ПОЗНАВАТЕЛЬНОЕ

Оси и плоскости тела человека - Тело человека состоит из определенных топографических частей и участков, в которых расположены органы, мышцы, сосуды, нервы и т.д.

Отёска стен и прирубка косяков - Когда на доме не достаёт окон и дверей, красивое высокое крыльцо ещё только в воображении, приходится подниматься с улицы в дом по трапу.

Дифференциальные уравнения второго порядка (модель рынка с прогнозируемыми ценами) - В простых моделях рынка спрос и предложение обычно полагают зависящими только от текущей цены на товар.

Традыцыйная мастацкая культура Беларускага Палесся

Палессе – этнакультурны рэгіён, ахоплівае часткі тэрыторыі Беларусі, .Украіны, Польшы.

Беларускае Палессе – Брэсцкая і Гомельская вобл. Этнографы падзяляюць на , Заходняе і Цэнтральнае Палессе. Рэкі- Прыпяць, Сож, Днепр, мала сухапутных дарог, многа лясоў.

Первабытныя паселішчы – в. Бердыш і в. Юравічы.

Асноўныя тыпы жылля – наземныя. Жыллё – паўзямлянкі, наземныя пабудаванні. Больш распаўсюджаныя паселішчы – хутары і выселкі (глушы лічыліся свяшчэннымі), у якіх жылі стараверы. Асноўныя прылады працы – сака, сукаватка, зробленыя з апрацаванага металу, каменя і касцей.

Віды прамысловасці – жывёлагадоўля, земляробства , рыболоўства, паляванне, збіральніцтва, штрыхаваная кераміка.

Глеба – пясчаная. Міліарацыя.

Сярэднегадавая тэмпература вышэйшая, чым у іншых рэгіёнах Беларусі (за выключэннем Панямоння).

Распаўсюджана зарубініцкая культура.

Рэльеф нізінны.

Адзенне з панёвай, плахта з шарстяным фартухам, кашулі з фартухам, гарсэтка.

Распаўсюджаны песні зімовага і веснавога перыяду. Шчадраванне, калядныя прыпеўкі, куплеты. Ваджэнне стралы, провады русалкі. Любоўныя, жартоўныя, калыханкі, сацыальна-бытавыя песні.

Для песен палесся характэрна політэкставасць.

Танцы – карагоды, скокі, кадрыль, базар, чачот. Гульні. Легенды пра паходжанне чарапахі, зязюлі, вужа. Замовы, збіранне траў.

Традыцыйная культура – тып культуры, у якой асноўным з’яўляецца захаванне і перадача традыцый. Частка культурнай спадчыны.

Палессе – рэгіён пануючага шматгалосся (паліфанічны тып, музычнае мысленне).

Форма шматгалосся: раннетрадыцыйны фальклор (каляндарна-абрадавы і сямейна-абрадавы) спяваюць ва унісонна-гетэрафоннай традыцыі (эпізадычнае адхіленне).

1. гетэрафонія у форме бурданіравання

2. гетэрафонія у выглядзе полірытмічнага распеву мелодыі.

Мноства рэк паўплывала на паяўленне жанраў бурлацкія песні. Нізкі грудны рэгістр – Заходняе Палессе, галаўны рэгістрь – Усходняе, гомельскае Палессе. Мозыр – цэнтральнае Палессе. 2 тыпы напеваў радзінных песень.

Ваджэнне куста – Пінская традыцыя. Русальныя песні – Усходняе Палессе.

Падняпроўе:

-этнакультурны рэгіён, займае тэрыторыю ў басейнах Дняпра і яго прытокаў. Рэкі адыгрывалі выключную ролю ў культ.-эк. сувязях, развіцці гаспадаркі і гандлю, на іх берагах асядала насельніцтва.

Сярэдняе П.- арэал рассялення балтаў. Зарубінецкая к-ра. Асн. тыпы жылля- паўзямлянкі і наземныя пабудовы. Землі ўваходзілі ў склад Тураўскага княства, ВКЛ, Рэчы Паспалітай, Расійскай імперыі.

Рэльеф: кампактныя ўзвышшы і грады чаргуюцца з вялізнымі нізінамі, далінамі з ціхаходнымі рэкамі, мноствам пойменных ручаін і азёр.

Трохпольная сістэма земляробства, падсечна-агнявая апрацоўка зямлі. Асн. земляробчая прылада- саха, плеценая барана.

Жывёлы: валы, каровы, авечкі, свінні.

Важнае месца займалі збіральніцтва, бортніцтва, рыбалоўства. Рыбу абменьвалі на збожжа, лён, каноплі.

Найбольш тыповай была Г-падобная сядзібная забудова хата-сенцы-варыўня-павець-хлявы-адрына.

Адзенне: панёва-плахта, якую насілі з шарсцяным фартухом-запаскай.

АБРАДАВЫЯ КОМПЛЕКСЫ: шчадраванне, каледаванне, гуканне вясны(паленне вогнішчаў), масленіца-карагоды і гульні. У шэрагу раёнаў амаль адсутнічае купалле, юр’е.

Вялікі ўплыў аказалі рэгіёны Расіі і Украіны. Узаемапранікненне культур.

СУАДНОСІНЫ ГІСТ.-СТЫЛ. ПЛАСТОЎ: прадстаўлена двума пластамі. Веснавыя песні нанеслі адбітак на іншыя жанры.

Гэта ЭПІЦЭНТР распаўсюджання веснавой традыцыі.

Распаўсюджанне КАРАГОДНА-ГУЛЬНЁВАЙ традыцыі. Тут ёсць усе формы і віды карагодаў і гульні. Рытміка карагод. песень прабіваецца ў іншыя жанры. Гэта дамінанта карагодна-гульнёвых песень.

ШМАТГАЛОССЕ З ПЕРАКРЫЖАВАННЕМ ГАЛАСОЎ (спевы з пералівамі), спевы з падцягам.

Гэта рэгіён прынцыповай ДЫЯФОНІІ. У гэтай традыцыі выконваўся і раннетрадыц. і класіч. фальклор.

Паазер’е:

этнакультурны рэгіён, знах. у межах Віцебскай, на пн.-усх. Гродз. вобл. і поўначы Мінскай вобл.

РЭЛЬЕФ: ледніковы. Крупнахалмістыя марэнныя ўзвышэнні з глыбокімі катлавінамі азёр чаргуюцца з палогавалністымі марэннымі азёрна-ледніковымі раўнінамі.

Самая вял. рака-Зах. Дзвіна. каля 3000 азёр.

Лясы: у асн. сасновыя, забалочаныя, дробналіставыя (бярозы, асіны, вольхі). Ёсць балоты.

Прынцыповае АДНАГАЛОССЕ (манадыйны тып муз. мыслення)- асн. стылявая прыкмета муз. традыцыі П. Вялікая ўдзельная ўвага СОЛЬНЫХ спеваў, сумеснае выкананне ва ўнісон.

МАНАДЫЙНЫЯ СПЕВЫ ДАЛІ: большая меладычная развітасць, разгорнутасць, пластычнасць.

!!!!НЯМА РУСАЛЬНЫХ І ТРОІЦКІХ пемень!!!

Распаўсюджана “СВАДЗЬБА”. Адрозненні: інтанацыяй галашэннем прасякнута ўсё вяселле. Жанры: “плачы”, абрадавы вянок, вельмі сцісла “Каравай”. Пач. вяселле песняй стаўбавога. Найбагацейшая традыцыя радзінных песень.

СУАДНОСІНЫ ГІСТ. СТЫЛ. пластоў: дамінуючым з’яўл. старажытны. Наяўнасць шматлікіх абрадаў і паўната іх элементаў.

Фальклор як цэласная сістэма:

Ф.-частка традыцыйнай мастацкай к-ры.

Аспекты к-ры:

- аксеалагічны (цэнасны)- к-ра як сістэма мат. і дух. каштоўнасцей Мат.- атрыбутыка, інструменты, дух.-манера.

- грамадска-гіст.- к-ра выступае як стан індывід. і грамадскай свядомасці на пэўным этапе развіцця грам-ва.

- сацыяльны- фальклор- сялянская культура.

- прафесійны- жанры фальклора.

- індывідуальная к-ра- унутраная здольнасць ч-ка ствараць каштоўнасці.

- этнічны аспект- геаграфія, клімат, мова, спосаб жыццядзеяння.

!!К-ра выступае як сістэма нац. к-ры. Сфера дзеяння ф-ру- мастацтва. Мастац. к-ра- здольнасць ствараць, адэкватна ўспрымаь і правільна інтэрпрэтаваць творы мастацтва.

Сістэма нац. мастац. к-ры мае некалькі эл-таў, якія пэўным чынам структурыраваны:

1) уласна нац. эл-т: мова, ф-р, праф. мастацтва, якое грунтуецца на ф-ры. Уласна нац. эл-т- той эл-т, які надае дадзенай к-ры яе нац. спецыфіку.

2) іншанац. эл-т, які нейкім чынам трапіў ў нац. к-рц і асіміляваўся.

3) эл-т паліт кан’юнктуры (умовы).