ПОЗНАВАТЕЛЬНОЕ

Оси и плоскости тела человека - Тело человека состоит из определенных топографических частей и участков, в которых расположены органы, мышцы, сосуды, нервы и т.д.

Отёска стен и прирубка косяков - Когда на доме не достаёт окон и дверей, красивое высокое крыльцо ещё только в воображении, приходится подниматься с улицы в дом по трапу.

Дифференциальные уравнения второго порядка (модель рынка с прогнозируемыми ценами) - В простых моделях рынка спрос и предложение обычно полагают зависящими только от текущей цены на товар.

Творчасць Францішкі Уршулі Радзівіл.

ПЫТАННІ

па курсу гісторыі беларускай літаратуры XVIII - першай паловы XIX стагоддзяў

1. Агульныя гісторыка-культурныя і эстэтычныя асаблівасці развіцця літаратуры Беяарусі ў XVIII стагоддзі.

2. Мемуарная літаратура XVIII ст.: жанравыя віды і тэматычныя тыпы; вобраз шляхціца-сармата ў дыярыушах і успамінах.

3. Жанрава-стылёвая спецыфіка "Авантураў майго жыцця" Саламеі Пільштыновай-Русецкай.

4. Позняе мясцовае летапісанне: "Магілёўская хроніка" Т.Сурты і Ю.Трубніцкага.

5. Гумарыстычная проза XVIII ст.: зборнік навэл-фатэцый Караля Жэры "Торба смеху".

6. Беларускамоўная паэзія XVIII ст.: творчасць Дамініка Рудніцкага і Іахіма Храптовіча.

7. Ананімная беларускамоўная паэзія XVIII стагоддзя (рэлігійная, песенна-інтымная, патрыятычная).

8. Паэзія эпохі класіцызму: Міхал Карынкі, Францішак Князьнін, Юльян Урсын Нямцэвіч, Францішак Карпінскі.

9. Жанрава-стылёвая шматтраннасць паэзіі Францішкі Урнгулі Радзівіл.

10. Драматургія Францішкі Уршулі Радзівіл - на сумежжы Барока і Асветніцтва.

11. Народны тэатр батлейка на Беларусі ў XVIII ст: спецыфіка батлеечных паказаў, ідэйна-маетацкія асаблівасці народных драм "Цар Ірад" і "Цар Максіміліян".

12. Школьны тэатр на Беларусі ў XVIII ст. Ідэйна-мастацкая адметнасць "Камедыі" Каятана Марашэўскага. Роля і значэнне інтэрмедый.

13. Асаблівасці развіцця прыдворнага тэатра на Беларусі ў XVIII ст. Камедыя "Чьюш" Францішка Карпінскага.

14. Гісторыя стварэння, праблематыка, вобразы і мастацкія асаблівасці оперы "Агатка" Мацея Радзівіла і Яна Давіда Голанда.

15. Грамадска-культурныя асаблівасці развіцця беларускай літаратуры ў першай палове XIX ст. Рамантызм як новы напрамак літаратуры.

16. Асоба і творчы шлях Адама Міцкевіча. Паэт і яго эпоха ў філамацкіх і эмігранцкіх вершах.

17. Тэматыка і жанрава-стылёвыя асаблівасці балад Адама Міцкевіча.

18. Санеты Адама Міцкевіча: спецьіфіка лірычнага героя, ідэйна-вобразная змястоўнасць.

19. Героіка-патрьштычная паэма Адама Міцкевіча 'Тражына": сюжэт, матывы, вобразы, стыль.

20. Вобразны свет і жанрава-стьшёвыя асаблівасці драматычнай паэмы Адама Міцкевіча "Дзяды" (II і ІУ часткі).

21. Паэма Адама Міцкевіча "Конрад Валенрод" як метафара нацыянальна-патрыятычнага змагання.

22. Дрэздэнскія "Дзяды" Адама Міцкевіча: III частка як нацыянальная рамантычная драма; "Урывак'⁵ як роздум паэта аб Расіі.

23. Беларускія рэаліі ў паэме Адама Міцкевіча "Пан Тадэвуш".

24. Сістэма мастацкіх вобразаў у паэме Адама Міцкевіча "Пан Тадэвуш".

25. Сюжэт і канфлікт у паэме Адама Міцкевіча "Пан Тадэвуш".

26. Жыццёвы і творчы шлях Яна Чачота. Філамацкі перыяд творчасці (вершы і балады).

27. Гістарычны цыкл Яна Чачота "Спевы пра даўніх ліцвінаў". Фальклорныя матьгаы і фалькларыстычная дзейнасць Я.Чачота.

28. Творчасць пісьменнікаў-філаматаў (Т.Зан, А.Адынец, А.Петрашкевіч, А.Ходзька).

29. Жыццёвы і творчы шлях Ігната Дамейкі. Дамейка і Міцкевіч. Ідэйна-мастацкая адметнасць успамінаў Дамейкі "Мае падарожжы".

30. Мемуарная літаратура XIX ст.: "Успаміны Сапліцы" Генрыка Жавускага. 31. Паэма "Энеіда навыварат" у гісторыі беларускай літаратуры і беларускім лттаратуразнаўстве.

32. Верш "Зайграй, зайграй, хлопча малы" ў гісторыі беларускай літаратуры і беларускім літаратуразнаўстве.

33. Асоба і творчасць Яна Баршчэўскага. Паэтычная творчасць Баршчэўскага ў кантэксце рамантызму.

34. Кампазіцыя і жанрава-стылёвая адметнасць твора Я.Баршчэўскага "Шляхціц Завальня, або Беларусь у фантастычных апавяданнях".

35. Ідэйна-вобразная змястоўнасць зборніка Яна Баршчэўскага "Шляхціц Завальня, або Беларусь у фантастычных апавяданнях"

36. Сімволіка-алегарычныя вобразы зборніка апавяданняў Я.Баршчэўскага "Шляхціц Завальня, або Беларусь у фантастычных апавяданнях".

37. Лёс і творчасць Тадэвуша Лады-Заблоцкага.

38. Жьшдёвы і творчы шлях Франца Савіча.

39. Асоба і творчасць Габрыэлі Пузыні. Г.Пузыня як верагодная аўтарка паэмы "Мачаха".

40. Ідэйна-мастацкія асаблівасці паэмы "Мачаха" Адэлі з Устроні. Сучасныя версіі разгадкі псеўданіма.

СПІС ТЭКСТАЎ

Літаратура ХУПІ ст.:

1Летапіс "Магілёўская хроніка" Т.Сурты і Ю. Трубніцкага.

2Міхал Казімір Радзівіл (Рыбанька): "Дыярыюш" (фрагмент на выбар).

3Марцін Матушэвіч: "Дыярыюш жыцьця маяго" (фрагмент на выбар).

4Саламея Пільштынова (Русецкая): "Авантуры майго жыцця".

5Караль Жэра: "Торба смеху" (5-6 апавяданняў на выбар).

7Ананімная духоўная паэзія: вершы "У Бэтлееме убогім доме", "Уваскрэсенне Хрыстова ".

8Песенна-інтымная лірыка: вершы-песні "Няволенька ж мая з вамГ\ "Успамажы, Божа, мае сардэнька", "Зара заходзіць, вечар блізенька", "Лесня пра АнускГ, "Ой, развязаўся мой чаравічак на нозе" і іншыя.

9Дамінік Рудніцкі: вершы "Птушыны баль", "Нязгода птаства і суд над крукам", "Апісанне птушынай хворасцГ, "Ваенны паход грыбоў\ "Апісанне папа, што едзе, і сабакі, што брэша", "Камара з дуба цяжкі ўпадак".

9Францішка Урпгуля Радзівіл: "Божа, Ты свету усяго абаронца", "Перасцярога, што мы павінны больш дбаг^ь пра жыццё вечнае''/Перасцярогі збавенныя... дачцэ маёй Ганне", "Надмагільны надпіс... Мікалаю Крыштофу Радзівілу", "Верш пра каханне", "Да нясталай дамы", "Прарай салодкія ўспаміны", "Апісанне персяў жаночых", "Верш з нараканнем на замужжа", "Лісты дамужа", "ЗагадкГ.

10Іахім Храптовіч : верш "Віншаванне (Усім многі веку новай хаце...)"

11Міхал Карыцкі: вершы "Да аднаго паэта", "Віншаванне...пану Марціну Пачобуту...

12Францішак Князьнін: вершы "Элегія да Фрат\ішка Багамольца", "Да вусоў".

13Ваярска-патрыятычная паэзія: верш "Песня беларускіх жаўнераў 1794 года"

14Юльян Урсын Нямцэвіч: верш "Князь Канстанцін Астрожскі". 18Францішак Карпінскі: верш "Сяброўская песня пры келіху". Інтэрмедыі: "Селянін і студэнт", "Селянін і вучань-уцякач", "Літарат, селянін і СамахвальскГ, "Чорт Асмалейка" "Селяніну касцёлё" і іншыя.

19Каэтан Марашэўскі: "Камедыя"

21Народны тэатр - батлейка: драмы "Цар Ірад" і "Цар Максіміліян". 22Францішка Уршуля Радзівіл: п'есы "Гульня фартуны", "Распуснікі ў пастцы " (або іншыя на выбар).

23Мацей Радзівіл і Ян Давід Голанд: опера "Агатка, або Прыезд Пана ". 24Францішак Карпінскі: камедыя "Чытш".

Лгтаратура XIX ст.:

Адам Мідкевіч.

32Балады і рачансы: ^йіРамантычнасць", "Люблю я", ^ійДудар", "Свіірізь", "Свіцязянка","Курганок Марылі", "Рыбка", "Пралеска".

46Паэмы: ^ійГражына", ^ййДзяды", "Конрад Валенрод", "Пан Тадэвуш".

Санеты: "Да Нёмана", "Да Лауры", "Ранак і вечар", "Дабранач", "Візіцёры" ,^ййАкерманскія стэпы", "Бахчысарай", "Пілігрым", "Чатырдаг", "Аюдаг".

47Вершы перыяду эміірагдыі: "Да Маці-полькі", "Смерць палкоўніка", "Песня жаўнера", ^ййМайму чычэроне", "Паліліся мае слёзы", "Узнёслы помнікмой", "Калімой труп", "Над воднай прасторай чыстай.

48Ян Чачот.Вершы: "Яжовыя імяніньГ, Да пакіньце горла драць..." ^ійНа прыезд Адама Міцкевіча", "Верш, напісаны з выпадку загаду галіць вусы... ", "Развітанне Касцюшкі з Юляй ". "Да мілых мужычкоў " і іншыя вершы.

56Балады "Свіцязь", ^ййНаваградскі замак", "УзногГ, ^ійМышанка", "Радзвіл, або Заснаванне ВільнГ, "Калдычэўскі шчупак", ^ійБекеш".

Гістарычны цыкл "Спевы пра даўніх ліцвінаў... ".

60Тамаш Зан:паэма "Табакерка", балада ^ййСвіцязь-возера", вершы "Песня з турмы ў ВільнГ, ^ййВыгнанец", успаміны.

61Антон Эдвард Адынец^ййПесня філарэтаў, "Уладзіславу Сыракомлю (прачытаўшы яго верш "Лірнік вясковы )"; "Дух, чын, поступ - вялікія словы", "Надмагыьны надпіс Яну Чачоту, выбіты на помніку яго ў Друскеніках (Ротніцы) ", "Дзецям Адама ".

63Ануфры Петрашкевіч:"Купала: ідылія", "Роздум каля руінаў Гедымінавага замка".

65Аляксандр Ходзька^СІМаліньГ, "Гербы ".

66Ігнат Дамейка.Успаміны ^і6Мае падарожжы".

71Тадэвуш Лада-Заблоцкі.Балады "Зачараваная дзяўчына", "Ляшка", паэма "Ваколіцы Віцебска", элегіі "ДаДзвіны", "Вілія".

74Франц Савіч^ійТам блізко Піньска". ^ййСповедзь пакутніка", ^ййУспаміны". 75Генрык Жавускі.Успаміны Сагшггы.

77Ян Баршчэўскі.Вершы і балады ^йіРабункі мужыкоў", ^ійДа чым жа твая, дзеванька, галоўка занята?", ^ййБраткі", "Зачараваны крагГ (пераклады У.Дубоўкі), "Пачаноўская гара","Русалка-спакусніца", "Дзве бярозы". Празаічны твор ^йіШляхціц Завальня, або Беларусь у фантастычных апавяданнях".

79Ананімныя творы: паэма "Энеіда навыварат", верш "Зайграй, зайграй, хлопча малы".

82Габрыэля Пузыня:вершы "Да Адама Міцкевіча", "Старыя ліпы", "Да Тамаша Зана" і іншыя, апавяданні "Помста літвінкі", "Слоўцы люду" і іншыя, успаміньг "У Вільні і літоўскіх дварах" (урыўкі).

83Адэля з Устроні:паэма "Мачыха".

Тэматыка практычных заняткаў:

Практычныя заняткі № I.

"Магілёўская хроніка" як узор мясцовага летапісання

- Час напісання і аўтары "Магілёўекай хронікі": асобы Трафіма Сурты і Юрыя Трубніцкага;

- Прынцыпы паказу падзей у хроніцы;

- Гісторыя, матэрыяльная і духоўная кулыура тагачаснага горада, паводле леіапісу;

- вобразы магілёўскіх гараджан і шляхты ў творы;

- найболып яркія вобразы гістарычных асоб і іх ацэнка ў творы;

- патрыятычны пафас і жанрава-стылёвыя асаблівасці твора, элементы эстэтыкі барока;

- значэнне летапісу, этапы яго даследавання.

Практычныя заняткі № 2.

Творчасць Францішкі Уршулі Радзівіл.

- Традыцыя высокай духоўнай паэзіі ў творчасці Ф.У.Радзівіл, маральна-дыдактычная і фунеральная паэзія ("Божа, Ты свету усяго абаронца", "Лерасцярога, што мы павінны больш дбаць пра жыццё вечнае...","Перасцярогі збавенныя... дачцэ маёй Ганне", "Надмагільны надпіс... Мікалаю Крыштофу Радзівілу");

- Багацце матываў і вобразаў у любоўнай паэзіі: ("Верш пра каханне ", "Да нясталай дамы", "Пра рай салодкія ўспаміны", "Апісанне персяў жаночых ", "Верш з нараканнем на замужжа ", "Лісты да мужа ");

-Барокавы культызм і энігматычнасць у забаўляльным цыкле "Загадкі";

-Эстэтыка і стыль барока ў п'есе "Тульня фартуны ". Сістэма мастацкіх вобразаў. Забаўляльны і павучальны пафас твора;

- Стыль класіцызму ў позняй драматургіі ("Распуснікіў пастцы ").

-Вобраз нясвіжскай кнігіні як жанчыны і пісьменніцы ў сучаснай п'есе Сяргея Кавалёва "Францішка, ачьбо наеука кахання" (2001).

Практычныя заняткі № 3. Паэма Адама Міцкевіча "Дзяды".

- "Дзяды" (II і ІУ часткі, "віленска-ковенскія"). Загадка кампазіцыі твора. Абрад дзядоў як скразны сутнасны сімвал твора, яго злучанасць з эстэтыкай рамантызму. Драма пустэльніка Густава. Сувязь вобраза з асобай самога аўтара. Густаў як рамантычны вобраз нешчаслівага каханка. Разлад з рэчаіснасцю і непрыняцце свету як ілжывага і варожага.

- 'ДзядьГ (III частка, 1832, "дрэздэнскія"). Конрад як пераемнік вобраза Густава. Містычны і рэальны план паэмы. Ідэі месіянізму. Патрыятычная тэма і тэма згодніптва-здрады. Рэалізацыя мастацкага замыслу паэмы ў 'ТмправізацыГ Конрада і "Відзежы ксяндза Пятра". "Урывак" як роздум паэта аб лёсе Расіі. Праклады твора на беларускую мову.

Практычныя заняткі № 4.

Паэма Адама Міцкевіча "Пан Тадэвуш"

- Вызначыць асноўныя тэмы і ідэі паэмы "Пан Тадэвуш". Асаблівасці кампазіцыі паэмы. Гістарызм твора;

- Назваць і растлумачыць поўную назву паэмы. Сюжэт паэмы. Сістэма мастацкіх вобразаў;

- Рамантычнае і рэалістычнае ў паэме "Пан Тадэвуш". Патрыятычныя і настальгічныя матывы ў творы;

- Вызначыць жанравыя асаблівасці паэмы "Пан Тадэвуш". Дэтэктыўна-прыгодніцкія элементы ў творы. Іронія і гумар. Станоўчыя і адмоўныя персанажы твора.

- Паэма А.Міцкевіча і Беларусь. Навагрудская зямля, беларускія этнакультурныя, гістарычныя, краязнаўчыя, тапаграфічныя рэаліі ў творы. Значэнне паэмы для беларускай літаратуры.

Практычныя заняткі №5.

Творчасць Яна Чачота і пісьменнікаў-філаматаў

- Этапы жыццёвай і творчай біяграфіі Яна Чачота, сяброўства з Адамам Міцкевічам, удзел у філамацкім руху, зняволенне і ссылка; вяртанне на радзіму. Лёс філамацкага пакалення.

- Філамацкія вершы Яна Чачота, традыцыі і паэтыка сяброўскіх пасланняў; баладная творчасць Чачота: сюжэты, вобразы, стыль.

- Ідэйна-мастацкая адметнасць "Спеваў пра даўніх ліцвінаў" Я.Чачота: мастацкая канцэпцыя даўняй гісторыі Беларусі, вобразная інтэрпрэтацыя гістарычных асоб.

- Фалькларыстычная дзейнасць Чачота, роля і значэнне паэтычных зборнікаў "Сялянскія песенькі з-над Нёмана і Дзвіны" у развіцці нацыянальнай паэтычнай і музычнай культуры ("Хатні спеўнік").

- Творчасць паэтаў-фламатаў Т.Зана, А.Э.Адынца,, А.Петрашкевіча, А.Ходзькі: матывы, вобразы, жанрава-стылёвыя адметнасці іх твораў.

- Асоба і творчасць Ігната Дамейкі. Ідэйна-мастацкая значнасць яго ўспамінаў "Мае падарожжы".

Тэматыка КСР

КСР № I. Саламея Пільштынова-Русецкая. "Авантуры майго жыцця".

- Асоба аўтаркі-гераіні. Мастацкія час і прастора ў творы. Рэальнасць і вымысел, рэлігійньія і патрыятычныя погляды мемуарысткі;

- Асаблівасці эстэтыкі і паэтыкі барока ў творы;

- Рысы рамана-аўтабіяграфіі і прыгодніцкага рамана ў "Авантурах...

- Саламея Русегікая-Пільштьінова і феномен "новай жанчыны" ў літаратуры XVIII стагоддзя;

- Праблема аўтарства рамана-ўспамінаў, яго аўтэнтычнасці як мемуарнага твора.