациясы : клапан корпусы, ершік, тіректер, торлар және т.б. гидравликалық эксперименталды жолымен өңделетінін ескеру қажет. Штанга ұңғыма сораптарының құрастырулары ерекшелiк шектелген диаметрлiк габарит шарттарындағы берiктiктi қамтамасыз етуi және олардың бөлшектерi және түйiндердiң тығыз бекiтiлу қажеттiлiгi болып табылады. Сондықтан сораптарда бөлшектің қабырғасының жұқасын, майда бұрандалық қосылыс қолданады және бұрау моментiн қатаң реттейдi. Сораптың төлкелі цилиндр (сурет 9.15) төлкелердiң өстес орналастырылуын қамтамасыз ететiн құрастырушы оқтауларға жинайды. Төлкелер iшкi беттi азотталған 38Х2МЮ маркалары болаттарынан, 45, 40, 50 Г маркалы болаттардан iшкi беттiң шынықтыруымен даярлайды және көлемдi шынықтырумен СШ 28-48 шойынын қолданады. Төлкелер өлшемдері әр түрлі болды, бiрақ олардың iшкi диаметрi әрқайсыларында +0,03 мм дәлдiкпен жасалу керек. Цилиндрді бір түрлі өлшемдегі төлкелерден құрастырады. Сорап астындағы құйрықтың жоқ болуы, бұранда ойықтары қима бойынша жұмыс iстейтiн циклге кернеулер қауiптi әсер етеді (D диаметрі бойынша, 9.2 сурет),
Мұндағы Ев, Ек — төлке мен қаптама металлына әсер ететін қаттылық модулі; FB — төлкенің көлденең қимасының ауданы; FK1, FK2, FK3 — бұрандадағы жону мен қаптама арасындағы дененің көлденең қимасының ауданы; β = 3 – қосылудың ажырамау қор коэффициенті; lв — төлке теруінің ұзындығы (9.15 сурет ); lК1 – қаптаманың өңделіп бітпеген бөлігінің ұзындығы, lк1 = 1К—2l; а, b, l — бұранда ұзындығы. Соңғы жылдар төлкесіз цилиндрi бар штанга сораптары алды көп қолданыс тапты. Олардың артықшылығы сорапты құрастыру және конструкция жеңiлдігі болып табылады, алайда ұзын цилиндрді жасау технологиясы, iшкi бетпен үйкелiске шыдамдылығы және үлкен дәлдiкпен саңылауды орындау өте күрделi. Мұндай цилиндрларда қаптардың қабырғаның үлкен жуандығы ескерiледi, төлке цилиндрдің сораптарының қапағына қарағанда олардың бұрандасының үлкен берiктiгін қамтамасыз етеді. Төлке цилиндрi бар үрлегiштердегi, берiктiкке есептегенде цилиндрадің қауiптi қимасы бұрандалы бөлiгі болып табылады, төлке жинауы жоқ болғандықтан , бұл бұранданы алдын ала созылусыз бұрандалы болттардың ұқсастығы бойынша есептеуге болады. Штангалық ұңғылық сорапттар параметрі Таблица 9
* Плунжерi бар айдау клапан. ** Сору клапандары Негізгі әдебиет 1 [бөлім 10 бет238-245] Қосымша әдебиет 6 [ бет244-262]
Бақылау сұрақтары 1. Негiзгi есептеулерді және станок-качалкаларды ұтымды жобалау және олардың өлшемдi қатарының белгiсiн суретте ңыз. 2. Станок-качалкалардың кинематиялық схемаларының варианттарын атаңыз және олардың негiзгi буындарын және бұрыштардың белгiсiмен бейнелеңiз. 3. Сорап штангаларының бағанасының аспалысына, станок-качалка теңгергiшiнiң басына қандай құраушы күштер әсер етеді? Оларды анықтайтын формулаларды жаз.
Дәріс № 10. Ұңғыларды ағымдық және капиталды жөндеуге арналған агрегаттарды Агрегат жүйесіні тағайындалуы және структурасы Ағымдағы жөндеудiң агрегаттары, ұңғыма жабдықтарын ауыстыруға, , және тұздар және өткiзуден, оның аспасының тереңдiгiн өзгертуге және ұңғыны құм тығынынан, шайырлардан тазартуға арналған. Капиталды жөндеудiң агрегаттары, герметикалықтың бұзылуын немесе ұңғыма дiңгегiнiң формасының өзгеруін жоюға арналған (шеген құбыр тiзбегiнiң герметикалығының және цемент сақинасының бұзылуы немесе шеген құбыр тiзбегiнiң жаншылуы) күрделi ұңғы iшiндегi апаттарының жоюы және ұңғының фильтр бөлiгiн жөндеу үшін. Бұл жұмыстардың кейбiрiне цемент көпiрлердi құрып, оларды бұрғылап немесе жаңа дiңгектiң бөлiгiн ұңғыда бұрғылап кiргiзiп, дiңгектiң бұзылу түрiн анықтауға керек. Капиталды жөндеудiң агрегаттары қабатты игеруi жұмыстарын ұңғының жөндеуiнен кейiн орындайды. Игеру, ұңғымадағы сұйықтың тығыздығы кiшiрек сұйыққа ауысымымен немесе газлифтпен iске аса алады. Ағымдық жөндеу агрегаттарына қарағанда, капиталды жөндеу агрегаттарында жүк көтеретiгі және тұтынылатын қуаты көбiрек. Агрегаттарды жобалауға арналған бастапқы деректер 1. Құбырларды штангамен және сұйықтықпен көттеру кезінде ұңғылық штангалық сорапты пайдалану:
GTP, Gшт — ауадағы құбыр мен штанганың сәйкес ауырлық куші; Gж — құбырдағы сұйық қысымы әсерінен вертикалды күш; Lтр, Lшт — штанга және құбыр колоннасының ұзындығы; Lж — ұңғыдағы сұйық бағанасының биіктігі; DTP, dшт —құбырдың ішкі диаметрі және штангінің сыртқы диаметрі; qтр, qшт — ауадағы 1 м құбыр мен штанганың ауырлық күші; ρж — сұйық тығыздығы
2. Құбырларды штангамен және сұйықтықпен фонтанды және газлифті көттеру кезінде; бiр қатарлы көтергiште бір қатардағы құбырлар, ал екі қатарлы сұйығы бар құбырлардың бiрден көтеруiнде мүмкін апаттық жағдайын есепкеру керек.
3. Ұңғыны пайдаланған кезде сұйыққа толған,сораппен, қозғалтқышпен, басқа жабдықпен байоанысқан құбырлардың ауырлық күші ескеріледі. Егер iлмектегi жүктеме жобалаушыға берiлсе, ол әр түрлi пайдалану әдiстерiнде көтерiлетiн бағаналардың мүмкiн ұзындығын бойынша агрегаттың қолдану облысы табады Егер оған ұңғы тереңдігі берілсе, онда ол ілмекке түсетін ең үлкен күшті анықтайды, әр түрлi пайдалану әдiстерiнде ескере отырып. Осы табылған жүктемелерге байланысты агрегат жобаланады. Конструктор агрегат жабдығы тұтынатын қуатты анықтайды. Бұл оған агрегат механизмінің берілісіне транспортты базалы қозғалтқышты қолдануды бағалауға негіз береді.
Шығыр берілісіне арналған қуат
Р — ілмектегі ең үлкен және ең аз жүктеме; υ — Р сәкес ілмектегі ең үлкен және ең аз жылдамдығы; kn — асқын салмақ коэффициенті, әдетте 1,25 тең; ηоб — трансмиссияның, шығырдың и тәлді жүйенің жалпы ПӘКі, шамамен 0,65 пен 0,7 арасында (механизм санына байланысты). 6 бөлімде сорап берілісінің қуатын анықтау үшін нұсқаулар берілген. Ротор берілісінің қуаты берілген бұрылу моментіне Мp байланысты анықталады және ротор үстелінің айналу жиелігі немесе бұрғылау режимінің параметрі бойынша анықталады. Мр және nр берілген болса
Np= Мр∙nр (10.3)
бұрғылау режимінің параметрі бойынша есептеуде бұрылу моменті, қашаудағы үйкеліс, жыныстың қирауы анықталады. Кейде ротор өзіндік қозғалтқышпен келтіріледі. Агрегаттың көлік базысын таңдау Көлiк базасының таңдауы көтергiш қондырғыны жобалаудың түйiндi мәселелерiне жатады. Бұл мәселенің дұрыс шешілуіне байланысты барлық жабдықтарды бір базаға орналастыру мүмкіндігін, қызмет көрсету ыңғайлылығын, қондырғының мобилді болу талаптарын қанағаттандыру және оның эргономикалық және эстетикалық көрсеткіштерін анықтайды. Осыларды ескере келесі түсініктерге басшылық ету керек. Жобаланатын қондырғылар жүйесінің кинематикалық есептеуі және игерілуі
Сурет10.1. Агрегат А-50У: а — агрегаттың жалпы көрінісі: 1 — компрессор; 2 — трансмиссия; 3 — мачтаны көтеру гидроцилиндрлері; 4 — тәлді жабдықтау; 5 — екі барабанды шығыр; 6 — телескопиялық мұнара; 7 — басқару жүйесі; 8 — ротор гидроберіліспен; б — агрегаттың кинематикалық схемасы: I — қуат алу қорабының бiлiгi; II, IV, VI — карданды білік; III— крнустық редуктор білігі; V — білік жұлдыжшамен; VII — шығырдың трансмиссиялық білігі; VIII — барабанды білік; IX — ротордың механикалық жетегіне берiлiс бiлiгі; 1 — қуат таңдау қорабының; 2, 3 — қуат таңдау қорабының тістік дөңгелегі; 4, 5 — конустық редуктордың тістік дөңгелегі; 6 — жуылатын сорап; 7— шығырдың котеру барабаны; 8— шығыр; 9 — ротор; 10 — конустық редуктор; 11 —компрессор; 12 — автомашинаның тарату қорабы; 13, 14 — тарату қорабының тісті дөңгелектері.
Бұл агрегаттың ілмегінің жылдамдығы 0,181 мен 1,2 м/с аралығында өзгереді. Төрт жылдамдық таңдалған. Ілмек жылдамдығы υKP барабанға оралатын канат жылдамдығына байланысты υб, байланысымен
где z — тәлді жүйесінің жұмыс істеп тұрған ішек санына байланысты. барабанға оралатын канат жылдамдығына келтірілген шекті өлшеміне байланысты тексеріледі. Барабан бөшкесінің айналу жиілігі
где Dp — Барабан бөшкесіне оралатын канат қатарының орташа санына байланысты барабан диаметрі;
Лебедкидiң бөшкесінен үлестiру қорабы бағыты бойынша трансмиссияның буындарының берiлiс санын белгiлеймiз:iVII, iIV, iIII (сурет 10.1,6). Қуат таңдау қораптағы I және II жылдамдықтарына салу кезінде орындалады. Тарату қорабынан қуат таңдау қорабына беріліс дәл солай екі жылдамдықтарды таңдаумен жүргізіледі (сурет 10.1,6). Осылайша, білікте төрт жылдамдыққа ие боламыз және беріліс қорабынан шығырдың барабанды білігіне дейінгі бүкіл трансмиссияның керекті беріліс санын анықтай аламыз:
Шығырды жобалау және есептеу Жасалған кинематикалық сұлбаға сәйкес көтергіш қондырғылардың әрбір түйіндерін жобалау алдында таңдалған қолданыстағы аналогтардың сұлбасы мен құрылымның анализі болу керек. Анализ тапсырмаларына толығымен қарастырылатын түйіннің құрылымы критерий болып табылатын техникалық және пайдаланылатын көрсеткіштерін бағалау кіреді. Техникалық көрсеткіштерге түйіндегі бөлшектердің жалпы саны сияқты параметрлер жатады. Бөшке барабанының диаметрін (16—20) dK шегінде таңдау ұсынылады. Кіші диаметрлер арқанның қызмет ету уақытын азайтады, ал үлкен диаметрлердегі шығырдың массасының көбеюіне және транспорттық базаның аса жүктелуіне алып келеді. Бөшкесінде арқан оралған барабанның есептік диаметрі (10.6) тәуелділігі бойынша анықталады. Барабан бөшкесінің ұзындығы l0 құрылымы бойынша беріледі және оңтайлы мәндер келесі түсініктер бойынша орнатылады. Госгортехнадзордың қайіпсіздік ережелері бойынша бұл бұрыш 1°30'-тан аспауы керек. Бұл бұрышты 45—60' шегінде болған тиімді. Шығырдың иіні бойынша габариттік жасалуы дөңгелектер аралығынан қарағанда кіші, бұл шығырды орнату биіктігін біршама азайтуға мүмкіндік береді. Бұл қондырғының және оның ауырлық центірін, жалпы биіктігін азайтады және қозғалыс кезінде машинаның тұрақтылығын арттырады. l0 анықтап және dK біле отырып ораманың әрбір қатарындағы орам санын табуға болады.
мұнда Δz — z1–ң арқанды орау қателігіне байланысты азаятын орам саны. Δz=(0,1—0,04)z1 орта мәнінде. Кейін борт биіктігі бойынша барабанға оралатын арқанның қабат саны және барабанның жалпы арқан сиымдылығы Lб анықталады. Басқаша қарағанда, барабанға орау қажет:
Мұнда hK — ілмектің көтеру биіктігі, м;
Lтр — көтерілетін құбыр ұзындығы; z— тәлді жүйені жабдықтаудың жұмысшы ішектерінің (струн) саны; l' — ілмектің төменгі орналасуында барабаннан шешілмейтін арқан ұзындығы. Барабан бөшкесінің ішкі (στ в) және сыртқы (στ н) бөліктерінде оны арқанның қысуынан пайда болатын шеңберлік кернеулері
бұл жерде RH және Rв — бөшке барабанының сәйкесінше ішкі және суртқы беттерінің радиустары; р — арқанның жетектегі ішегінің (струны) керілуінен барабанға түсетін меншікті салмақ (әдетте орамның үш қабатында).
мұнда Рт — арқанның жетекші ішегінің (струны) созылуы; А — орам қабатының санына байланысты тальдік арқанның қысымының азаюын есептейтін коэффициент; t— орам адымы. А коэффициентін анықтауға тәуелділікер төменде келтірілген.
мұнда Eк және Eб — барабан бөшкесінің арқаны және материалына байланысты серпімділік модуліа; Fк және Fб — арқанның орам адымының ұзындығына сәйкес барабан бөшкесі мен арқан сымтемірінің қима ауданы. Арқанның серпімділік модулін 8 • 1010 — 1∙1011 Па шегінде алуға болады. Радиалды кернеу ішкі бетте нөлге, ал сыртқы бетте — р. Өстік күштеме созылулар арқанның ребортқа әсерінен пайда болады.
мұнда f — майланған арқанның үйкелу коэффициенті, шамамен 0,1 тең; z2— арқанның оралған қатар саны.
σэкв эквиваленттік кернеуді σt, σr и σz есептеп энергетикалық беріктік теориясымен табады.
Ребортпен бірге бөшке тіреуіне қатысты арқанның жетектегі ішегінің (струны) оңтайлы орналасуымен барабан бөгкесінің майысу кернеуін есептейді. Бөшкеге берілетін айналу моменті MKP = DpPT/2. Беріктіктің энергетикалық теориясы бойынша сығылу, созылу, майысу және айналу кернеулерінің әсер етуінен қорытынды кернеуі:
Беріктік қор коэффициенті ағу шегінің шартына сәйкес болуы керек
Егер бөшкенің құрылымы ішкі беріктік қабырғаларсыз жасалса, онда оны келесі формуламен тұрақтылықа тексеру қажет
мұнда ркр — бөшке тұрақтылығын жоғалтатын сыртқы шектік қысым.
осы жерде μ— Пуассон коэффициенті. Кейбір қондырғылардың құрылымында шығырдың трансмиссиялық білігінен |
(7.79)
(8.2)
(8.3)
(8.4)
(9.2)
(9.3)
(9.4)
(9.6)
(9.7)
(9.8)
(9.9)
(9.10)
(9.11)
(10.1)
(10.2)
Көрсетілген агрегатта (сурет 10.1, а) жабдықты іске келтіру үшіш тарту қозғаушы автомашинасын қолданады. Агрегатта трансмиссия 2, (көтергiш және тарталдi барабандары ) екi барабанды шығыр 5, телескопиялық мұнара тәл жүйесiмен 4, компрессор 1, мұнараны көтеретін гидроцилиндрлерi 3, мұнара 6, басқару жүйесi 7, гидрожүйе (суретте көрсетiлмеген ) орналастырған. Сонымен қатар комплектке ротор 8 және жуылатын сорап кіреді (суретте көрсетiлмеген )
(10.4)
(10.5)
(10.6)
(10.7)
(10.8)
(10.9)
(10.10)
(10.11)
(10.12)
(10.13)
(10.14)
(10.15)
(10.16)
(10.17)
(10.18)
(10.19)