ПОЗНАВАТЕЛЬНОЕ

Оси и плоскости тела человека - Тело человека состоит из определенных топографических частей и участков, в которых расположены органы, мышцы, сосуды, нервы и т.д.

Отёска стен и прирубка косяков - Когда на доме не достаёт окон и дверей, красивое высокое крыльцо ещё только в воображении, приходится подниматься с улицы в дом по трапу.

Дифференциальные уравнения второго порядка (модель рынка с прогнозируемыми ценами) - В простых моделях рынка спрос и предложение обычно полагают зависящими только от текущей цены на товар.

Віленска-Радамская і Гарадзельская уніі (гісторыка-прававая характарыстыка).

123 4 5 6

18 студзеня 1401 у Вільні былі сабраны найбольш уплывовыя феадалы, якія прынялі каталіцтва: спецыяльнай граматай яны пацвердзілі саюз з Польшчай. У сакавіку таго ж года аналагічнае ўзаемная абавязацельства прынялі польскія феадалы ў Радаме.

Саюз быў юрыдычна замацаваны ў Віленска-Радамскім акце. Гэтым пагадненнем феадалы ВКл абяцалі Ягайлу і польскім грамадзянам выступаць усімі сіламі супраць находаў якіх бы то ні было ворагаў, гэтак же павінны былі рабіць і польскія феадалы.

Акт Віленска-Радамкай уніі пацвердзіў адасобленасць і самастойнасць ВКЛ, а таксама правы Вітаўта як самастойнага кіраўніка дзяржавы. Віленска-Радамская унія з’явілася зыходным момантам арганізацыі і аб’яднання сіл усходнееўрапейскіх народаў у іх барацьбе з крыжаносцамі.

1413 у замку Гарадлі над Бугам былі сабраны некаторыя польскія феадалы і 47 феадалаў-католікаў ВКЛ. У выніку была выдана тра граматы: 1- польскім феадалам аб тым, што яны згодны падзяляцца з феадаламі-католікамі ВКЛ гонарам насіць гербы; 2- феадалаў ВКЛ, якія прымалі ш=гербы польскіх феадалаў, тым самым уступаючы з імі ў гербавае пабрацінства; 3-выдадзены ад імя Гайлы і Вітаўта, уяўляў сабой дакумент адкрытай каталіцкай агрэсіі і меў мэту ўмацаванне і пашарэнне каталіцызму, ідэалагічнае падаўленне і падпарадкаванне народа каталіцкаму духавентсву.

У прывілеі былі словы пра ўуключэнне ВКЛ у склад Польшчы. ВКЛ павінна было ў самы блізкі час перастаць існаваць як самастойная дзяржава, але ВКЛ захоўвала сваю самастойнасць.

Уніі спрыялі збліжэнню народаў, умацаванню і развіццю ўзаемных гандлевых і культурных сувязеў. Дзякуючы уніі былі прыпынены анямечванне польскага народа і каланізацыя Польшчы.

12. Клас феадалаў і саслоўе шляхты ў Беларусі ў ХІV–ХVІІ ст.ст.

У ВКЛ існавалі два асноўныя класы: феадалы і феадальна-залежныя людзі.

Феадалы: свецкія і царкоўныя (вярхушка каталіцкага і праваслаўнага духавенства)

Клас феадалаў: 1. Найбольш прывілігірованная група; 2. Менш знатныя феадалы.

Малаземельная і беззямельная шляхта – прамежнае становішча паміж класам феадалаў і класам сялян (па маеманаму становішчу бліжэй да сялян, па прававому – да феадалаў)

Саслоўе шляхты ў залежнасці ад матырыяльнага і прававого становішча: феадалы (атрымлівалі шляхецтва ад князя) і ваеннаслужывыя людзі, якія мелі ад сябе залежных людзей (засценкавая шляхта і беззямельная шляхта).

Крініцы права 13-14ст – пачатак заканадаўчага замацавання прававого становішча шляхты, граматы 15-16 і тры статуты – канчатковае замацаванне.

Яўрей – перайшоў у хрысціянскую веру – аўтаматычна прызнаваўся шляхтічам

Прастая жанчына – замуж за шляхтіча – аўтаматычна станавілась шляхтенкай, дзеці лічыліся шляхтічамі.

Мужчына не шляхтіч – жаніўся на шляхтенцы – не станавіўся шляхтічам, не набывалі шляхецства і іх дзеці.

Страта шляхецкай годнасці адбывалася па суду..

Прававое становішча шляхты: усе шляхтічы маглі валодаць зямлей у неабмежаваных памерах на праве ўласнасці; яны вызваляліся ад падаткаў (акрамя ваеннай службы); мелі права вывозіць прадукт сваей гаспадаркі беспошлінна за мяжу; мелі права выезжаць за мяжу (за выключэннем земель не прыяцельскіх); правазглашалась недатыкальнасць асобы і маемасці шляхты.

Дробная шляхта: прававое становішча бало абмежаваным, суд ажыцяўлялі над імі іх паны.

Становішча малоземельнай і безземельнай шляхты – было горшым чым у сялян.

13. Прававое і сацыяльнае становішча сялян Беларусі. Змены ў прававым і сацыяльным становішчы сялян ў ХVІ ст.

Прававое становішча сялян у асноўным замацавана ў валасных граматах, агульназемскіх граматах і ва ўсіх трох статутахх.

Сяляне падзяляліся: гаспадарскія сяляне, панскія сяляне, царкоўная сяляне.

Найбольш зажыточныя сяляне, якія неслі ваенную службу маглі карыстацца 2 валокамі зямлі, лічыліся свабоднымі, маглі пераходзіць да другога феадала.

Залежныя ад феадала сяляне: людзі цяглыя, асадныя, агароднікі.

Людзі цыглыя: маглі карыстацца 1 валокай зямлі: абавязан несці павіннасці.

Агароднікі: іх зямельны надзел 2 моргі; асноўная павіннасць – паншчаные работы. Колькасць агароднікаў павяліячвалася за кошт пераходу челядзі на землю, разарэння і аграблення ў час вайны, эксплуатацыі.

Заканадаўчыя акты другой паловы 16ст – прадпісывалі вялікакняжецкай адміністрацыі і асобным феадалам пераводзіць челядзь у разрад агароднікаў.

У залежнасці мелі ці не мелі права пераходу ад аднаго феадала к другому: пахожыя і не пахожыя.

Сяляне-даннікі: не падпарадкоўваюцца феадалу, несліпавіннасці на карысць князя або дзяржавы.

Халопы-челядзь нявольная – найбольш быспраўныя.

Беззямельные сяляне: халупнікі, кутнікі – наймаліся ў работнікі, або займаліся рамеством. Прававое стновічша: забаранялася займаць пасады ў дзяржаўным апараце, не дапускаліся нрава. соймы, удзельнічалі ў мясцовых валасных справах.

Статут 1588: сялянам забаранялася набываць маенткі і землю.

Залежныя сяляне: не мелі права без дазволу свайго пана меняць або выбіраць месца жыхарства, абязаны выконваць усе павіннасці, падвергалісь суду феадала.

14. Прававое і сацыяльнае становішча гараджан Беларусі ў ХІV–ХVІІ ст.ст

Прававое становішча мяшчан замацоўвалася ў гарацкіх граматах.

Маемаснае становішча забяспечвалася звычаевым правам, у некаторый ступені рознымі прававымі актамі

Найбольш багатыя мяшчане: валодалі маенткамі, абавязаны былі несці ваенную службу на раўне са шляхтай.

Асноўная маса насельніцтва горада: не мелі землеўладанняй, не маглі іх набываць, наследванне маемасці мяшчанамі ажыцяўлялася на аснове звычаевага права.

Асабістыя права мяшчан залежылі ад горада ў якім пражывалі.

Найбольш багатыя мяшчане карысталіся правам судзіцца толькі ў магістрацкім судзе. Справы простых мяшчан – падсудны магістрацкаму суду, старасце, намесніку старасты і феадалу.

Мяшчане буйных гарадоў вызвалены ад паншчыны (акрамя работ па будаўніцтву і рамонту замка). Унасілі налог у дзяржаўную казну.

Прававая няроўнасць гараджан замацавана ў артыкуле 6 раздзела 13 статута 1588.

Палітычнымі правамі мяшчане беларускіх гарадоў не валодалі. Асноўнымі спосабамі іх уплыву на заканадаўства былі падача у рада чалавідных і простага люду.

Яны мелі права аб’ядноўвацца ў саюзы па прафесіі – цехі, і ў релігійна-асыетніцкія канфесіі – брацтва.

123 4 5 6