 ПОЗНАВАТЕЛЬНОЕ Сила воли ведет к действию, а позитивные действия формируют позитивное отношение Как определить диапазон голоса - ваш вокал Игровые автоматы с быстрым выводом Как самому избавиться от обидчивости Противоречивые взгляды на качества, присущие мужчинам Вкуснейший "Салат из свеклы с чесноком" Натюрморт и его изобразительные возможности Применение, как принимать мумие? Мумие для волос, лица, при переломах, при кровотечении и т.д. Как научиться брать на себя ответственность Зачем нужны границы в отношениях с детьми? Световозвращающие элементы на детской одежде Как победить свой возраст? Восемь уникальных способов, которые помогут достичь долголетия Классификация ожирения по ИМТ (ВОЗ) Глава 3. Завет мужчины с женщиной
Оси и плоскости тела человека - Тело человека состоит из определенных топографических частей и участков, в которых расположены органы, мышцы, сосуды, нервы и т.д.
| СБЖ компенсация сатысы (Д III)
Факультет: емдеу Кафедра: амбулаторлы-емханалық терапия
әдістемелік нұсқаулар «Жалпы дәрігерлік тәжірибе» пәні бойынша 051301 – Жалпы медицина мамандығының тәжірибелік сабақтарына арналған Блок №2 «Нефрология» ТАҚЫРЫБЫ: «ЖДТ жұмысындағы зәр шығару жүйесінің зақымдану синдромы» Курс: 5
Семестр – IX- X
Құрастырған: асс. Ержигитова С.Т
Алматы 2013 Әдістемелік нұсқаулар кафедра отырысында талқыланып қарастырылды хаттама №______ _____________ 2013 ж. «Бекітілген» м.ғ.д., профессор _____________________ Бижигитов Ж. Б.
1. ТАҚЫРЫБЫ: «ЖДТ жұмысындағы зәр шығару жүйесінің зақымдану синдромы»
2. Мақсаты: Жалпы тәжірибелік дәрігер (ЖДТ) жұмысындағы зәр шығару жүйесінің зақымдану синдромы кезіндегі алдын алу, диагностикалау мен емдеудің жалпы принциптерін білу мен динамикада бақылауды үйрену.
3. Оқыту міндеттері: · студенттерді біріншілік медико-санитарлық мекеме жағдайында зәр шығару жүйесінің зақымдану синдромымен науқастанған тұрғындарға медициналық, емдеу-диагностикалық көмекті көрсетуге үйрету; · жас ерекшелігіне қарай отырып науқастарды қарап тексеруді үйрену, дәлелдеуші медицина негізінде емдеу мен зерттеу бағдарламаларын құрастыру, диагностикалық критерийлерді анықтау, салыстырмалы диагностиканы жүргізу; · студенттерді учаскелік дәрігермен бірге зәр шығару жүйесінің зақымдану синдромымен ауыратын науқастарды динамикалық бақылаудың негізгі принциптерін үйрету, амбулаторлы және үй жағдайында науқастарға көмек көрсету, дәргерлік-еңбектік сараптаманы жүргізу мен салауатты өмір салтын қалыптастыруды үйрету; · науқас пен дәрігер арасындағы, олардың туысқандарымен қарым-қатынастық байланыстың қажеттілігін түсіну, жекешелендіру принциптерін сақтау; · денсаулық сақтаудың құқықтары мен міндеттері бойынша білімін жетілдіру, оларды орындау; «Халық денсаулығы мен денсаулық сақтау жүйесі» жайлы Қазақстан Республикасы Кодексінің негізгі жобасына сәйкес құқықтық құжаттар бойынша орындау. · студенттің басқаларын оқыту мен өзінің білімін жетілдіру қабілетіне, оқыту, ғылыми және нормативті құжаттармен үнемі өзіндік жұмыс жасауына үйрету
4. Тақырыптың негізгі сұрақтары: · ЖДТ жұмысындағы зәр шығару жүйесінің зақымдану синдромының эпидемиологиясы, алдын алудың негізгі принциптері, · қауіп қатер факторлар страфикакациясы, пиелонефрит пен гломрулонефриттің жіктелуі;
· Жасөспірімдер, жүкті әйелдер мен егде және қарт адамдарда болатын зәр шығару жүйесінің зақымдану синдромының клиникалық көрінісі, ағым ерекшелігі; · Амбулаторлық жағдайдағы диагностикалау алгоритмі; Стационар мен күндізгі стационарға госпитализациялаудың көрсеткіштері; · зәр шығару жүйесінің зақымдану синдромын диагностикалаудың қазіргі заманғы зертханалық-құрал жабдықтық әдістері; · Амбулаторлы-емханалық жағдайда зәр шығару жүйесінің зақымдану синдромымен ауыратын науқастарды жүргізу әдістері, динамикалық бақылаудың негізгі принциптері мен тұрғындар денсаулығын нығайтуға арналған іс-шаралар; · Зәр шығару жүйесінің зақымдану синдромы кезіндегі дәрігерлік-еңбектік сараптама сұрақтары, реабилитация бағдарламасы, санаторлы – курорттық емдеу; · Зәр шығару жүйесінің зақымдану синдромымен ауыратын науқастармен, оның туыстарымен, коллегалармен және басқа да медицина жұмысшыларымен эффективті коммуникация әдістері
5. Сабақ берудің әдістері (шағын топтар, дискуссиялар, ситуациялық есептер, жұбпен жұмыс жасау, презентациялар, кейс-стадиялар және т.б.) 5. Әдебиеттер: Негізгі: 1. Руководство по первичной медико-санитарной помощи + СD/ под ред. А.А.Баранова, И.Н.Денисова, А.Г Чучалина. – М., 2006. – 1584 с. 2. Практическое руководство для врачей общей (семейной) практики /под ред. академика РАМН И.Н. Денисова. – М.: ГЭОТАР-МЕДИЦИНА, 2001. – 720 с. 3. Сторожаков Г.И., Чукаева И.И., Александров А.А. Поликлиническая терапия. – М.: ГЭОТАР – Медиа, 2007. – 704 с. Қосымша: 1. Денисов И.Н., Мовшович Б.Л. Общая врачебная практика: внутренние болезни-интернология. М., 2001 2. Полный справочник участкового терапевта /Под ред. Елисеева Ю.Ю.- М.: Изд-во Эксмо, 2003. – 896 с. 3. Поликлиническая терапия./ Под ред. В.А.Галкина – М.: Медицина, 2000. – 256 с. 4. Внутренние болезни /Под ред. Мартынова А.И., Мухина Н.А., Моисеева В.С.-М.:Мэотар-Мед., 2004.-т.1.-600с. 5. Мухин Н.А., Тареева И.Е. Диагностика и лечение болезней почек.- М.: Мед., 1985. – 240с. 6. Нефрология: Руководство для врачей./ Под ред. Тареевой И.Е. - М.:Мед., 2001.-688с. 7. Окороков А.Н. Диагностика болезней внутренних органов: Т.5-М.: Мед. Лит., 2003. – 512с. 8.Окороков А.Н. Лечение болезней внутренних органов: Т.2-М.: Мед. Лит., 2000. – 608с. 9. Руководство по нефрологии: Пер. с англ./ Под ред. Дж. А. Витворд, Дж. Лоренса. – М.: Мед., 2000. – 480с. 10. Шулутко Б.И., Макаров В.С. Стандарты диагностики и лечения внутренних болезней. – Спб.: Эрба, 2004 – 815 с. 11. Экстрагенитальные заболевания и беременность: лекции/Под ред. Дощановой А.М.-Алматы, 2001.-76 с. 12. Шехтман М.М. Руководство по экстрагенитальной патологии у беременных. М.,1999.-815 с 13. Хабижанова В.Б. Хронический пиелонефрит. Учебное пособие. – Алматы, 2005. – 71 с. 7. Қорытынды (сұрақтар, тесттер, тапсырмалар және т.б.)
1. Зәр шығару жүйесінің зақымдануының негізгі клиникалық синдромындарын атаңыз; 2. Зәр шығару жүйесінің зақымдану синдромы этиологиясының, патогенезінің және қауіп қатер факторларының қазіргі заманғы көзқарастары; 3. Созылмалы пиелонефриттің, жедел және созылмалы гломерулонефриттің жіктелуі; 4. Зәр шығару жүйесінің зақымдану синдромының жасына және жынысына байланысты клиникалық көрінісінің ерекшілік ағымы; 5. Амбулаторлы жағдайда зәр шығару жүйесінің зақымдану синдромын диагностикалау; 6. Амбулаторлы жағдайда зәр шығару жүйесінің зақымдану синдромын емдеудің жаңа тактикасы; 7. Созылмалы пиелонефрит, зәр тас ауруы, жедел және созылмалы гломерулонефрит кезіндегі дәрігерлік еңбектік сараптама және динамикада бақылау.
«ЖДТ жұмысындағы зәр шығару жүйесінің зақымдалу синдромы» тақырыбы бойынша курс студенттері үшін тестік тапсырмалар Нұсқа -1 1. Созылмалы пиелонефрит кезіндегі зәрлік синдромға тән: A) лейкоцитурия B) протеинурия C) гематурия D) гиперстенурия E) цилиндрурия
2. Бактериурияның қайсы дәрежесі шынайыға жатады: A) 1 мл зәрдегі 1000 микробтық денелер B) 1 мл зәрдегі 500 микробтық денелер C) 1 мл зәрдегі 10 000 микробтық денелер D) 1 мл зәрдегі 100 000 микробтық денелер E) 1 мл зәрдегі 500 000 микробтық денелер
3. Нефротоксикалық әсері ең төменгі антибактериальды заттарды атаңыз: A) аминопенициллиндер B) карбопенемдер C) сульфаниламид препараттары D) аминогликозидтер E) тетрацилиндер
4. Қайсы синдромға мына триада тән: гематурия, ісінулер, артериальды гипертензия? А) зәрлік В) гипертензионды С) нефротикалық D) жедел нефритикалық Е) шумақтық бұзылыстар
5. Қайсы нозологияға урограммадағы келесі өзгерістер тән: ассиметриялық зақымдану, тостағаншалардың, шумақшаның және зәрағардың жоғарғы үштен бір бөлігінің кеңеюі: A) жедел гломерулонефрит B) созылмалы гломерулонефрит C) созылмалы пиелонефрит D) зәртас ауруы E) бүйрек амилоидозы
6. Диабетикалық нефропатиямен және бүйрек қызметінің бұзылуымен ауыратын науқаста екіншілік пиелонефрит дамыды. Зәрдің егіндісінен E. Соli өсті. Антибактериальды терапияны таңдаңыз: A) гентамицин B) амоксиклав C) тетрациклин D) линкомицин E) эритромицин
7. Нефротикалық синдромның дамуына жиі алып келетін себептерді таңдаңыз: А) гломерулонефрит В) пиелонефрит С) зәртас ауруы D) туберкулез Е) интерстициальды нефрит
8. Жедел пиелонефритке тән: A) айқын гематурия, эритроцитарлы цилиндрлер B) екі жақтық бел аймағындағы ауру сезімі C) диспептикалық синдром D) айқын протеинурия E) аурудың басталуы бір жақтық бел аймағындағы ауру сезімімен, жоғары қызбамен, жүрек айнумен, құсумен сипатталады
9. Созылмалы гломерулонефритті диагностикалау үшін жүргізу қажет: A) жалпы қан анализі B) зәрді себу C) көктамырішілік урография D) қанды себу E) бүйрек биопсиясы
10. Созылмалы пиелонефриттің рецидивке қарсы негізгі емініне жатады: A) диуретиктер B) антиагреганттар C) СҚҚП D) антибактериальді препараттар, әр айда ауыстыру арқылы E) допегит
11. Жедел гломерулонефритті глюкокортикоидтармен емдеуге көрсеткіш: A) циклдық түрі B) нефротикалық түрі C) гипертониялық түрі D) бүйрек көктамырының тромбозеы E) жедел бүйрек жеткіліксіздігі
12. Қай ауру үшін Нечипоренко бойынша зәр сынамасы тән: лейкоциттер-25 000, эритроциттер-600, цилиндрлер – 0? A) бүйрек ісігі B) жедел гломерулонефрит C) созылмалы гломерулонефрит, өршуі D) созылмалы пиелонефрит, өршуі E) бүйрек амилоидозы
13. Нефролитиаздың клиникалық көрінісі болып табылады: A) бел аймағындағы шап аймағына, санға берілетін ауру сезімі B) ісінулер C) цилиндрурия D) массивті протеинурия E) терінің қышуы
14. Гломерулонефриттің тез үдеуі байқалады: A) макрогематурии B) нефротикалық синдромда C) нефритикалық синдромда D) артериальды гипертензияда E) АГ нефротикалық синдроммен қосарласуында
15. Созылмалы бүйрек жеткіліксіздігінде терінің қара және сарғыш боялуы неге байланысты: A) тікелей билирубиннің жоғарлауы; B) тікелей емес билирубиннің жоғарлауы; C) урохромдардың бөлінуінің бұзылысы; D) билирубин конъюгациясының бұзылысы; E) билирубин секрециясының бұзылысы
16. Жедел нефритті өткергеннен кейінгі диспансерлік бақылау уақытын көрсетіңіз: A) 1 жыл B) 2 жыл C) 3 жыл D) 4 жыл E) 5 жыл
17. Қызыл жегілік нефрит пен нефротикалық синдромның дифференциальды диагностикасында шешуші болып табылады: A) протеинурия 3,5 г/л жоғары; B) жалпы қан анализі; C) ДНҚ антиденелердің табылуы; D) бүйрек УДЗ; E) артериальды гипертензия.
18. Науқас А., 42 жаста, ЖЗА- де салыстырмалы тығыздығы 1008, белок 5, 6 г/л, лейкоциттер 5-7 көру алаңында, эритроциттер 7-10, цилиндрлер гиалинді 1-2, дәнді – 8. Қай ауруға тән? A) жедел пиелонефрит; B) жедел гломерулонефрит; C) бүйрек кистасы; D) созылмалы гломерулонефрит; E) созылмалы пиелонефрит.
19. Науқас А. 35 жаста шаршағыштыққа, бел аймағындағы тұйық ауру сезіміне, жиі ауру сезіммен зәрдің бөлінуіне, зәрдің лайлы болуына шағымданады. Ауырғанына бір жылдай болды, алғаш рет ауру сезімі оң жақ бел аймағында пайда болды. Амбулаторлы емделді, фурагин, спазмолитиктер қабылдады. Зәр анализінде әрдайым лейкоцитурия, бактериурия анықталды. Дұрыс дипгнозды таңдаңыз. A) Жедел пиелонефрит B) Созылмалы пиелонефрит өршуі C) Созылмалы гломерулонефрит өршуі D) Жедел гломерулонефрит E) Созылмалы тубулоинтерстициальды нефрит
20. Төменде көрсетілген анемияның қай түрі созылмалы бүйрек жеткіліксіздігінде жиі кездеседі: A) В12–тапшылықты B) апластикалық C) гипорегенераторлы D) фолий тапшылықты E) аутоиммунды гемолитикалық
21. Жүктілік нефропатиясын өткерген босанған кейін әйелдердің диспансерлік есеп уақыты? А) 6 ай В) 1 жыл С) 2 жыл D) 3 жыл Е) 5 жыл
22. Зәр тас ауруының жиі асқынуы: A) бүйрек поликистозы B) пиелонефрит C) гломерулонефрит D) бүйрек ісігі E) бүйрек амилоидозы
23. Бүйректер орналасқан: A) іш құрсағының жоғарғы қабатында B) іш құрсағының ортаңғы қабатында C) іш құрсағының артында D) іш құрсағының бүйірінде (латеральных каналах) E) кіші жамбаста
24. Созылмалы пиелонефрит кезіндегі нефросклероз жиі: A) симметриялы B) асимметриялы C) паренхима эхогенділігінің зақымдалуымен жүреді D) бүйректің гидронефротикалық трансформациясымен жүреді E) бүйрек мөлшерінің ұлғаюымен және бүйрек синустарының эхогенділігінің жоғарлауымен жүреді
25. Қай препарат хинолондар тобына жатады? A) невиграмон B) абактал C) фурагин D) ципробай E) палин
«ЖДТ жұмысындағы зәр шығару жүйесінің зақымдалу синдромы» тақырыбы бойынша курс студенттері үшін тестік тапсырмалар Нұсқа -2
1. Бүйрекке инфекция түсуінің жиі жолы: A) гематогенді B) лимфогенді C) уриногенді D) ауа-тамшылы E) контактты
2. Зәрдің салыстырмалы тығыздығының төмендеуі байқалады: А) қант диабетінде B) жедел гломерулонефритте C) созылмалы пиелонефритте D) бүйрек aмилоидозында E) созылмалы гломерулонефриттің нефротикалық түрінде
3. Жедел гломерулонефриттің этиологиялық еміне жатады тек: A) глюкокортикоидтар B) цитостатиктер C) аминохинолинды препараттар D) СҚҚП E) пенициллиндер қатары
4. Науқас С., 39 жаста, жиі кіші дәретке отыруға, бел аймағындағы сыздап ауру сезіміне, зәрінің лайлануына, жалпы әлсіздікке шағымданады. Анамнезінде 5 жыл бұрын босанған кейін бел аймағында ауру сезімі, қызба, дизурия мазалаған. Об-ті: арық. Дене қызуы субфебрильді - 37 гр. Жүрек тондары тұйықталған. АҚ 130/80 мм с.б.б., пульсі -78 мин. Ұрғылау симптомы оң екі жақтада. ЖҚА: НВ-112 г/л, лейк-7,8 мың, ЭТЖ-25 мм/с. Нечипоренко бойынша зәр анализінде: лейк-20 000, эр-ты- 1000. Диагнозды дәлелдеу үшін қай зерттеуді таңдайсыз: А) бүйректің пункционды биопсиясы B) Зимницкий сынамасы C) зәрді бактериологиялық зерттеу D) жалпы зәр анализі E) Аддис-Каковский сынамасы
5. Науқас Б., 35 жаста, ЖЗА: зәрдің салмағы- 1028, лейкоциттер- 50-ге дейін дейін көру алаңында, эритроциттер - 1-2 дейін көру алаңында, бактериялар +++, шырыш+++. Жоғарыда аталғандар қай ауруға тән? A) жедел пиелонефрит B) созылмалы пиелонефрит C) жедел гломерулонефрит D) созылмалы гломерулонефрит E) зәртас ауруы
6. Жедел гломерулонефрит кезінде пенициллиндер қатарындағы антибиотиктерді енгізуге көрсеткіш: A) стрептококты инфекциядан кейін аурудың дамуы B) вакцинациядан кейін аурудың дамуы C) трансплантациядан кейін аурудың дамуы D) R-терапиядан кейін аурудың дамуы E) токсикалы этиологиялы ауру
7. 18-жасар ер адам дизуриға және қызбаға шағымданады. Бұған дейін зәр жолдарының инфекциясының екі эпизоды болған, ауыз арқылы антибиотиктерді қабылдаумен емделген. АҚ 160/105 мм с.б.б. Зәр анализінде: белок – 0,99 г/л, эр-ттер – 2-4, лейк.-5-10 көру алаңында. Қанда креатинин – 90 мкмоль/л. Урограммада – екі жақтық қуық-зәрағар рефлюксі анықталды. Мүмкін болатын себепті таңдаңыз: А) қуықасты безі деңгейіндегі обструктивті уропатия B) созылмалы тубулоинтерстициальды нефрит C) рефлюкс-нефропатия D) созылмалы пиелонефрит E) созылмалы гломерулонефрит
8. Ауру сезімсіз макрогематурия кездеседі: A) aмилоидозда B) гломерулонефритте C) циститте D) зәртас ауруында E) пиелонефритте
9. Жүктіліктің Ι үш айлығында несепжыныс инфекцияларын емдеу үшін ұсынасыз: A) амоксициллин B) норфлоксацин C) эритромицин D) гентамицин E) фурагин
10. Героинді көктамырға енгізгеннен кейін жиі дамитын нефропатия: A) бүйрек амилоидозы B) жедел инфекциядан кейінгі гломерулонефрит C) мезаниальді гломерулонефрит D) фокальді-сегментарлы гломерулосклероз E) мезангиопролиферативті гломерулонефрит
11. Науқас А. 35 жаста шаршағыштыққа, оң жақ бел аймағындағы тұйық ауру сезіміне, жиі мазалап тұратын ауру сезімімен жүретін зәр шығаруға, лайлы зәр бөлінуіне шағымданады. Ауырғанына бір жылдай болды, ауру алғаш рет оң жақ бел аймағындағы ауру сезімімен басталған. Амбулаторлы емделді, фурагин, спазмолитиктер қабылдады. Зәр анализінде әрдайым лейкоцитурия, бактериурия анықталады. Қандай ем тағайындау керек? A) кортикостероидтар B) цитостатиктер C) фторхинолондар D) нитрофурандар E) фитотерапия
12. Зәрдегі лейкоцитарлы цилиндрлердің жоғары құрамы тән: A) шумақшалардың некрозына B) жедел пиелонефритке C) нефритикалық синдромға D) нефротикалық синдромға E) "талмалық" бүйрекке 13. Науқас Б., 32 жаста, ЖЗА: зәрдің салмағы- 1020, белок – іздері, лейкоциттер- 5-7, эритроциттер - 50 дейін көру алаңында, оксалаттар +++, шырыш+++. Жоғарыда аталғандар қай ауруға тән? A) жедел пиелонефрит B) созылмалы пиелонефрит C) жедел гломерулонефрит D) созылмалы гломерулонефрит E) зәртас ауруы 14. Созылмалы бүйрек жеткіліксіздігінің ерте белгісін атаңыз: А) геморрагия В) терінің қышуы С) полиурия D) анурия Е) артериальды гипертензия
15. Науқас В., 39 жаста, ЖЗА: зәрдің салыстырмалы тығыздығы 1,013, белок -0,033 г/л, лейкоциттер 30-40 көру алаңында, бірнеше лейкоцитарлы цилиндрлер. Лейкограммада - 90% нейтрофилдер. Берілген зәр синдромы қай ауруға тән? А) жедел пиелонефритке В) созылмалы пиелонефритке С) жедел гломерулонефритке D) созылмалы гломерулонефритке Е) созылмалы интерстициальды нефритке
16. Науқас К. 29 жаста ентігуге, бас ауруға, аяқтарының ісінуіне шағымданып түсті. 4 жылдан көп ауырады. Аурудың өршуі ангинадан кейін басталды. Об-ті: беті ісіңкі, бозарыңқы. Қабақтары ісіңкі. ЖҚА: Нв-110 г/л, лейкоциттер- 7,4 мың х109/л , ЭТЖ -35 мм/с. ЖЗА: уд.салм 1018, белок-4,5 г/л, лейкоциттер -8-10 к/а, дәнді цилиндрлер 2-3 к/а. Берілген ауруды емдеу үшін қажетті препараттарды таңдаңыз. А) кортикостероидтар В) фитотерапия С) уросептиктер D) цитостатиктер Е) нитрофурандар 17. Созылмалы пиелонефриттің жиі қоздырғыштарын атаңыз: А) қарапайымдылар В) стафилококк С) клебсиелла D) ішек таяқшалары Е) микоплазмалар
18. Созылмалы гломерулонефриттің қай түріне келесі симптомдар тән: ісіну, протеинурия, гематурия? A) гематуриялық B) гипертензиялық C) латентті D) нефротикалық E) аралас
19. Созылмалы нефритпен ауыратын науқастарды госпитализациялауға көрсеткіш: A) гломерулонефриттің белсенуі B) интеркуррентті аурудың қосылуы C) диетаны бұзу Д) режимді бұзу E) жұмысын ауыстыру 20.Бүйрек жеткіліксіздігінің нақты көрсеткіші болып табылады, қанда жоғарлайды: A) индикан B) мочевина C) креатинин D) холестерин E) қант
21. Ультрадыбыстық зерттеуде бүйректің қалыпты пішіні: A) ұзынынан кескенде бұршақ не овальді, көлденең кескенде – дөңгелек B) ұзынынан кескенде бұршақ не овальді, көлденең кескенде – жарты ай тәрізді C) барлық кесінділерде – бұршақ не овальді D) ұзынынан кескенде – трапеция тәрізді E) ұзынынан кескенде – овальді, көлденең – трапеция тәрізді
22. Cозылмалы пиелонефриттің өршуіне клиникалық синдромына тән емесі: A) артериальды гипертензия B) улану C) дизуриялық өзгерістер D) нефротикалық E) зәрлік - лейкоцитурия, бактериурия
23. Қай ортада (зәрдің рН) лейкоциттер және гиалинді цилиндрлер тез ериді: A)қышқылды B) сілтілі C) нейтральді D) зәрдің рН тәуелсіз E) әлсіз қышқылды
24. Науқас 45 жаста, бас ауруына, бас айналуға, әлсіздікке, бел аймағындағы сыздап ауру сезіміне, жиі кіші дәрет сындыруына шағымданады. 7 жыл бойы АҚ жоғарылауы байқалады. Об-ті: тері жабындысы бозарған, өкпеде везикулярлы дыбыс, сырыл жоқ. Жүрек тондары өзгеріссіз. ЖСЖ -72 рет мин. АҚ-165/105 мм с.б.б.. Ұрғылау симптомы оң жақта оң. ЖҚА: эр-4,0млн, лейк-9,5 мың, ЭТЖ -25 мм/с. ЖЗА: лейкоциттер-50-60 к/а, эр.-2-3 к/а. Қандай емдеу әдісін бұл жағдайда тағайындау керек? A) бета-адреноблокаторлар + спазмолитиктер B) кальций антагонисты + спазмолитиктер C) антибиотиктер + спазмолитиктер D) хинолин тобының препараттары + нейролептиктер E) антибиотиктер + бета-адреноблокаторлар
25.Созылмалы гломерулонефриттің қай морфологиялық түріне кортикостероидтер тағайындау көрсеткіш болып табылады: A) мезангиопролиферативті B) мезангиокапиллярлы C) мембранозды D) шумақшалардың минимальды өзгерісі E) фибропластикалық «ЖДТ жұмысындағы зәр шығару жүйесінің зақымдану синдромы» тақырыбы бойынша тестік тапсырмаларының жауаптар эталоны
«ЖДТ жұмысындағы зәр шығару жүйесінің зақымдану синдромы» тақырыбы бойынша ситуациялық есептер Есеп 1 18 жастағы ер адам дене қызуының 38,0 С дейін жоғарлауына, жиі кіші дәретке шығуына шағымданады. Ертерек екі рет зәр шығару жолы инфекциясының эпизоды болған, ауызбен қабылдайтын антибиотиктермен емделген. АҚ 160/105 мм с.б.б. ЖЗА: белок - 1,0 г/л, салмағы 1012, лейкоциттер – көру алаңын түгел алып жатыр, эритроциттер – 5-7 көру алаңында. Қандағы креатинин - 0,09 ммоль/л. Микционды цистография жасағанда – зәр ағардың екі жағында да үштен бір бөлігіне дейін зәрдің жиналуы анықталады. 1. Қай ауру туралы ойлануға болады? 2. Бұл жағдайда негізгі себепшісі не? 3. Қандай емді ұсынасыз? Есеп 2 Жүктіліктің 16 аптасында стационарға қызбамен, жүрек айнумен, бео аймағындағы сыздап ауру сезімімен түсті. ЖЗА: салмағы – 1012, белок- іздері, лейкоциттер 30 дейін көру алаңында, эритроциттер -1-3 к/а., бактериялар +++, шырыш +++. 1. Қай ауруға тән? 2. Қандай зерттеулерді жүргізесіз? 3. Емдеу тактикаңыз? Есеп 3 Науқас Иванова 40 жаста, бел аймағындағы ұстама тәрізді, шап аймағына берілетін ауру сезіміне, кіші дәрет кезіндегі шаншулар, жүрек айну, құсуға шағымданады. Объективті: науқас мазасыз. өкпе мен жүрек ерекшеліксіз. Қанда: лейкоциттер-8,6 мың, ЭТЖ – 25 мм/с, креатинин- 0,12 ммоль/л. Зәр анализінде: салмағы-1018, лейкоциттер – 5-6 к/а., Эритроциттер –толық, оксалаттар +++ 1. Науқаста қандай бүйрек ауруларымен салыстыруға болады? 2. Қандай зерттеулерді жүргізесіз? 3. Емдеу тактикаңыз?
Есеп 4 Науқас А.37 жаста, оң жақ бел аймағындағы ауру сезіміне, қалтырауға, кіші дәретінің жиіленуіне шағымданады. Анамнезінде 5 жыл бұрын босанған кейін бел аймағында ауру сезімі, қызба, дизурия мазалаған. Об-ті: тері жабындысы бозарыңқы. Ұрғылау симптомы оң екі жақтада, әсіресе оң жақта. ЖҚА: лейк-7,8 мың, ЭТЖ-25 мм/с. ЖЗА: салм. -1005, белок – 0,33 г/л, лейк.- тсплошь в п/зр., эритр.- о 3-5 в п/зр. Нечипоренко бойынша зәр анализінде: лейк-20 000, эр-ттер- 1000. 1. Сіздің диагнозыңыз? 2. Диагнозды дәлелдеу үшін қандай қосымша зерттеулер жүргізесіз? 3. Ем тағайындаңыз. Есеп 5 Науқас М. 42 жаста, аяқтың 1 плюснефалангалық буынындағы ұстама тәрізді ауруына, бел аймағындағы ауру сезіміне шағымданады. Қанда: лейк.-5,8 мың, ЭТЖ-20 мм/с, зәр қышқылы – 0,720 ммоль/л, креатинин -0,140 ммоль/л, мочевина – 15 ммоль/л. Зәр анализінде: салмағы- 1010, белок- 1,0 г/л, лейк.- 5-6 к/а, зәр қышқылы +++ 1. Сіздің алғашқы диагнозыңыз? 2. Бұл науқасқа зәрдің қандай сынамаларын жүргізу қажет? 3. Ем тағайындаңыз. Есеп 6 Ер адам, 26 жаста, геолог, жағдайының нашарлауына байланысты дәрігерге қаралды. Бір ай бұрын экспедицияда баспамен ауырған, 2 аптадан кейін қабақтарының ісінуін, әлсіздік, еңбекке қабілетінің төмендегенеін байқаған. Қазіргі уақытта ентігу, бетінің және белінің ісінуі пайда болды. Объективті: бетінің және белінің ісінуі, гидроторакс, жүрек тондарының тұйықталуы, АҚ 145/90 мм с.б.б. зәр анализінде: салмағы 1021, белок 4,5 г/л, эритроциттер 15-20 көру алаңында, гиалинді цилиндрлер 2-4 көру алаңында. Сіздің алғашқы диагнозыңыз? Науқаста қандай синдром дамыды? Емге қандай препараттар көрсеткіш болып табылады?
Есеп 7 Науқас М, 15 жаста, клиникаға әлсіздікке, жүрек айнуға, құсуға, бас ауруға, көрудің нашарлауына шағымданып түсті. Жақында бетінің және аяқтарының ісінуі, басының қатты ауруы, дене қызуы – 38оС жоғарлауы болған. Анамнезінде 10 күн бұрын вирусты инфекциямен ауырған. Қарап тексергенде науқас қозулы (возбуждена). Қабақтарында, бетінде, балтырларында ісіну бар. өкпесінде везикулярлы тыныс, сырылдар жоқ. Жүрек тондары анық, ырғағы дұрыс. Пульс 80 рет минутына. АҚ 180/110 мм с.б.б. Тәуліктік диурез – 300,0 мл. ЖЗА: салмағы - 1028, белок 3,5 г/л, лейкоциттер 8-10, эритроциттер 20-30 балғын, цилиндрлер (гиалинді) 7-10 көру алаңында. 1. Сіздің диагнозыңыз? 2. Науқаста қандай асқыну пайда болды? 3. Ем тағайындаңыз.
Есеп 8 Науқас С. 21 жаста, бас ауруына , жүрек айнуға, құсуға, мұрыннан қан ағуға, анорексияға, аяқтарының талмасына (судороги) шағымданады. Анамнезінде жиі баспамен ауырады. Жағдайының нашарлағанына екә аптадай уақыт болды. Объективті: бозарыңқы, беті ісінген. Терісінде қасынған іздер бар. Жүректің салыстырмалы тұйықтығы солға қарай ұлғайған – ортаңғы бұғана сызығы бойынша. АҚ – 200/120 мм с.б.б. Қан анализінде: Нв-70 г/л, лейк.-13,8 мың, ЭТЖ -40 мм/с. Зәр анализінде: салм. – 1005, белок - 5 г/л, лейк.-608 к/а., эр-ттер – 5-7 көру алаңында. 1. Сіздің клиникалық диагнозыңыз? 2. Қандай биохимиялық көрсеткіштерді зерттеу қажет? 3. Сіздің емдеу тактикаңыз?
Есеп 9 Науқас К. 29 жаста, ентігуге, бас ауруға, аяқтарының ісінуіне шағымданып түсті. Анамнезінде:ауырғанына 4 жылдай болды. Баспадан кейін ауруы өршіді. Объективті: беті ісіңкі, бозарыңқы. Қабақтары пастозды. Аяқтары мен бел аймағы аздап ісінген. АҚ – 160/100 мм с.б.б.. қан анализінде: Нв-110 г/л, лейк.-7,4 мың, ЭТЖ -35 мм/с. Зәр анализінде: салм.- 1020, белок – 4,0г/л, лейк. - 5-6 көру алаңында, эр-ттер – 8-10 к/а., дәнді цилиндрлер -2-4 к/а. 1. Сіздің клиникалық диагнозыңыз? 2. Емдеу тактикасын және аурудың ақырын анықтау үшін қандай зерттеулер жүргізу қажет? 3. Патогенетикалық терапия тағайындаңыз.
Есеп 10 Науқас 30 жаста, бас ауруына, бас айналуына, әлсіздікке шағымданып түсті. Балалық шағында жиі баспамен ауырған. 16 жасында зәрінде алғаш рет белок анықталған. Бір жылдан кейін АҚ жоғарлайтын болды, бас ауру пайда болды. Жүрек шекаралары солға ығысқан, сол – ортаңғы бұғана сызығынан сыртқа 1,0 см. АҚ -210/100 мм с.б.б. ЖСЖ -88 мин. Іші пальпация кезінде жұмсақ, ұрғылау симптомы екі жақтада теріс. Қан анализінде: Нв – 100г/л, ЭТЖ-30 мм/с, креатинин -0,09 ммоль/л. Зәр ан.: салм.- 1018, белок – 2,3 г/л, лейк.-5-8 к/а., эр-25-30 көру алаңында, гиалинді цилиндрлер -2-3 көру алаңында. 1. Сіздің диагнозыңыз? 2. Науқасқа зәрдің қандай функциональды сынамаларын жүргізу керек? 3. Патогенетикалық ем тағайындаңыз.
«ЖДТ жұмысыныдағы зәр шығару жүйесінің зақымдану синдромы» тақырыбы бойынша ситуациялық есептердің жауаптар эталоны Есеп 1. 1. Созылмалы екі жақтық екіншілік пилонефрит, қуық зәрағар рефлюксінің үзіліссіз-рецидиві ағымы фонында дамыған, өршуі. СБЖ 0. 2. Рефлюкс-нефропатия 3. Оперативті ем Есеп 2 1. Созылмалы пиелонефриттің өршуі 2. Нечипоренко бойынша зәр анализі, бүйрек УДЗ 3. Антибактериальді терапия (амоксиклав 10-14 күн) Есеп 3 1. Зәртас ауруы 2. бүйрек УДЗ 3. Спазмолитиктер, уролог консультациясы Есеп 4 1. Созылмалы екі жақтық пиелонефрит өршуі 2. Экскреторлы урография 3. Антибактериальды терапия Есеп 5 1. Подагралық нефропатия 2. Реберг –Тареев сынамасы 3. Урикодепрессивті препараттар (аллопуринол) Есеп 6. 1. Жедел гломерулонефрит 2. Нефротический синдром 3. Глюкокортикоидтар, диуретиктер, антиагреганттар
Есеп 7 1. Жедел гломерулонефрит, аралас түрі. ЖБЖ, олигуриялық сатысы 2. ЖБЖ, олигуриялық сатысы Гемодиализ Есеп 8 1. Созылмалы гломерулонефрит, СБЖ терминальды сатысы 2. Креатинин, мочевина, электролиттер – К,Са. Гемодиализ Есеп 9 1. Созылмалы гломерулонефрит, аралас түрі 2. Бүйрек биопсиясы 3. Глюкокортикоидтар, антикоагулянттар, антиагреганттар Есеп 10 1. Созылмалы гломерулонефрит гипертониялық түрі, СБЖ0 2. Реберг-Тареев сынамасы, Зимницкий сынамасы 3. Цитостатиктер (циклофосфамид), гипотензивті препараттар, АПФ ингибиторлары, кальций антагонистері. ИНФОРМАЦИОНДЫҚ БЛОК «ЖДТ жұмысындағы зәр шығару жүйесінің зақымдану синдромы»
Қазіргі заманғы нефрологияның актуальді қиындықтарына ерте диагноз қою және бүйрек қызметі нашарлауының алғашқы сатысында адекватты ем жүргізу жатады. Өзінің дамуы кезінде СБЖ алып келетін, жиі тараған ауруларға көбіне жастар ауыратын СГН және СП жатады. Бүйрек қызметі нашарлауының үдеуі еңбекке қабілетін жоғалтуға және мүгедектікке алып келеді, бұл бүйрек ауруларын ерте сатыда анықтау қажеттігін түсіндіреді. Амбулаторлы жағдайда бүйрек және зәр шығару жолдарының ауруларымен ауыратын науқастарды жүргізудің өзіндік ерекшеліктері бар. Науқасты емханада зерттеуге – шағымдарын, ауру және өмір анамнезін сұрау, сонымен қатар аурудың жасырын түрін анықтайтын, үрдістің белсенділік дәрежесін анықтайтын құрал аспаптық және лабораторлық әдістермен зерттеулер жатады. Қауіп қатер факторлары. Созылмалыбүйрек ауруларыүдеуі ажыратылады: модифицирленбеген (жасы, жынысы, раса, олигонефрония, генетикалық факторлар), оған әсер ету мүмкін емес, модифицирленген, дәрігер дұрыс әсер еткен жағдайда СБЖ үдеуін баялата алады. Кейінгісіне жатады: негізгі патологиялық үрдістің белсенділігі, протеинурия, жүйелі артериальды гипертензия, жоғары белокты диета, дислипопротеинемия, симпатикалық жүйке жүйесінің белсенділігінің жоғарлауы, темекі шегу, сәйкес ауруларының болуы (инфекциялар, зәр шығару жолдарының обструкциясы, жүрек жетіспеушілігі, семіздік, жүктілік), ятрогенді факторлар (анальгетиктер, СҚҚД (НПВП), рентгеноконтрастты заттар, нефротоксикалық антибиотиктер). Зәр шығару жолдарының ауруларымен ауыратын науқастар жиі бел аймағындағы ауру сезіміне, зәр бөлінудің бұзылуына, ісінулерге, бас ауруға, бас айналуға, көрудің нашарлауына, жүрек аймағындағы ауру сезіміне, ентігуге, тәбетінің төмендеуіне, жүрек айнуға, құсуға, температураның жоғарлауына шағымданады. Бүйрек ауруларын диагностикалауда зәрді зерттеу маңызды. Зәрдегі өзгерістер - көбіне тұрақты, ал кейде зәр жүйесі зақымдануының жалғыз белгісі болады. Зәрлік синдром.Зәрлік синдром мағынасына зәр бөлінуінің бұзылысы (зәр мөлшерінің өзгерісі, зәр бөлінуінің жиілігі мен ырғағының бұзылысы, зәр бөлу кезіндегі ауру сезімі), сонымен қатар зәрде патологиялық өзгерістердің пайда болуы жатады. Зәрлік синдромды қысқаша түсіндіргенде зәр анализінде протеинурия, гематурия, лейкоцитурия, цилиндрурия, зәр тұнбасында тұздың құрамының өзгеруі тәрізді өзгерістердің болуы. Бұл өзгерістер жеке түрде немесе әртүрлі қосарланған түрде кездесуі мүмкін. Зәрдің реакциясы негізінен қышқылды. Зәр реакциясының өзгерісі:зәрдің қышқылды реакциясы етті тағамдарды шектен тыс қолданғанда болуы мүмкін. Қышқылды реакция гломерулонефрит, диабетикалық кома, сонымен қатар ураттардың, зәр қышқылдарының бөлінуі кезінде болады. Зәрдің сілтілі реакциясы көкөністік диета, сілтілі минеральды суларды қолданғанда, құсудың әсерінен хлор иондарын жоғалтқанда, сонымен қатар зәр жолдарының қабыну аурулары кезінде, гипокалиемия, фосфатурия, ісіктің қайтуы, ішекте бактериялардың шіруі кезінде болады. Зәрдің түсі оның құрамындағы қанға, гемоглобинге, дәрілік заттарға байланысты, лайлануы (помутнение) тұздардың, лейкоциттердің, бактериялардың жоғары құрамы әсерінен болады. Зәрдің салыстырмалы тығыздығының өзгеруі: қалыптыда - 1,012-1,025, ішкен және бөлінген сұйықтық көлеміне тәуелді. Салыстырмалы тығыздықтың 1,010 төмен тербелуі бүйректің концентрациялық қызметінің бұзылысын білдіреді; бұл жағдай гипостенурия деп аталады. әрдайым тұрақты салыстырмалы тығыздықтың болуы, бірінші зәрдегі тығыздыққа сәйкес (1,008-1,010), изостенурия деп аталады. Зәрдің салыстырмалы тығыздығының төмендеуі зәрдің бөлінуінен немесе өзекшелер аппаратының зақымдануы кезінде оның концентрациясының бұзылысынан болады, бұл тубулоинтерстициальды тіндердің ауыр зақымдануымен созылмалы гломерулонефрит, интерстициальды нефрит, бүйректің туа пайда болған және тұқымқуалайтын аурулары, созылмалы пиелонефрит интерстицияның склероздануы сатысы кезінде болады. Зәрдің салыстырмалы тығыздығының жоғарлауы - гиперстенурия ( 1,030 жоғары) – онда қант, белок, тұздар болғанда байқалады. Глюкозурия қантты шектен тыс қолданғанда, глюкоза ерітіндісімен инфузионды терапия, қант диабеті кезінде кездеседі. Глюкозурияның аталған факторлары болмаған жағдайда нефронның проксимальды бөлігінде глюкоза реабсорбциясының бұзылысын білдіреді (тубулопатия, интерстициальды нефрит). Зәр бөлінуінің бұзылысы:Полиурия(тәуліктік диурездің қалыптыдағымен салыстырғанда 2 есе немесе одан да көп жоғарлауы, үлкен жастағы балаларда 1500 мл/м2 көп тәулігіне) суды шектен тыс ішкенде, осмотикалық диуретиктер мен салуретиктерді қолданғанда, ісіктердің қайтуы,бүйрек қызметінің ауыр зақымдануы [СБЖ немесе бүйректің жедел жетіспеушілігі (ЖБЖ) полиуриялық фазасы], қантсыз диабет кезінде кездесуі мүмкін. Олигурия - тәуліктік диурездің төмендеуі, жасына байланысты қалыптағыдан 1/3-1/4 құрайды (тәуліктік диурез 400 мл ден төмен), бұл бүйректен тыс себептерге байланысты (сұйықтықты аз ішу, тер бөлінуінің күшеюі, профузды іш өтулер, тоқтаусыз құсулар, жүректік ісінулердің жоғарлауы), сонымен қатар гломерулонефритпен, пиелонефритпен, уремиямен ауыратын пациенттерде бүйрек қызметінің бұзылысы жағдайларында кездеседі. Физиологиялық олигурия жаңа туылған сәбилерде өмірінің алғашқы 2-3 тәулігінде байқалады. Анурия – диурездің қалыптағыдан 6-7% дейін төмендеуі немесе зәр бөлінудің толық тоқтауы. Секреторлы анурия өзекшелік фильтрацияның айқын бұзылысы кезінде және шок, жедел қан кету, уремия кезінде болады. Экскреторлы анурия, зәр ағар каналы бойынша зәрдің бөлінуінің бұзылысында немесе бүйрек қызметі сақталған жағдайда қуық қызметінің төмендеуінде (ишурия деп аталады) болады. Лейкоцитурия, протеинурия, гематурия және бактериурия сияқты аурудың кардинальды симптомдарын ерте анықтау мақсатымен зәр анализін жасайды. Зәр диагностикасының экономды заты тест-сызықша скрининг мақсатымен қолданылады. Тест-сызықша оң реакция болғанда зәрді микроскопиялық зерттеу керек.
Протеинурия – зәрмен белоктың бөлінуі, қалыптыдан жоғары (50 мг/тәул). Плазадағы және зәрдегі белоктың құрамына байланысты селективті және селективті емес протеинурияны ажыратады. Селективті протеинурия төмен молекулярлы массалы белоктан тұрады, 65 000 жоғары емес. Селективті емес протеинурия орташа және төмен молекулярлы белоктар клиренсінің жоғарлауымен сипатталады. Протеинурия айқындылығының дәрежесі бойынша бөлінеді: жоғарғы протеинурия ( 3г/тәул. жоғары) нефротикалық синдромның дамуына әкеледі, жедел және созылмалы гломерулонефритте, нефритте жүйелі аурулар кезіндегі (ЖҚЖ, ВГ және т.б.), бүйрек амилоидозында, миеломды ауруда. әлсіз (умеренная) протеинурия (0,5-3 г/тәул) жоғарыда аталған аурулардың барлығында, сонымен қатар АГ, түйінді периартериитте және т.б. кездеседі. Микроальбуминурия (30-300 мг/тәул) нефропатияның ерте сатысында байқалады.
Протеинурияның негізгі себептері: Шумақшалық (клубочковая) протеинурия жиі базальды мембрананың зақымдануы кезінде өзекшелер капиллярлары арқылы плазма белоктары фильтрациясының жоғарлауымен байланысты. · Гломерулонефриттер (біріншілік және жүйелі аурулар кезінде), · Бүйрек амилоидозы · Нефротикалық синдром · Подоцитарлы жетіспеушілік · Диабетикалық нефропатия · Бүйрек веналарының тромбозы · Артериальды гипертония · Атеросклеротикалық нефросклероз · Іркілісті бүйрек Өзекшелік (канальцевая) протеинурия жиі кездеседі, қалыпты шумақшаларда фильтрленген плазмалық төмен молкулярлы белоктардың проксимальды өзекшеде қайта сіңіру қабілетінің төмендеуіне байланысты және зәр құрамындағы спецификалық төмен молекулярлы белоктардың (Р2микроглобулин, лизоцим) жоғарлауымен сипатталады (жеңіл сіңіріліп, жеңіл сорылатын). · Зәр жолдарының инфекциясы · Пиелонефрит · Интерстициальды нефрит · Жедел шумақшалық некроз · Туа пайла болған тубулопатиялар Қайта толу протеинуриясы (переполнения): · Миеломды ауру · Миоглобинурия Функциональды протеинуриялар: · Жүктеме протеинуриясы · Қызбалық протеинурия · Ортостатикалық протеинурия · Идиопатиялық өткінші протеинурия
Бүйрек зақымдануының ауырлығын бағалау үшін тәуліктік протеинурияны анықтау маңызды. Тәуліктік протеинурия 1 г артық болуы бүйрек ауруларында байқалады. Протеинурияны анықтау үшін төменгі несеп жолдары инфекциясының жоқтығын білу керек. Төменгі несеп жолдары инфекциясының жоқтығын анықталғанда науқасты нефрологқа жолдайды. Брайттық және жегілік гломерулонефритте, диабетикалық гломерулосклерозда протеинурия негізінен эритроцитуриямен қосарласады (протеинуриялы-гематуриялық нефропатия). бүйрек амилоидозы, бүйрек веналарының тромбозы, сонымен қатар АГ үшін жекеленген протеинурия тән. ВГ, УП кезінде протеинурия айқындылығы төмен, эритроцитурияға қарағанда. Гематурия – зәрмен қанның (эритроциттердің) бөлінуі . Гематурия дәрежесін анықтау үшін санау әдісі қолданылады ( Нечипоренко, Амбюрже, Аддис-Каковский бойынша зәр анализдері). Интенсивтілігі бойынша макро- және микрогематурияны ажыратады. Макрогематурия кезінде зәр қызыл немесе қоңыр түсті болады, бұл зәрде бос Нв немесе бұзылған эритроциттердің бар екенін білдіреді. Қанның өзгеріссіз бөлінуі урологиялық ауруларға тән. Гематурия анықтау: · центрифугирленген зәрдің х 40-микроскопиясы кезінде 5 және одан көп эритроциттердің к/а болуы; · центрифугирленбеген эәрде 6 жоғары эритроциттердің болуы; · 1 мл зәрде 1000 эритроциттен жоғары; · 24-сағаттық зәрде 1 млн эритроциттен жоғары.
Гематурияның клиникалық варианттары: · макрогематурия · симптомсыз микрогематурия · микрогематурия клиникалық симптомдармен бірге ( дизурия, геморрагиялық синдром, · қызба, ауру сезімі және т.б.) · микрогематурия протеинуримен бірге 0,5 г/л жоғары.
Гематурияның жиі себептеріне: - зәр шығару жолдарының аурулары кезінде – зәр долдарының инфекциясы (уретрит, цистит), қуықтың тасы, қуықтың ісігі; - қуық асты безінің аурулары кезінде – простатит, қуық асты безінің ісігі; - бүйрек аурулары кезінде – гломерулонефрит (жедел, созылмалы), интерстициальды нефрит, ЗТА, поликистоз, бүйрек ісігі, бүйрек туберкулезі. Гематурия бүйректен тыс себептерге де байланысты болуы мүмкін, коагуляция және тромб түзілу бұзылуы нәтижесінде болуы мүмкін. Балалардың ерте жасында гематурия инфекциялық аурулардың (ВУИ, сепсистің), бүйрек поликистозының, Вильмс ісігінің, бүйрек артериялары немесе веналары тромбозының, обструктивті нефропатияның, токсикалық және алмасулық нефропатияның, жалпылама қантамырішілік қан ұю синдромының (ДВС) немесе гемолитикоуремикалық синдромның клиникалық көрінісі болып табылады, сонымен қатар тұқымқуалайтын нефриттің және бүйректік дисплазияның кейбір түрлерінің алғашқы көрінісі болып табылады. Мектепке дейінгі және мектеп жасындағы балаларда әртүрлі айқындылық дәрежесіндегі гематурия бүйрек шумақшаларының зақымдануы кезінде (гломерулонефритте, IgA нефропатияда, тұқымқуалайтын нефритте, жегілік нефритте, интерстициальды нефрите және т.б.). Балалардағы экстрагломерулярлы гематурия бүйрек қантамырларының аномалиясы және олардың зақымдалуы, тостағаншалардағы тастар, жарақат, кистозды аурулар кезінде кездеседі. Сонымен қатар гематурия зәр шығару жолдарының зақымдануында байқалады: зәрағардың тасы, қуықтың зақымдануы ( катетеризациядан кейін, геморрагиялық циститте, туберкулёзде, циклофосфамидті енгізгеннен кейін), зәр шығар каналдардың зақымдануы (жарақаты, уретрит). Гематуриямен ауыратын науқастардың барлығына көрсеткіш: Лабораторлы әдістер: · Жалпы зәр анализі – өзгермеген эритроциттер (жиі урологиялық патологияда болады), - өзгерген эритроциттер (гломерулярлы, дисморфты) гломерулонефриттерде болады, - жекеленген микрогематурия урологиялық тәжірибеде кездеседі, - микрогематурия протеинуриямен қосарласқан гломерулонефриттерде болады · Нечипоренко бойынша зәр анализі, · Үш стаканды сынама, · Зәрді егу ( ИМП кезінде, туберкулезге күдік туғанда), · ЖҚА, · Қан сарысуынан креатинин мен мочевинаны анықтау. Құрал аспаптық әдістер: · Бүйректі және қуықты УДЗ · Цистоскопия · Экскреторлы урография – бүйректі және жоғарғы зәр жолдарын зерттегенде көп ақпараттар береді ( гломерулонефриттерді ескермегенде) · Компьютерлі томография (бүйрек ісігіне күдіктенгенде)
Науқаста макрогематурия анықталғанда шұғыл түрде госпитализацияға жатқызу керек. Микрогематуриясы бар науқасты нефрологқа немесе урологқа жолдайды. Бірінші кезекте урологиялық ауруларды шеттету керек содан кейін нефропатия диагнозын қоямыз. Зәр шығару актсінің басында немесе соңында байқалатын гематурия, тек урологиялық ауруларға тән, белдегі ауру сезімімен, әсіресе ұстама тәрізді ауру сезімімен жүреді. Нефропатия кезіндегі гематурия (бүйректік гематурия) – тұрақты екі жақтық, ауру сезімсіз, жиі протеинуриямен, цилиндруиямен, лейкоцитуриямен қосарласып жүреді. 2/3 жағдайда бұл қуықтың ісігі, ауру сезімсіз гематуриямен көрінеді, диагноз цистоскопия кезінде қойылады. Бүйрек ісігі белдегі тұйық ауру сезіммен, қызбамен, анемиямен немесе эритроцитозбен, гиперкальциемиямен, паранеопластикалық реакциямен жүреді. Зәр жолдарының инфекциясы кезінде микрогематурия лейкоцитуриямен және әлсіз протеинуриямен ( 1 г/л дейін) қосарласып жүреді. Зәр жолдарының туберкулезі кезінде гематурия пиуриямен, айқын емес протеинуриямен қосарласып жүреді.
Лейкоцитурия- зәрде лейкоциттер санының өсуі (Нечипоренко әдісі бойынша 1мл зәрде 4000 артық немесе ЖЗА-де лейкоциттер ер адамдарда 4- тен артық , әйелдерде 6 –дан артық көру алаңында. Лейкоцитурия – зәр шығару жолдарының қабыну үрдісінің тікелей белгісі. Пиурия – массивті лейкоцитурия. Зәрде көп мөлшерде лейкоциттердің және бактериялардың болуынан, зәр сілтілі реакциялы болады, макроскопиялық диффузды лайлану және түйіршіктердің болуы байқалады. Зәр тұнбасында лейкоциттер профилі зерттеледі: - нейтрофилурия ИМП, жедел пиелонефрит, созылмалы пиелонефриттің, уретриттің, вульвовагиниттің өршуі кезінде кездеседі; - лимфоцитурия инфекционды-аллергиялық генезді нефропатияда анықталады. Белсенді лейкоциттердің анықталуы зәр жолдарындағы инфекциялық үрдістің белсенділігін куәландырады.
Бактериурия– зәрде бактериялардың анықталуы. Бактериурияның дәрежесінің мөлшерін анықтауда зәрді егу маңызды. Шынайы бактериурия- в 1 мл де 100000 көп бактериялардың анықталуы. Симптомсыз бактериурия ИМП дамуын жоғарлатады, әсіресе жүктілер мен қарт адамдарда. ИМП жиі қоздырғышына грамм теріс бактериялар жатады. Ішек таяқшалары зәр жолдары инфекциясының шамамен 80% шақырады.
Цилиндрурия– зәрмен цилиндрлі формалы түзілістердің бөлінуі, бүйректің дистальды өзекшелеріндегі белокты жабыспалар (слепки). Цилиндрурия өзекшелер қуысында белоктардың тұнуымен байланысты. Қалыпты жағдайда зәр анализінде тек гиалинді цилиндрлер анықталады. Зәрде цилиндрлер әртүрлі физиологиялық және патологиялық жағдайларда пайда болады: гиалинді - физикалық жүктемеде, қызбада, ортостатикалық протеинурияда, нефротикалық синдром және бүйректің басқада аурулары кезінде; дәнді - өзекшелердің ауыр дегенеративті зақымдануы кезінде; балауызды- өзекше эпителийлерінің зақымдануында, нефротикалық синдромда; эпителиальды - гломерулонефрит, нефротикалық синдром кезінде өзекшелердің дегенеративті зақымдануында; эритроцитарлы – бүйректік генезді гематурияда; лейкоцитарлы - бүйректік генезді лейкоцитурияда.
Нефрологиялық науқасты міндетті амбулаторлы зерттеуге бүйректің функционалды жағдайын бағалаужатады, яғни көрсеткіштер бойынша салыстырмалы тығыздығын қандағы креатининді, шумақша фильтрация жылдамдығын (СКФ) анықтау жүргізіледі.. ШФЖ (СКФ) тек Реберг-Тареев сынамасы ғана емес, сонымен қатар үлкендер мен 12 асқан балалар үшін қлданылатынКокрофт-Голт формуласыарқылы да анықтауға болады: ШФЖ=(140-жасы (г)) х салмағы(кг) х К/0,82 х сарысудағы креатинин (мкмоль/л), К әйелдер үшін- 0,85; К ерлер үшін – 1
Бүйрек қызметінің жағдайын кестеде келтірілген тесттер көмегімен бағалауға болады.
Бүйректің қызметтік белсенділігін сипаттайтын негізгі тесттер:
Клиникалық нефрологияда зәр синдромынан басқа ажыратылады: нефротикалық синдром, гипертониялық, жеделнефритикалық, жедел бүйрек жеткіліксіздігі синдромы ,созылмалы бүйрек жеткіліксіздігі |
