 ПОЗНАВАТЕЛЬНОЕ Сила воли ведет к действию, а позитивные действия формируют позитивное отношение Как определить диапазон голоса - ваш вокал Игровые автоматы с быстрым выводом Как самому избавиться от обидчивости Противоречивые взгляды на качества, присущие мужчинам Вкуснейший "Салат из свеклы с чесноком" Натюрморт и его изобразительные возможности Применение, как принимать мумие? Мумие для волос, лица, при переломах, при кровотечении и т.д. Как научиться брать на себя ответственность Зачем нужны границы в отношениях с детьми? Световозвращающие элементы на детской одежде Как победить свой возраст? Восемь уникальных способов, которые помогут достичь долголетия Классификация ожирения по ИМТ (ВОЗ) Глава 3. Завет мужчины с женщиной
Оси и плоскости тела человека - Тело человека состоит из определенных топографических частей и участков, в которых расположены органы, мышцы, сосуды, нервы и т.д.
| КАРАГАНДИНСКИЙ ЭКОНОМИЧЕСКИЙ УНИВЕРСИТЕТ
Кіріспе Жоғарғы оқу орындарының студенттерінің кәсіби тәжірбиесі негізгі білім бағдарламасының жоғарғы кәсіби білім құрастырушы бөлігі болып табылады. Тәжірибе мақсаты – студенттердің ЖОО-да оқу үрдісінде алынған тәжірибелік білімді тереңдетуі және теориялық білімді қалыптастыруы, сонымен қатар қазіргі ақпараттық жүйе мен технологияларды енгізу және ұйымдастыру аумағында қажетті тәжірибелік дағдыны алуы. Негізгі оқу – әдістемелік құжат кәсіби тәжірибені өткізуді анықтайтын тәжірибе бағдарламасы болып табылады, студенттердің үзіліссіз оқуы мен жүйелігін, өндірісітік дайындықтың тәжірибелік ұйымдастырылуына біркелкі кешендік қарастыруды қамтамасыздандырады. Тәжірибе мақсаты және тапсырмалары ҚР Мемлекеттік білім стандартымен және жоғарғы оқу орнынан және жоғарғы оқу орнынан кейінгі білім ұйымдарының қызметінің типтік ережелерімен анықталады. Нағыз әдістемелік нұсқауларда келесі нормативтік құжаттарға сілтемелер көрсетілген:
Тәжірибені ұйымдастыру оқудың барлық кезеңдерінде студенттермен кәсіби құзырды игеруі бөлінбейтіндігіне және тізбектелігіне бағытталған бакалавр деңгейіне қойылған талаптарға сәйкес қамтамасыздандырылады. Кредиттік технология бойынша оқитын, «Ақпараттық жүйелер» мамандығының студенттерінің кәсіби тәжірибенің негізігі түрі болып: оқу, өндірістік, диплом алды тәжірибелері саналады. Бұл мамандықтың студенттері үшін көлемі мен мерзімі төменде көрсетілген.
Терминдер мен анықтамалар
Қысқартулар
1. І КУРС СТУДЕНТТЕРІ ҮШІН ОҚУ ТӘЖІРИБЕСІНІҢ БАҒДАРЛАМАСЫ Студенттердің оқу тәжірибесі – ақпараттық жүйелер аумағында жоғары білікті мамандарды дайындауда ең маңызды кезең. Мамандық бойынша дағдылар мен алғашқы кәсіби білімдерді алу үшін оқу тәжірибесі қолданылады. 1.1 Тәжірибе мақсаты және тапсырмасы Тәжірибе мақсаты – маманды кәсіби жүйеге сай дайындаудың жаттығу жұмыстарын енгізу, өткен пәндер бойынша жалпы теориялық бiлiмдердi пысықтап бекiту және жаттығу дағдыларын алу. Есептеуіш тәжірибенің негізгі тапсырмасы болып: - «Информатика», «Алгоритмдер, бағдарламалау мәліметтерінің құрылымы», «АЖ негіздері» курстары бойынша оқу үрдісінде алынған теориялық білімдерін бекіту; - есеп беруде және ақпаратты сақтауда, талдауда, жинауда тәжірибелік дағдыларды алу; - қолданбалы бағдарламалауда қазіргі бағдарламалау дестелерін (пакеттерін) зерттеу; - дерекқордың басқару жүйелерімен жұмысты қабылдауларын игеру; - Бағдарламалау негіздерімен танысу; - жаhандық компьютер желiлерiндегi ақпаратты iздестiрудiң әдiстемелiгi. Берілген оқу тәжірибесін өту нәтижесінде оқушы келесі жалпы және кәсіби құзыреттерді игеру керек: - ойлау мәдениетімен иелену, талдап қорытуға, талдауға, ақпаратты қабылдауға, мақсатты қоюға және оған жету жолдарын таңдау, логикалық дұрысты білу қабілеттілігі, дәлелденген ауызша және жазбаша сөзді анық құру; - әлеуметті мәнді мәселелер мен үрдістерді ғылыми талдау қабілеттілігі, тәжірибеде кәсіби және әлеуметтік қызметінің түрлеріндегі гуманитарлық, экологиялық, әлеуметтік және экономикалық ғылымдардың әдістерін пайдалана білу. - ақпараттық жүйелер мен технологиялар аймағында тәжірибелік тапсырмаларды шешу үшін дайындалу; - кәсіби қызметте ғылыми пәндердің негізгі заңдарын пайдалану дайындығы, теориялық және эксперименталды зерттеу, математикалық талдау мен модельдеу тәсілдерін қолдану. Студенттің міндеті: - алгоритмдер мен бағдарламалардың өңделуін жүргізу; - қарапайым реляциялы деректер базасының өңделуін жүргізу; - бағдарламалық қамтамасыздандырудың жобалануын жүргізу; - бағдарлама мәтіні мен конструкциясын өңдеу; - бағдарламалаудың түрлі орталарының көмегімен алынған бағдарламаларға талдау жүргізу. Студент тәжірибелік дағдыларға иеленуі тиіс: - алгоритмдер мен бағдарламаларды өңдеу; - есептеуіш және бағдарламалық құжаттамаларды өңдеу және рәсімдеу. 1.2 Есептеуiш тәжiрибенiң объектiлерi Есептеуiш тәжiрибенi өтудiң объектiсi кафедраның зертханасы болып табылады. Студент мамандығына қатысы жоқ және тәжiрибенiң бағдарламасымен ескерiлмеген жұмыс орнында тәжірибені қолдануына рұқсат етiлмейдi. 1.3 Есептеуіш тәжірибенің ұзақтылығы 5В070300 «Ақпараттық жүйелер» мамандығының І курс студенттері 1 апта ағымында тәжірибені өтеді. Тәжірибенің басталу және аяқталу күні жұмыс оқу жоспарына сәйкес университет бұйрығымен бекітіледі. Шамамен тәжiрибенiң мерзіміне байланысты уақытты реттеу
1.4 Студенттің міндеттері Тәжірибе өткенде студент міндетті: - міндетті түрде сабақтарға қатысу; - қауіпсіздік техникасын, санитарлық талаптарды, еңбекті қорғау ережелерін білу және сақтау; - бағдарламада қарастырылған барлық жұмыстарды орындау, ДЭЕМ-де жұмыс үшін барынша көп тәжірибелік мәліметтерді меңгеру; - бекітілген нұсқада күнделік жүргізу, қысқаша жазбалар жүргізу және апта соңында жетекшінің қолымен растау; - бекітілген ережелерге сәйкес күнделік және есеп беруді жүргізу және тәжірибе соңында АЕЖ кафедрасына жазбаша есеп беру; - есеп беруде ақпараттық жүйелер және технологиялардың қолданылуы мен даму перспективаларын сипаттау; Тәжірибе аяғында тәжірибе өтілуі бойынша күнделікті және есепті студенттер жетекшілеріне тапсырады және кафедра меңгерушісімен тағайындалған арнайы Комиссия алдында қорғайды. Тәжірибе нәтижесі балдық-рейтингтік, әріптік жүйемен бағаланады және студенттің курстан курсқа көшуі кезінде, GPA есептеуде ескеріледі. 1.5 Тәжірибе жетекшілерінің міндеттері Тәжірибенің оқу-әдістемелік жетекшілігін және сапалылығын кафедра жүзеге асырады. Тәжірибе жетекшісі міндетті: - қауіпсіздік техникасы және қауіпсіздік бойынша нұсқаулар беру; - тәжірибе бағдарламасына сәйкес сабақтарды өткізу; - тәжірибенің күнтізбелік-тақырыптық жоспарына сәйкес студенттермен жасалған жұмыстардың көлемі, сапасын тексеру және бағалау; - студенттердің катысуын қадағалау; - студенттерге жеке тапсырмалар және жасалатын жұмыстар бойынша кеңестер беру; - тәжірибе бойынша есепті құруда студентке көмек көрсету; - студенттің еңбек тәртібін бұзғаны үшін ректорға шектету туралы ұсыныс жіберу; Кафедра меңгерушісіне жазбаша тәжірибе туралы ескерту, тұжырымдау және оны ұйымдастыру туралы есеп беру. 1.6 Есептеуіш тәжірибенің мазмұны Жүйелі бағдарламалық қамсыздандыру. Windows операциялық жүйесін оқып білу. Панель басқармасында күйте туындысы. Іздеуді жүзеге асыру. Қазіргі заманғы аспаптармен танысу. Мұрағаттармен жұмыс. ДЭЕМ қызметі. Ақпаратты қорғау. Антивирустық бағдарламалар. Зерттеме мен нақты мақсаттың қолданбалы бағдарлама арқылы қамсыздандыру: Word мәтіндік редакторының мүмкіндіктерін игеру. Мәтінді редакциялау және форматтау. Құжатты безендіру. Кестемен жұмыс жасау. Excel электрондық таблица арқылы есептеу. Кестені редакторлау және форматтау құрылымы.Функциялармен жұмыс жасау. Графикалық мүмкіндіктері. ДББЖ «Access» жұмыс жасау. Элементтердің қызметімен танысу. Әртүрлі режимде таблицаны қолдану тәсілдері. Сұраныс жасау. Көп таблицалы формаларды құрастыру. Есеп беруді рәсімдеу. Turbo Pascal 7.0 ортасымен танысу. Функционалды пернелер. Мәтіндік редактор. Turbo Pascal 7.0 аймағындағы негізгі тәсілдері. Файлдармен жұмыс, бағдарлама отладкасы. Turbo Pascal анықтамалық қызметі. Тіл алфавиті. Деректер типі .Константалар, айнымалылар. Айқындаулар мен операциялар.Бағдарлама құрылымы. Типтердің ауысуы және олардың қызметі. Тіл операторлары: құрамды оператор және бос оператор; шартты оператор; қайталау операторлары; таңдау операторы; ауысу операторлары мен таңбалары. Бағдарламаны жазу негіздері. Сызықтық алгоритмдік конструкция. Иелену операторы. Айнымалылар мағынасын иелену кезіндегі рекурсия түсінігі. CRT кітапханасының негізгі функцияларын меңгеру. Шартты алгоритмдік конструкция. Толық шартты конструкция, жартылай шартты конструкция, таңдау операторы (IF…THEN…ELSE, CASE) Циклдар. Параметр циклы. «Сау бол» циклы, «Дейін» циклы (FOR, WHILE, UNTIL). Массивтер.Бірөлшемді массивтер, екіөлшемді массивтер (матрицалар). Массивтермен жұмыс кезінде циклдарды қолдану. Массив элементтеріне айналу. Массив элемент мағыналарының тапсыру тәсілдері. Массив элементтерін сұрыптау. Жолдармен жұмыс.Жолдармен жұмыс үшін процедуралар мен функциялар: CONCAT, COPY, COUNT, DELETE, INSERT, LENGTH, POS, STR, DECIMALS, VAL, UPCASE Бағдарлама құрылымы мен функциялар. АЖ-нің локализациясы, бағдарлама құрылымы сипаттамасы, параметрлер, параметрлер-массивтер және параметр-жолдар, процедуралық типтер, параметр-функциялар және параметр-процедуралар, типтелмеген параметр-айнымалылар, рекурсия, функция шақырылуының кеңейтілген синтаксисі көрсетілген. Графикалық мүмкіндіктер. Graph кітапханасының негізгі функцияларын меңгеру. Графикалық режимге ауысу және мәтіндікке қайта келу. ДАЖ бейнелік адаптер жұмысының графикалық режимдерінің қысқаша сипаттамасы. Процедуралар мен функциялар. Координаттар, терезелер, беттер. Сызықтар мен нүктелер. Көпбұрыштар. Дұға, шеңбер, эллипстер. Бояулар, палитралар, толтырулар. Суреттерді сақтау және тарату. Мәтінді шығару. Бағдарлама денесіне драйверлер мен шрифтті қосу. Internet желісінде жұмыс істеу. Ғаламдық компьютерлік желілерде ақпаратты іздеу методологиясын меңгеру. 1.7.Оқу тәжірибесіндегі есеп беру тәртібі. Студент оқу тәжірбиесінің нәтижесін жазба түрде күнделік және есеп ретінде жинақтайды. ( қосымша 6, 7) Күнделік пен есеп тәжірібиенің талаптары мен бағдарламасына сәйкес жазылуы тиіс: - есепті электронды нұсқада аралығы бір интервал, Times New Roman каріпінен 14- ші нөмірімен; астыңғы және үстінгі өріс-2см , оң жақ пен сол жақ- 1, 0см; - есеп пен күнделік мәтінінде титулдық бет жоғарыда көрсетілген үлгідегідей рәсімделеді.( қосымша 6, 7); - титулдық беттен кейін есептеуіш тәжірбиенің мазмұны бекітіледі, онда әр тарау неше беттен тұратыны көрсетіледі; - тақырыптары және олардың рубрикациялық индекстері қатаң жарасымға мәтінмен бірге келтірілуі керек; - келесі бет күнделік пен есеп беру-қысқартылған тізім, мәтінде тек қана жалпы қабылданған қысқартулар енуі тиіс; - әр бөлім жаңа беттен басталуы тиіс; - барлық беттер араб цифрларымен нөмірленуі керек, беттердің нөмірлері титулдық беттен соңғы бетке дейін және оның ішіне графика, кесте, т.б. кіреді. Титулдық бетте және мазмұнында нөмір қойылмайды, бірақ жалпы нөмірлеуде ескеріледі. - әр кестенің жоғарғы жағында өзінің тақырыпшасы болуы тиіс; - есептің көлемі 20-25 парақтан тұрады және оның ішіне графикалар, сұлбалар, әдеттегі құжаттар және т.б. кіреді. 1.8. Тәжірибені қорытындылау Тәжірибені қорытындылау және бағаны қорытындылау үшін студент күнделік пен есеп қосымшамен бірге тапсыруы тиіс. Студент күнделік пен есепті пікірді жетекшіге сарапқа салу үшін тапсырады. Жетекшінің оң бағасын алған соң тәжірибе жайлы есеп беру қорғалады. Әр студент тәжірибе жайлы есеп беруін комиссия алдында қорғайды. Тәжірибе жайлы материалдар негізінде және қорғау нәтижесіне байланысты комиссия балдық-рейтингтік, әріптік жүйе арқылы студентті бағалайды. Бағалау кезіндегі студентке қойылатын критерий студенттің алдына қойған мақсатын орындау болып табылады. Тәжірибелік бағдарламаны орындамаған, жұмысы туралы теріс пікір немесе есеп берудегі қорғау барысында қанағатсыз баға алған студент, студенттік демалыс кезінде қайта тәжірибеге бағытталады немесе оқудан шығарылады. Есеп берудегі қорғау нәтижесіндегі баға студенттің транскриптісіне енгізіледі. Одан басқа, комиссия мүшелері күнделіктің және есеп берудің басты бетінде: «Анықтауыштық пактика туралы есеп беру» осы бағамен қорғады «__», күнін және қолын қояды. 2. КУРС СТУДЕНТТЕРІНІҢ ӨНДІРІСТІК ТӘЖІРИБЕ БАҒДАРЛАМАСЫ
Өндірістік тәжірибе жұмыс жоспарымен орындалады. Қазіргі уақытта «Ақпараттық жүйелер» мамандығының оқулық жоспары бойынша өндірістік тәжірибе 2-ші курсқа (орта білім базасында) және бірінші курс (орта білімнен кейінгі базада) жоспарланып отыр. 2.1. Тәжірибенің мақсаты мен тапсырмасы. Тәжірибе мақсаты- базалық компьютерлік бағдарламалармен жұмыс істеу және оны жетілдіру, техникалық құрылғылар мен ақпараттық технологияларды қолдана білу. Бағдарламалық қамтамасыз етумен жұмыс икемділігін дамыту және жетілдіру. 2.2. Өндірістік тәжірибе объектілері. Студенттерді тәжірибе орнына бағыттау, университеттің және тәжірибе базасының, тәжірибеге келісімімен орындалады. Өндірістік тәжірибенің базалық мекемесі, компьютерлік орталықтар, түрлі кәсіпорындар және мекеме, мамандандырылған мекемелер, оқу орындары және ғылыми-зерттеу университеттері болып табылады. Мекемені таңдау - ең бастысы тәжірибелік тапсырмаларды шешу белсенділігімен анықталады. Бағдарламалық тәжірибемен қарастырылмаған және аталған мамандыққа қатысы жоқ студент бұл тәжірибеден өткізілмейді. 2.3Өндірістік тәжірибенің мерзімі «АЖ» мамандығы бойынша оқитын II курс студенті тәжірибені 5 апта аралығында өтеді. Өндірістік тәжірибенің басталуы мен аяқталу күні жұмыс жоспары мен университеттің бекітілген бұйрығы арқылы жүзеге асады. Тәжірибе кезеңіне жобамен бөлінген уақыт
2.4 Студенттің міндеттері - Тәжірибе өтіп жатқан жерге дер кезінде келіп, тәжірибені белгіленген уақытында бастау. - Мекемедегі тәжірибе жетекшісіне келіп бірге тәжірибе жоспарын құру. (Қосымша 10); - Кәсіпорынның қолданысындағы ішкі ережелерге бағыну; - Еңбек қорғау мен техникалық қауіпсіздік ережесін меңгеру мен қатаң орындау; - Құрастырылған жұмыс бағдарламасын қатаң қадағалап, өз мамандығына байланысты дағдыларды үйреніп бойына сіңіру; - Күнделікті тағайындалған формада толтырып, қысқаша жазбаша жасап аптаның аяғында жетекшіге қол қойғызу керек; - АЖ және технологияның қолданылуын және болашақтағы дамуын меңгеріп, суреттеу; - Өз жұмысын жоғары жауапкершілікпен орындап, жұмыс нәтижесін штаттық жұмыскерлермен теңестіру; - Тағайындалған тәртіпке байланысты күнделік толтыру және тәжірибе соңында оны кафедраға тапсыру, сонымен қатар АЕЖ жазбаша түрде есеп тапсыру (Қосымша 10); - Мәліметтерді жинақтау және оларды жүйелендіру; - Ұйымның қоғамдық өміріне белсене қатысу; - Ішкі тәртіп ережелерін бұзған студентке кәсіпорын басқармасынан сөгіс жариялануы мүмкін және ол университетке жария болады. 2.5 Тәжірибе жетекшісінің міндеттері Тәжірибенің жалпы оқу-әдістемелік басшылығын және тәжірибенің тиісті дәрежесі мен оның орындалуын АЕЖ кафедрасы жүзеге асырылады. АЕЖ кафедрасының басшылығы міндетті: - тәжірибе басталмай тұрып тәжірибеленушілерге дайындық ұйымдастыру; - тәжірибе базаларын өту барысында оның ұйымдастырушылығын тексеру; - бағдарлама тәжірибесі мен күнтізбелік-тақырыптық жоспармен сәйкес студент жұмысының сапасын, көлемін тәжірибенің бағдарламасыны сәйкес қадағалау; - студентке жеке тапсырмасы және тәжірибелік есеп бойынша кеңес беру; - студент ішкі тәртіпті бұзған жағдайда университет ректорына хабарлап тәжірибеден босатылуын ұсыну; - тәжірибеленушілердің есептерін қадағалау; - студент жұмысы жайлы сипаттауын беру; - тәжірибе жайлы есеп қабылдайтын комиссияның құрамында болып өндірістік тәжірибенің нәтижесі жайында конференцияға қатысу. Кәсіпорындағы тәжірибе жетекшісі міндетті: -екі жақты бекітілген келісім шарт негізінде жоғарғы және ЖОО-нан кейінгі ұйым қызметінің типтік ережелерімен сәйкес студенттердің тәжірибесін ұйымдастырып өткізу; -бағдарламаға байланысты студентке тәжірибе орнымен және тәжірибенің тиімді өтуін қамтамасыз ету; -тәжірибе бағдарламасын меңгеру; -студенттердің индивидуалдық күнтізбе-тақырыптылық жоспарымен көмектесу; -студентті ішкі тәртіп ережесі, қолданылатын құжаттармен, нұсқамалармен және басқа да материалдармен таныстыру; -кеңес беру күндері мен сағаттарын бекіту; -студентке кәсіпорынды толықтай таныстыруды ұйымдастыру және өз жұмысын тиянақты орындауға және өз мамандығы бойынша білім алуға тиісті жағдайлар жасау; -ДЭЕМ жұмыс кезінде міндетті түрде еңбек қорғау мен қауіпсіздік техникасы жайлы нұсқаулар өткізу және оны құжаттарды рәсімдеуде де және керек жағдайда жұмыс жүзінде де қолдану; -тәжірибенің бағдарламасына сәйкес жұмыстың орындалу сапасы мен уақытын қадағалау; -күнделіктің толтырылуын қадағалау; -студенттерге компьютерді, әдебиетті және техниканы қолдануға мүмкіндік беру; -курстық жұмыстарға мәлімет жинауға көмек көрсету; -ішкі тәртіпті бұзған студентке сөгіс жариялап, оны ректорға немесе АЕЖ кафедрасына хабарлау; -тәжірибе өтіп жатқан студенттермен болған келеңсіз жағдайларға толық жауапты; -тәжірибенің сапасы мен жағдайына толық жауапты; -тәжірибеленушілердің есептерінің дайындылығын қадағалап және оларға кәсіпқойлы мінездеме береді. Тәжірибе жетекшісі жұмыс орнындағы студенттердің жұмысын және олардың жұмыс тәртібін, күнделік толтырылуын қадағалап, тәжірибелік дағдыларды иемденуге көмектеседі. 2.6 Өндірістік тәжірибенің мазмұны Кәсіпорын тапсырмаларын. ұйымдық құрылымын және негізгі функцияларын меңгеру. Кәсіпорын қызметінің мінездемесін меңгеру: техника-экономикалық көрсеткіш, ұйымдық құрылым, басқарма үдерісінің автоматтандыруының деңгейі. Негізгі функциялар мен тізбе мақсаттарының шешуі жолдарын ұсыну. Rational Rose диаграмма тік бұрышын қолдана отырып кәсіпорын құрылымын кұру. Тәжірибе негізіндегі жүйенің деректерді өңдеумен танысу. Функцияның нақты мақсаттарын суреттеу, ерекшелеу және карастыру. Құжаттардың енгізу-шығарылуын анықтау, кезеңдік жинақтық ақпаратты, мақсаттың дәйекті шешімі үшін, суретте нормативтік анықтаманың ақпараттық, сілтеп жіберу реквизитін құру. Кәсіпорында бар деректер базасының құрылымын меңгеру. ДБ-мен жұмыс дағдысын жинау. Жорамалдау әдістерін қолдану. Кәсіпорын қызметін сипаттау үшін регрессивті талдауды қолдана отырып жорамалдау тапсырмасын қолдану. АЖ жасау және пайдалану үшiн қолданылатын жаңа бағдарламалық қаржыларды қарап шығу. Бағдарламалық құралдардың кешенiне сипаттама беру. Базалық бағдарламалық қамтамасыздандыруды сипаттау: операциялық жүйелер, утилиттер, бағдарламалау жүйесi. Қолданбалы бағдарламалық қамтамасыз етуге сипаттама беру. Пайдаланылатын ақпараттық жүйенiң экономика-математикалық есептерiнiң үлгiсiн зерттеу. АЖ кәсіпорнында шешілетінЭВМ-нің үлгісі мен есебін анықтау. Бағдарламалаудың тілін таңдауды дәлелдеу. Кәсіпорында қолданылатын бағдарламалау тіліне сипаттама беру және оның синтаксисі мен семантикасын көрсету. Қолданыстағы ақпараттық жүйенiң кемшiлiктерiн анықтап және оның жақсарту жолдарын сипаттау. Экономикалық ақпараттық жүйенiң жұмысын жақсарту бойынша өз ұсыныстарын көрсету. 2.7 Өндiрiстiк тәжiрибе бойынша есептiң құрастырылу реті Өндiрiстiк тәжiрибедегі нәтижелерiнде студент (6-шi қосымша) жазбаша күнделiк және (7-шi қосымша) есеп күнделігін айқындайды. Күнделiк және есеп беру кәсiпорында (мекеме) жазылуы қажет және мазмұны бойынша тәжiрибе бағдарламасы талаптарына сәйкес келуі керек. Тәжiрибе туралы есеп 2 бөлiктен тұрады: негiзгi және қосымша. Есептiң негiзгi бөлiгiнiң көлемi машинаға басылған 25-30 парақты құрау керек. Қосымша бөлiк студентке тәжiрибенi талдау кестелер, бағдарламалары және негiзгi есептiң бiр бөлiгiнiң мазмұнын суретпен көркемдейтiн басқа материалдарда өтетiн кәсiпорынның мәлiметтерiн түбегейлі толтырылған құжат тұратын есепке қосымша болады. Тәжiрибе өту уақытында әр ұйымда және мекемеде студенттің тәжірибе өтіп жатқаны туралы қол қойылуы және мөр басылуы керек. Күнделiк және есеп компьютерде аралық арқылы басып шығару керек, қаріп Times New Roman, нөмір 14 pt; өріс мөлшері үстіңгі және астыңғы – 2см, сол – 3 см, оң – 1, 0см., қажеттi құжаттармен және басқа материалдармен суретпен көркемдеу. Оған есеп және қосымшаның бетi нөмерленуi керек. Штаттық қызметте тәжiрибесiн өткен студент, тәжірибе жөнінде және атқарылған жұмысқа сол жердегі ұжымнан(мекеме) бас есепшіден қол қойылған және аяқталған туралы анықтама көрсету. Есеп берудің титулдық парағы, келтiрiлген (6-шi қосымша) үлгi бойынша болу қажет. Есеп беруге жетекшінің тәжірибе жөнінде кәсіптік мінездемесі, ұжымның құрылымы, студенттiң тәжiрибесiн өту сапасы туралы анықтама болу керек (7-ші қосымша – 6 үлгі)
2.8 Өндiрiстiк тәжiрибенің қорытындысы Қорытынды мен баға нәтижесін білу үшін студент күнделік пен есеп беру қосымшасын көрсету тиіс. Студент рецензияға күнделiкті және есептi алып бередi. Тәжiрибе туралы есеп оң рецензиялы болса, қорғауға шығарады. Әр студент Комиссия мүшелері алдында өз жұмысын қорғайды. Тәжірибенің негізгі материалдары, сонымен қоса комиссия мүшелерінің нәтижелері студенттің тәжірибе өткені туралы анықталады. Тәжірибенің ең негізгі шарттарының бірі жұмыстың дәл орындалу нақтылығы болып саналады. Егер студент тәжірибелік бағдарламаны атқармаса, қанағаттанарлықсыз баға мен жұмыс жөнінде шағым алса, каникул кезінде тәжірибені қайта өтеді немесе университеттен шығарылады. Есеп берудің нәтижесі мен бағасы студенттің ведомостына және транскриптысына(есепке алынатын жалбыршақты) енеді. Сонымен қоса комиссия мүшелері титульды параққа күнделік пен есеп беруді жазады:«Өндірістік тәжірибе бойынша есеп беру» қорғалды «_____», күні және қолы. 3. III КУРС СТУДЕНТТЕРІ ҮШІН ӨНДІРІСТІК ТӘЖІРИБЕ БАҒДАРЛАМАСЫ «Ақпараттық жүйелер» мамандығының ІІІ курс (орта білімнен кейінгі базада) және ІІІ курс (орта білім базасында) студенттері үшін өндірістік тәжірибе теориялық курстарды игеру аяқталғаннан кейін жүргізіледі. Тәжірибеге барлық емтиханды тапсырған студенттер ғана жіберіледі. 3.1 Тәжірибенің тапсырмасы мен мақсаты Өндірістік тәжірибенің мақсаты–профильдік және базалық пәндер бойынша тәжірибелік дағдыны үйрену мен жалпы теориялық білімдерін бекіту болып табылады. Өндірістік тәжірибені өту кезінде студенттің негізгі тапсырмалары келесілер болып табылады: -ақпараттық жүйелерді жобалау бойынша әдістемелік мәліметтерді оқу; -ақпараттық жүйелерді эксплутациялау бойынша дағдыларды иемдену; - аппараттық-бағдарламалық құралдар және жаңа ақпараттық технологияларды енгізу және өңдеуде өз үлесін қосу. 3.2 Өндірістік тәжірибенің нысандары Тәжірибе өту орнына бағыттама университет және тәжірибе базалары арасында жасалған келісім (қосымша 1), растау хаттарына(қосымша 2) сәйкес беріледі. Тәжірибе базасына жаңа есептеуіш техникаларда ақпараттық жүйелерді қолдану, өңдеумен айналысатын ұйымдар, кәсіпорындар, мекемелер, ақпараттық бөлімдер, зерттеу орталықтары және университеттер жатады. III курс студенті өндірістік тәжірибені ДК операторы, бағдарламалаушы-стажер, желілік администратор ретінде өтуіне болады.Сонымен қатар студент жазбаша түрде нақты атқарылған жұмыстар туралы есеп жазады және вакантты қызметке бекітілгені туралы анықтама әкеледі. Тәжірибе өтушіні тәжірибе бағдарламасында көрсетілмеген және студенттің мамандығына қатысы жоқ жұмыс орындарында қолдануға болмайды. 3.3 Өндірістік тәжірибенің ұзақтығы «Есептеу техникасы және бағдарламалық қамтамасыздандыру» мамандығынның III курс студенттері 5 апта өндірістік тәжірибеден өтеді. Тәжірибе күнінің басталу және аяқталу мерзімі оқу жоспарына сәйкес университет бұйрығымен бекітіледі. Тәжірибе кезеңін уақытпен жобалап бөлу
3.4 Студенттің міндеттері - Тәжірибе өту орнына бекітілген күні уақытылы келіп бастау; - Келген бойда тәжірибе жетекшісіне ұйым атынан барып, онымен бірге тәжірибе өтудің күнтізбелік-тақырыптық жоспарын жасау; - Ұйымда, кәсіпорында бекітілген ішкі еңбек тәртіптеріне бағыну; - Қауіпсіздік техникасын, санитарлық талаптарды, еңбекті қорғау ережелерін білу және сақтау; - Бағдарламада қарастырылған барлық жұмыстарды орындау және өз мамандығы бойынша көптеген тәжірибелік мәліметтерді меңгеру; - Бекітілген нұсқада күнделік жүргізу, қысқаша жазбалар жүргізу және апта соңында жетекшінің қолымен растау; - Есеп беруде ақпараттық жүйелер және технологиялардың қолданылуы мен даму перспективаларын сипаттау; - Штаттық қызметкерлермен бірдей дәрежеде атқарылған жұмыстар және нәтижелері үшін жауапты болу; - Бекітілген ережелерге сәйкес күнделік және есеп беруді жүргізу және тәжірибе соңында АЕЖ кафедрасына жазбаша есеп беру; - Материалдарды жинау және жүйелеу. Ұжымның қоғамдық өміріне қатысу. Тәжірибе жетекшісіне жазбаша есеп беру. Ішкі тәртіптерді бұзған студенттерге кәсіпорынның жетекшілерімен төлемдер талап етілуі мүмкін, ол туралы универститетке хабарланады. 3.5 Өндірістік тәжірибені басқару Ұйым, тәжірибенің оқу-әдістемелік құралын және оның өткізілу сапасын АЕЖ кафедрасы жүзеге асырады. АЕЖ кафедрасының тәжірибе жетекшісі тиісті: - Тәжірибе бастамай тұрып, үйренуші тәжірибелерді дайындауды ұйымдастыру; - Тәжірибенің базасына баруда, оның ұйымдастырылуын тексеру; - Күнтізбе–тақырыптық және бағдарламалық тәжірибеге байланысты студентпен жұмыс атқарудың сапасын, көлемін тексеру; - Тәжірибе туралы жеке тапсырмалар беріп, есепті жазу жөнінде студентке кеңес беру; - Студент еңбек тәртібін бұзған жағдайда, студентті тәжірибеден аластату туралы ұсынысты университеттің ректорына жеткузі; - Ұйымнан, кәсіпорыннан тәжірибенің жақсы жетекшілерін мадақтауға кеңес беру немесе кәсіпорын жетекшілерінен қанағаттанарлықсыз басқаруы үшін жауапқа тартуын талап ету; - Тәжірибелерде үйренушілердің есептерін қарастыру; - Студенттердің жұмысы туралы пікір беру; - Үйренуші тәжірибелерінің жаттығу әзірлеуді жетілдіру туралы ұсыныстарын, ескертулерімен қатар белгілерін жазбаша түрде есепті кафедра меңгерушісіне тапсыру; - Тәжірибе туралы есептерді қабылдау комиссиясының жұмысына араласып, өндірістік тәжірибенің қорытындыларына арналған конференцияларды дайындауда қатысу; Ұйымның (кәсіпорынның) тәжірибе жетекішісінің міндеті: - қос тарапты келiсiм-шартты негiзде жоғары оқу орындарының студенттерiн кәсiби тәжiрибе туралы сәйкестiкте тәжiрибе ұйымдастырып өткiзу; - тәжiрибенiң орны, оның өтуiн қамтамасыз ететiн ең үлкен тиiмдiлiк бағдарламасы бар сәйкестiкте студенттi таныстыру; - тәжiрибенiң бағдарламасын зерттеу; - жеке күнтізбе-тақырыптық жоспарға байланысты студентке көмек көрсету; - студентті ішкі тәртіп ережелерімен таныстыру, сонымен қатар құжаттармен, нұсқаулармен және басқа материалдармен пайдалануды үйрету; - консультациялардың күндер және сағаттарын тағайындау; - ұйыммен (кәсіпорынмен) студенттің танысуын ұйымдастыру және барлық түрдегі жұмыстарды табысты орындау үшін қажетті жағдайлар жасау, сонымен қатар мамандығы бойынша білім алу. - жұмыстың орындалу сапасы мен мерзімін бақылауды іске асыру; - тәжiрибе туралы күнделiктiң жүргiзуiн тексеру; - студентке әдебиеті бар компмьютерлік техниканы қолдануды көрсету; - курстық жобалар (жұмыстар) үшiн материалдарды таңдап алуда көмек көрсету; - iшкi еңбек тәртiбiнiң ереже бұзған студенттерді ректорға және АЕЖ кафедрасына хабарлау; - тәжірибе кезінде студенттермен болған жазатайым оқиғаларда толықтай жауапкершілікті алу; - тәжiрибенiң ахуалына және сапасына жауапкершiлiк алу; - үйренушi тәжірибелердің есептерiн әзiрлеуде бақылау жүргізуді iске асыру және олардың тәжiрибе бағдарламасының, жеке тапсырманың орындауы туралы мәлiметті құру; - жұмыс орнындағы тәжірибенің жетекшісі студенттердің өз міндеттерін орындауды қадағалап, тәжірибе дағдыларын білуіне көмектеседі және еңбек тәртібін қадағалап, күнделіктегі жазбаларды тексереді. 3.6 Тәжiрибе бағдарламасының мазмұны Тәжiрибенiң базасына сипаттама. Кәсiпорынмен, оның өндiрiстiк, ұйымдастыру - функционалдық құрылымымен (ақпараттық технологиялар бөлiміне көңіл бөлу) кәсiпорынның қызметiнiң экономикалық сипаттамаларымен, көрсеткiштерiмен таныстыру. Кәсiпорынның өте маңызды басқару мiндеттерiн көрсету. ЭЕМ болатын есептердің шығарылу тізімін анықтау. График түрiнде ақпараттық есептердiң өзара байланысын көрсету. Кәсiпорынның ақпаратпен қамтамасыздандырылуын зерттеу. Компьютерді өңдеуде қолданылатын құжаттар тiзбегін келтiру. Есептiң ДК бiрi мысалында шығарылатын ақпараттың кіру, шығу, сақтау сипаттамасы. Олардың реквизит құрамын көрсету. Кәсiпорындарда пайдаланылатын жiктеудiң жүйесiн және ақпаратты кодтауды қарап шығу. Дерекқор және оның үлгiсiнiң мазмұнын беру. ДҚ кестесін қарап шығып, ДҚ-ның жазулары арасындағы байланысты орнату. ДҚ жобалауда пайдаланылатын ДББЖ-ды сипаттау. Кәсiпорынның техникалық инфрақұрылымымен танысу. Кәсiпорынның техникамен жабдықтануына талдау беру. Техникалық инфрақұрылымды сипаттау. Жұмыс орындарының кәсiпорынның есептеу желiсiнiң құрылымы және жабдықтылығын талдау, ЭЕМ санына көңіл бөлу, олардың архитектурасы және сыртқы сипаттамасын (принтерлер, сканерлер, дисплейлер және тағы басқалар), есептеу желiсiнiң сипаттамасын (желiнiң техникалық қаржылары, архитектурасы, топология, бағдарламалық қамтамасыздандырылу) зерттеу. Телекоммуникациялық техниканың пайдалануына анализ жүргізіп, интернет желісінінің пайдалану түрлерін, электрондық пошта, ақпарат таратудың тәсілдерін зерттеу. Есептеуiш жүйесінiң қорғану және бағдарламалық қамтамасыздандырудың әдiстерiн сипаттау. Кәсіпорындардағы бағдарламалық өнімдерді игеру. Меншiктi бағдарламалық модульдың жасалуы. Жүйелiк бағдарламаны қамтамасыз етудi құрамды зерттеп талдау (басқару жүйелерi басқару жүйелерiнiң түрi, қолданудың дәйектемесi); Кәсiпорынның ППОсын әзiрлеу үшiн пайдаланылатын аспапты программалық қаржыларды зерттеп талдау. Техникалық күтiмнiң қаржысын сипаттау. Әзiрлеу, тестілеу, талқылау және бағдарламалардың талдауының әдiстерiмен танысу. Бағдарлама жасау тiлдерi бар кәсiпорындарда зерттеу. Web-сайтты әзiрлеу. Web-сайтты жобалауды кезеңдi сипаттау. Веб- технологиялық негiздердi әрлендiру және сайттың логикалық және физикалық құрылымын iске асыру. Кәсiпорынның қазiргi ақпараттық жүйесінiң кемшiлiктерi және оларды жою жолдарын iздеп табу. Кәсiпорынның қазiргi ақпараттық жүйесінiң кемшiлiктерi және оларды жою жолдарын iздеп табу. Ақпаратты өңдеудiң қолданыстағы кемшiлiктерін сипаттау. Оларды жою ұсыныстарын көрсету. Қазiргi программалық құралдардың қолданудағы сiздiң ұсынысыңыз . Кәсiпорынның дамуының перспективасы. Өндiрiстiк тәжiрибе бойынша есептiң әзiрленуi. Өндiрiстiк тәжiрибе материалдарында компьютердегi жазбаша есептi құрып, оны кафедраға көрсету. 3.7 Өндірістік тәжірибе бойынша есептемені құру тәртібі. Студент өндірістік тәжірибенің нәтижесін есептеме және жазбаша күнделік түрінде көрсетеді.(қосымша 3, 4). Өндірістік тәжірибенің талабына сәйкес күнделік пен есептеме ұйымда (кәсіпорын) жазылуы керек. Тәжірибе туралы есептеме екі бөлімнен тұрады: негізгі және қосымша. Есептеменің негізгі көлемі 25-30 мәтіндік беттен тұрады. Қосымша бөлік құрамына тәжірибе өтетін студенттіңісі бойынша, ұйымдағы деректердің негізінде толтырылған құжаттардан тұратын қосымша есепті, аналитикалық кестелер, лАЖтингтік бағдарламалар және сонымен байлынысты есепті көрсететінөзге де мәліметтер кіреді. Әртүрлі ұйыммен кәсіпорындардағы тәжірибеден өткен кезде күнделіктің әрбір бөлігіне студент тәжірибе өтіп жатқан ұйым (кәсіпорын) жетекшісі қол қояды және мөрмен бекітіледі. Күнделікті және есептемені компьютерде бірегей интервалмен теру керек, Times New Roman шрифтімен, 14 pt нөмерімен; жолдар нөмері: жоғарғы және төменгі- 2см, сол жақ – 3см, оңжақ – 1, 0см, керекті құжатармен және басқа да материалдармен иллюстрациялау керек. Есептеме бетімен қосымшасы нөмерленген болуы тиіс. Тәжірибе кезінде штаттық қызметте жұмыс істейтін студент істелінген жұмыс қосымшасымен және штаттық қызметте жұмыс істегені туралы мөрмен бекітілген бас бухгалтердің және ұйымның жетекшісінің қолымен анықтаманы көрсетеді. Есептеме келтірілген үлгі бойынша толтырылған бастапқы беттен тұрады. Студенттің тәжірибеден өту сапасы және есептеменің мазмұны бойынша ұйымдағы тәжірибе жетекшісінен кәсіби мінездемені есептемеге қосылады. Мінездеменің үлгісі қосымша 3-те көрсетілген. 3.8 Өндірістік тәжірибе қорытындысын жасау Тәжірибенің қорытындысы мен нәтижесін бағалау үшін студент АЭЖ кафедрасына күнделік және есептеме қосымшаларымен ұсыну қажет. АЭЖ кафедрасы күнделік пен есепті оқытушыға рецензияға береді.Оқытушы рецензияға оң баға берсе, есептеме бойынша тәжірибе қорғауға жіберіледі. Есептеме бойынша өндірістік тәжірибені кафедра меңгерушісі қорғауға қабылдау үшін Комиссия мүшелерін құрады:оқытушы, тәжірибе бойыншакурс жетекшісі, университеттен тәжірибе жетекшісі , мүмкіндік бойынша кәсіпорыннан. Әрбір студент Комиссия отырысында есептеме бойынша тәжірибесін қорғайды. Тәжірибе бойынша оның негізі мәліметтері, сонымен қатар Комиссия қорғаудың қорытындысын студенттің қатысуымен тәжірибеге баға беріледі. Студент, тәжірибе бағдарламасын орындамаған жағдайда, жұмысынатеріс пікір алған болса немесе есептемені қорғау барысында қанағаттанарлықсыз баға алса, университтетен шығарылады.Белгіленген тәртіп бойынша студенттердің қатарына қайта қосылу құқығы сақталады. Есептеменің қорытындысы бойынша студенттің бағасы ведомостқа және транскрипқа қойылады(сынақ кітапшасына). Сонымен қатар, Комиссия мүшелері есептеменің алдыңғы парағына жазба енгізеді:өндірістік тәжірибе есептемесі бағамен қорғалды « », күні мен қолы қойылады.
4. БІТІРУ КУРСЫНЫҢ СТУДЕНТТЕРІНЕ АРНАЛҒАН ӨНДІРІС ТӘЖІРИБЕСІНІҢ БАҒДАРЛАМАСЫ Студенттердің өндірістік тәжірибесі бакалавр дайындығының ең маңызды бөлігінің бірі болып табылады. Студенттерге арналған “Ақпаратты жүйелер” білім бағдарламасы бойынша теориялық курстарды оқып бітіргеннен кейін және білім беретін қарастырылған бағдарламалармен курстық жоба жасағаннан кейін тәжірибе жүргізіледі. Тәжірибеге түгел оқу жоспарындағы жұмыстарды орындап бітірген, яғни барлық емтихандар мен курстық жобаларды тапсырған студенттер жіберіледі. 4.1. Өндірістік тәжірибеның мақсаты мен тапсырмалары Өндірістік тәжірибенің мақсаты студенттердің бекітілген және теориялық білімі жағынан тереңдетілгендігінен , оқыту үрдісінде алған білімі, сонымен қатар қазіргі заманғы ақпараттық технологияларды ұйымдастыру аумағында қажетті тәжірибелік икемділіктері бар студенттерден тұрады. Өндірістік тәжірибенің негізгі тапсырмалары келесілер болып табылады: - білім алу кезінде студенттермен теориялық білімді бекіту; - кәсіпорынның қызметімен және оның автоматтандырылған дәрежесімен танысу; - жиында, сараптамада және ақпараттарды сақтауда және нәтиже беруде тәжірибелік икемдену; - әр түрлі оқиғаларды болжамдау тәсілдерін үйрену немесе болашақтағы экономикалық жағдайларды болжауға; - кәсіпорынның автоматтандыру басқарымының қызметімен танысу; - ақпараттық жүйелерді жобалау бойынша методикалық материалдарды оқу; - ақпараттық жүйенің эксплуатациясы бойынша дағдылану; - ақпараттық жүйелерді жобалау жұмысына қатысу. Өндірістік тәжірибе үрдісін оқитындар кәсіби және жұмысты ұйымдастырушы тәжірибесін алып шығу керек. 4.2. Өндірістік тәжірибенің объектілері Студенттерді тәжірибе өтетін жеріне келісім бойынша (Қосымша 1), университет арасында және тәжірибе базасымен бекітілген және растау хаттарымен (Қосымша 2) тәжірибе жіберіледі. Студенттердің тәжірибелік базасы қаржылық қызметтер, банктар, халықаралық ұйымдар, кәсіпорындар және фирмалар, ақпараттық жүйелер мен технологиялармен тығыз байланысты, сонымен қатар зерттеулермен және қазіргі заманғы есептеу техникаларының ақпараттық жүйесінің эксплуатациясымен айнлысатын ұйымдар мен мекемелер болып табылады. Студент-тәжірибент, егер ол жұмыс істемесе ұйымның қолдауымен мамандығы бойынша вакантты қызметке алынуы мүмкін. Осыған орай студент нақты істелінген жұмыстарға байланысты жазбаша есеп құрады, сонымен қатар вакантты қызметке алынғаны жайлы анықтама қағазын алады. Тәжірибентты жұмыс орнында қолдануға, тәжірибеде қарастырылмаған бағдарламаны қарауға және студентке қатысы жоқ мамандықтарға тыйым салынған. 4.3. Өндірістік тәжірибенің жалғасуы Жоғарғы курстың студенттері (орташа білімнің базасындағы IV курс, ІІІ курстар – орта білімнен кейінгі базада) “Ақпараттық жүйе” мамандығы бойынша 10 апта аралығындағы тәжірибе |
