К.Жуглярдын орташа толкындарынын себептері мен ерекшелігі Капитал айналысы Капиталдың айналыс саласына түсуі Капиталдың өндіріс және айналыс саласындағы қозғалысы Капиталдың шеңбер айналымының үнемі қайталануы және жаңаруы Кузнецтің экономикалық цикл типтерінің ұзақтылығы: 18-25 жыл Жиырма бес жылға дейін Он сегіз жылдан жоғары Капиталдьщ негізгі және айнымалы болып бөлінуіне тән белгілер: Тауарлы Ақшалай Тауарлы ақша К.Жуглярдын орташа толкындарынын себептері мен ерекшелігі Халықтың әлеуметтік жағдайларының төмендеуіне әкеледі Ақша айналысындағы өзгерістер, кредиттік жүйенің мәселелріне ЖҰӨ-нің тербелісіне инфляцияға жұмыссыздыққа әкеледі Кузнецтің экономикалық цикл типтерінің ұзақтылығы жиырма бес жылға дейін он сегіз жылдан жоғары - жыл Капиталдың түріне негізгі және айнымалы болып бөлінуіне тән: Акционерлік меншік. Өндірістік. Коллективтік меншік. Капитал айналасы: Капиталдың шеңбер айналымының үнемі қайталану және жаңаруы Капиталдың ұдайы өндірісте болуында Капиталдың өндіріс және айналыс саласындағы қозғалысы ҚҚҚҚҚҚҚҚ Қазіргі нарықтық экономиканың қоғамдағы пайдалылық рөл Шағын және орта бизнестің ұлғаюы Өндірушілер мен тұтынушылар арасындағы байланыс Өндірушілердің өндірген өнімнің жетістігі ҚР еңбек нарығын мемлекеттік реттеу: Икемді еңбек нарығын ұйымдастыруға қолдау жасау және барлық әлеуметтік топтардың ерекшеліктерін ескере отырып толық есепке енгізу Еңбек қатынастарын заңдылық құқылық нормалармен қамтамасыз ету Жаңа жұмыс орнын құру және еңбек биржасы арқылы жұмыссыз адамдарға басқа жаңа мамандықтарды игеруге біліктілікті көтеруге көмектесу Қалыптасқан дәстүрлер мен әдет-ғұрыптар негізінде құрылатын, көп укладтықэкономиканы қарастыратын экономикалық жүйе типі: Салт-дәстұр Ұрпақтан ұрпаққа жалғасып отырған дәстүр Басқарушылық-әкімшілік ҚР нарықтық экономикаға көшудегі өтпелі экономикадан ерекшеліктері: Әлемдік тәжірибеде қоғамдық меншіктегі жоспарлы экономикалық жүйеден, жеке және аралас меншік түрінде жүзеге асыруы Халықаралық тәжірибеде Жапония мен Оңтүстік Кореяадағы басқарудың әкімшілік-әміршілік элементін қолдануы Ірі машиналық өндіріске дамыған тауар – ақша қатынастары ҚР-да 1991-1992ж. Мемлекетмемлекет меншігінің реформасы қалай жүргізілді: нарықтық экономикаға көшуге жағдай жжасау үшін өндірістік қатынастардың жаңа түрін қалыптастыру, меншік иелерінің жаң тобын құру мемлекеттік меншікті мемлекет иелігінен алу және жекешелендіру Қазіргі нарықтық экономиканың қоғамдағы пайдалылық рөлі: Өндірушілер мен тұтынушылар арасындағы байланы Шағын және орта бизнестің ұлғаюы. Жеке меншіктің дамуы ҚР-да -ж мемлекет меншігінің реформасы қалай жүргізіледі мемлекеттік меншікті мемлекет иелігінен алу және жекешелендіру. нарықтық экономикаға көшуге жағдай жасау үшін. өндірістік қатынастардың жаңа түрін қалыптастыру, меншік иелерінің жаңа тобын құру. Қарқынды инфляция кезінде проценттік ставка: Ақшамен қамтамасыз етілген сұраныс тауар бағасының өсуі. Өседі,себебі тауарға баға өседі. Өседі, себебі тауар бағасы жоғарылайды ҚР нарықтық экономикаға көшудегі өтпелі экономикадан ерекшеліктері: Халықаралық тәжірибеде Жапония мен Оңтүстік Кореаға басқарудың әкімшілік әміршілік Элементтің қолдануы. Әлемдік тәрбиеде қоғамдық меншіктегі жоспарлы экономикалық жүйеден,жеке және аралас меншік түрінде жүзеге асырылуы. Мемлекеттің егемендігі және ұлттық экономиканы жүзеге Қазіргі нарықтық экономиканың қоғамдағы пайдалылық рөлі: Экономикалық өсуді қамтамасыз ету. Өндірушілердің өндірген өнімінің жетістігі. Өндірушілер мен тұтынушылар арасындағы байланы Қазіргі нарықтық экономиканың қоғамдағы пайдалылық рөлі: Экономикалық өсуді қамтамасыз ету. Шағын орта бизнестің ұлғаюы Өндірушілер мен тұтынушылар арасындағы байланы ҚР мемлекетінің аралас экономикадағы рөлі: Шектеулі Шағын және орта бизнес Көрінбейді ҚР еңбек ету нарығында жалақыдан жұмыскердің зейнетақы шотына аударылуының пайыз мөлшері: 10% он % он пайыз Қазіргі нарықтық экономиканың қоғамдағы пайдалылық рөлі: Шағын орта бизнестін ұлғаюы. Экономикалық өсуді қамтамасыз ету. Жеке меншік сауда саясатының дамуы. Қолда қалған табыс: Жұмыскерлердің ақша сомасы Адамдардың жұмсай алатын табыстары Тұрғындардың билігінде болатын табыс ММММММММ Меншік субъектісі: Адам Мемлекет Басқару органдары Меншікті қандай жақтарынан көруге болады: Экономикалық және құқықтық Жеке еңбек Экономикалық және пайдалылық Макроэкономикалық жағдайында Вальростық жалпы экономикалық теңдігінің есебі бойынша: А Нақты және потенциялды ЖҰӨ көмегі тең болса Экономикалық толық жұмыс бастылық жағдайда дамыса Нарықтық барлық түрінде жетілген бәсеке күрес болады Мемлекеттік меншікке , орталықтан жоспарлауға негізделген экономикалық жүйе: Әкімшілік –әміршілік Барлық ресурстар мен өндіріс факторлар мемлекеттің қолында Басқарушылық әкімшілік Меншік: Адамдардың затты иелікке алуына байланысты бір-бірімен қатынасы Өнім өндіруге жалдамалы еңбеккерлерді пайдалану Адамның затқа қатынасы Макроэкономикалық тұрақсыздығы бір көрнісі Өндірістің тауар мен қызметінің бағасының өсуі Жұмыссыздық Инфляция Меншіктің анықтамасы: Адамадардың арасындағы меншік иесін анықтайтын қатынастар Адамдардың арасындағы әлеуметтік-экономикалық қатынастар Адамға байланысты туындайтын қарым-қатынас Мемлекеттік меншікке, орталықтан жоспарлауға негізделген экономикалық жүйе: Әкімші - әміршілік жүйе Басқарушылық – әкімшілік Жоспарлы Меншік субъектісі: Адам Басқару органдары Мемлекет Мемлекеттік меншік және мемлекеттік реттеу басым елдер шаруашылығының қайсысын әкімшілік әміршілік жүйеге жатқызуға болады: Жапония Германия КСРО Меншікті қандай жақтарынан көруге болады: Экономикалық және құқықтық Экономикалық және пайдалылық Жеке еңбек Мемлекеттік меншікке, орталықтан жоспарлауға негізделген экономикалық жүйе: Әкімші-әміршілік жүйе Басқарушылық-әкімшілік Жоспарлы экономикалық жүй Меншік: Адамның затқа қатынасы. Өнім өндіруге жалдамалы еңбеккерлерді пайдалану. Адамдардың затты иелікке алуына байланысты бір-бірімен қатынасы. меншікті қандай жақтарынан көруге болады: жеке еңбек экономикалық және құқықтық экономикалық және пайдалық Макроэкономикалық тұрақсыздықтың бір көрінісі өндірістік тауар мен қызметтің бағасының өсуі инфляция жұмыссыздық Меншікті қандай жақтарынан көруге болады: Құқықтық және психологиялық. Психологиялық және экономикалық. Экономикалық және құқықтық Мемлекеттің “кім үшін ендіру керек?” мәселесін шешудегі рөлі: Қоғамдағы тепе-теңдікті күшейтуге жағдай жасау Экономикалық тұрақтылыққа ықпалын тигізу Экономикалық дағдарысты жоюға әрекет жасау Меншік дегеніміз: Адамдардың затты иелікке алуына байланысты бір бірімен қатынас Әлеуметтік құбылыс Өнім өндіруге жылдамалы еңбеккерлерді пайдалану Мемлекеттің «кім үшін өндіру керек?» мәселесін шешудегі рөлі: Қоғамдағы тепе-теңдікті күшейтуге жағдай жасау Экономика тиімділігінің өсуін ынталандыру Экономикалық тұрақтылыққа ықпалын тигізу Меншіктің басқару құқығы: Игіліктерді мұрагерлікке беру құқығы Игіліктерді сыртқы ортаның зияндылығынан қорғау құқығы Игіліктерді жатсындыру, өзгерту, тұтыну немесе жойып жіберу құқығы Макроэкономикалық жағдайында Вальростық жалпы экономикалық теңдігінің есебі бойынша: Салалық нарықтарда артықшылық ұсыныс және сұраныс болмайды Экономикалық толық жұмыс бастылық жағдайда дамыса Нақты және потенциалды ЖҰӨ көмегі тең болса Мемлекеттік меншікке орталықтан жоспарлауға негізделген экономикалық жүйе: Басқарушылық –әкімшілік. Жоспарлы экономикалық жүйе . Әкімші-әміршілік жүйе . НННННННН Нарықтық экономикадағы меншіктің түрлерін анықтаңдар: Жеке, мемлекеттік, нарықтық Экономикалық және құқықтық Жеке, ұжымдық, қоғамдық Нарық субъектілеріне жататындар Сатушылар мен сатып алушылар Үй шаруашылығы Мемлекет Негізгі және айнымалы капиталдың бөліну себептері: Материалдық байлықтың құрылуына байланысты Құнның қалыптасуына байланысты Капиталдың айналыс саласына өтуіне байланысты Нарықтық экономикада мына мәселелерді жартылай нарық,жартылай үкімет шешкен кездегі экономика:Өндірістің ұлғаюы мен экономикалық өсуді қамтамасыз ету Аралас Нарықтық Марканте» - сату және тауарға қызмет қатынасы Нарықтық экономикалық жүйеде негізделеді: Өнімді сұранысқа сай сату және өткізу Еркін кәсіпкерлік қызмет Меншікке,бәсекеге Жоғары жұмыссыздық Нарықтық экономика кемшілігі: Әлеуметтік теңсіздік Іскерліктің адам мен табиғатқа әкелетін шығынын ескермеуі Өндірілетін тауар ресурстарының бағасына Натуралды шаруашылықтың түсінігі: Қоғамның белгілі бір дәуіріндегі шаруашылық процестерін жүргізу арқылы шектеулі ресурстарды пайдаланатын өндірістік қатынастар шаруашылығы Жеке қажеттілікке өндірілген еңбек өнімдері Адамдардың айырбасқа немесе жеке бас қажеттілітерін өтеу үшін өндірілетін шаруашылық Нарықтағы тауар ұсынысы тәуелді Сұраныс көлеміне Сапа , саны , бағаға Негізгі және айнымалы капиталдың бөліну себептері: Капиталдың айналыс саласына өтуіне байланысты Материалдық байлықтың құрылуына байланысты Құнның қалыптасуына байланысты Негізгі капиалдың элементтерінің тұтыну құнын жою: Өндіріс процесінде қызмет атқару не тоқтап қалуына байланысты Ескі көліктерді өнімділігі жоғары жаңа көліктермен ығыстыру Техниканы жаңарту Нарықтың мәні бұл: Айырбас айналыс категорияларға өзара тығыз байланысты және тұрмыстық деңгейде жай теңестіріледі Өндірушілердің сатуға ұсынатын тауарларын ақша көмегімен айырбастау процесінде туындайтын экономикалық қарым қатынастардың жиынтығы Өндіріс , бөлу , айырбас , тұтыну және сатумен сатып алу арқылы жүзеге асыралатын ұйымдық экономикалық қатыстардың жүйесі Негізгі капитал: Натуралдық түрі толығымен тұратын капитал Құнды қағаз түріндегі капитал Өндіріс процесінде құнын өзгертпейті капитал Негізгі капитал: Құнды қағаз түріндегі капитал Өндіріс тауары Өндіріс процесінде құнын өзгертпейтін капитал Нарық субьектілері: Мемлекет Үй шаруашылығы H)Сатушылар мен сатып алушылар Нарықтық шаруашылықтың қызмет етуіне кедергі болатын шарттар: Тауар санының және көлемінің азаюы Экономика субьектілерінің экономикалық оқшаулануы Өндіру мен бөлуді басқарудың қатаң жүйесі Нарықтық инфрақұрылымның түрлері: Еңбек нарығы Тауарлар мен қызметтер нарығы Қаржы нарығы Нарықтың кемшілігі көрінеді Қоғамда теңсіздік орнады Нарық еңбек пен табысқа құқықтық кепіл бермейді Тауарлар мен қызметтерді ұжымдасқан түрде өндіруге ынта тудырмайды Нарықтағы тауар ұсынысы тәуелді Өндірілетін тауарлар ресурстарының бағасына Бағасы анықталған тауарларды нарыққа сатуға Тұтынушылардың табысына нарықтың артықшылығы байланысты: Шешім қабылдауда,келісім жасауда өндірушілер мен тұтынушылардың тәуелсіздігі Өзгеретін жағдайларға тез бейімделуі және икемделуі. Шығындарды азайту және пайданы көбейту мақсатымен жаңа технологияларды оперативті қолдануы Натуралды шаруашылықтың тұрақты тапшылықтары: Ұлттық өнім, табыс, сауда балансы Ақша Интеллектуалды тауарлар Негізгі капиталдың элементтерінің тұтыну құнын жою дегеніміз: Өндіріс процесінде қызмет атқару не тоқтап қалуына байланысты Техниканы жаңарту Ескі көліктерді өнімділігі жоғары жаңа көліктермен ығыстыру Нарықтық экономикада мына мәселелерді жартылай нарық,жартылай үкімет шешкен кездегі экономика: Өндірістің ұлғаюы мен экономикалық өсуді қамтамасыз ету Нарықтық Аралас Нарықтың мәні бұл: Айырбас айналыс категорияларға өзара тығыз байланысты және тұрмыстық деңгейде жай теңестіріледі Өндіріс , бөлу , айырбас , тұтыну және сатумен сатып алу арқылы жүзеге асыралатын ұйымдық экономикалық қатыстардың жүйесі Өндірушілердің сатуға ұсынатын тауарларын ақша көмегімен айырбастау процесінде туындайтын экономикалық қарым қатынастардың жиынтығы Негізгі және айнымалы капиталдың бөліну себептері: Капиталдың айналыс саласына өтуіне байланысты Құнның қалыптасуына байланысты Материалдық байлықтың құрылуына байланысты Негізгі капиталдың моральдық тозуы: Өндіріс процесінде қызмет атқару не тоқтап қалуына байланысты тұтыну құнын жою Ескі көліктерді өнімділігі жоғары жаңа көліктермен ығыстыру Пайдалану мерзімінің өтелуі төмендегенде Нарықтық экономикада мына мәселелерді жартылай нарық ,жартылай үкіме шешкен кездегі экономика: Өндірістің ұлғаюы мен экономикалық өсуді қамтамсыз ету Аралас Нарықтық Негізгі капитал дегеніміз: Өндіріс процесінде құнын өзгертпейтін капитал Натуралдық түрі толығымен тұратын капитал Құнды қағаз түрідегі капитал Негізгі капиалдың элементтерінің тұтыну құнн жою дегеніміз: Өндіріс процесінде қызмет атқару не тоқтап қалуына байланысты Ескі көліктерді өнімділігі жоғары жаңа көліктермен ығыстыру Техниканы жаңарту Нарықтық экрномика кемшілігі: Іскерліктің адаммен табиғатқа әкелетін шығынын ескермеуі Жоғары жұмыссыздық Әлеуметтік теңсіздік Нарықтық экономикада ең негізгі элемент: Нарықтағы белсенді бәсеке Тауарлар мен қызметтер Кәсіпкерлердің теңгермелі іс-әрекеті Нарьқтық экономикалық жүйеде негізделе Меншікке, бәсекеге Өнімді сұранысқа сай сату жэне өткізу Еркін кәсіпкерлік қызмет нарықтық инфрақұрылымның түрлері: тауарлар мен қызметтер нарығы қаржы нарығы еңбек нарығы негізгі капитал дегеніміз: натуралды шаруашылықтың түсінігі: жеке қажеттілікке өндірілген еңбек өнімдері ресурстарды пайдалатын өндірістік қатынастар шаруашылығы адамдардың айырбасқа немене жеке бас қажеттіліктерін өтеу үшін өндірілетін шаруашылық нарықтың артықшылығы байланысты: өзгеретін жағдайларға тез бейімделуі және икемделу шешім қабылдауда, келісім ьжасауда өндірушілер мен тұтынушылардың тәуелсіздігі шығындарды азайту мен пайданы көбейту мақсатымен жаңа технологияны оперативті қолдану Нарықтағы тауар ұсынысы тәуелді: бағасы анықталған тауарларды нарыққа сатуға өндірілетін тауарлар ресурстарының бағасына тұтынушылардың табысына Нарықтық шаруашылықтың қызмет етуіне кедергі болатын шарттарды атаңыз: Тауар санының және көлемінің азаюы Өндіру мен бөлуді басқарудың қатаң жүйесі Экономика субъектілерінің экономикалық оқшаулануы Нарыктың мәні бұл: Айырбас айналыс категорияларға өзара тығыз байланысты және тұрмыстық деңгейде жай теңестіріледі Өндіріс, бөлу, айырбас, тұтыну және сатумен сатып алу арқылы жүзеге асырылатын ұйымдық-экономикалық қатыстардың жүйесі Өндірушілердің сатуға ұсынатын тауарларын ақша көмегімен айырбастау процесінде туындайтын экономикалық қарым-қатынастардың жиынтығы Нарықтық экономиканың принциптері: Баға қалыптастыру еркіндігі. Жетілген бәсек Кәсіпкерлік қызығушылық. Нарықтық шаруашылық қызмет етуіне кедергі болатын шарттар: Өндіру мен бөлуді басқарудың қатаң жүйесі Экономика субъектілерінің экономикалық оқшаулануы Тауар санының және көлемінің азаюы. Нарықтың негізгі үш элементі ұсыныс,баға, сұраныс баға, сұраныс, ұсыныс сұраныс,ұсыныс, баға Нарықтық экономикадаңы ең негізгі элементі кәсіпкерлердің теңгермелі іс әрекеті нарықтаңы белсенді бәсеке тауарлар мен қызметтер Нарықтың мәні: Белгілі біртауарлар мен қызметкерлерді сатушылар мен сатып алушыларды бірге қосатын орын. Өндіріс,бөлу,айырбас,тұтыну және сатумен сатып алу арқылы жүзеге асырылатын ұйымдық-экономиялық қатынастардың жүйесі. Өндірушілердің сатуға ұсынатын тауарларын ақша көмегімен айырбастау процесінде туындайтын экономикалық қарым-қатынастардың жиынтығы. Нарықтың мәні бұл: Өндірушілердің сатуға ұсынатын тауарларын ақша көмегімен айырбастау процесінде туындайтын экономикалық қарым-қатынастардың жиынтығы Өндіріс,бөлу,айырбас,тұтыну және сату мен сатып алу арқылы жүзеге асырылатын ұйымдық-экономикалық қатынастардың жүйесі. Шаруашылықтың құрылымдық бөлімдерінің мемлекет иелігінен алыну және жекелендіру дәрежесі. Нарықтық экономикадағы меншіктің түрлері: Жеке,ұжымдық,қоғамдық. Жеке,мемлекеттік,нарықтық. Акционерлік,шетелдік,біріккен. Нарықтық шаруашылықтың қызмет атқаруы мен пайда болуына кедергі болатын шарттар: Тауар санының және көлемінің азаюы. Бағаны ырықтандыру. Өндіру мен бөлуді басқарудың қатаң жүйесі. Негізгі капитал: Өндіріс процесінде құнын өзгертпейтін капитал. Бірнеше өндіріс процесіне қатысатын және өз құнын жаңа өнімге бөлшектеп ауыстыру. Натуралдық түрі толығымен тұратын капитал. Нарықтың құрылымдық түрлері: Жұмыс күші нарығы Құнды қағаздар нарығы Тауарлар мен қызметтер нарығы Негізгі капиталдың моральдық тозуы: Ескі көліктерді өнімділігі жоғары жаңа көліктермен ығыстыру Көліктің бірдей конструкциясының құнының төмендеуі Еңбек өнімділігі мен техникалық прогресстің өсуіне байланысты құнның жойылуы Негізгі капиталдың элементтерінің тұтыну құнын жою дегеніміз: Табиғи тозу Моральдық тозудың 2-түрі Моральдық тозудың 1-түрі Нарықтық экономикаға көшкенде рентабльділігі төмен өндірістерді ауыстыруға болады: Меншіктің ұжымдық басқаруға көшуі Меншіктің еңбек ұжымдығына басқаруға көшуі Акциаландыру Нарықтағы тауар ұсынысы тәуелді: Өндірілетін тауар ресурстарының бағасына Бәсеке күреске Сұраныс көлеміне Нарықтық экономикада мына мәселелерді жартылай нарық жартылай үкімет шешкен кездегі экономика Аралас Нарықтық Өндірістің ұлғаюы мен экономикалық өсуді қамтамассыз ету Негізгі және айнымалы капиталдың бөліну себептері: материалдық байлықтың құрылуына байланысты. Құнның қалыптасуына байланысты. Капиталдың айналыс саласына өтуіне байланысты. ӨӨӨӨӨӨӨ Өнеркәсіп революциясы мен ҒТП даму деңгейі бойынша индустриялды даму дәуіріне дейінгі жүйе: Бұл жүйеде ұрпақтан ұрпаққа жалғасып отырған дәстүр мен салт бойынша қатынастар қалыптасады Бұл жүйеде натуралды шаруашылық еңбегі дәстүр бойынша жалғасып, жүргізіліп отырады Бұл жүйеде ауыл шаруашылығы натуралдық шаруашылық және қол еңбегі басым орын алады Өндірістік капиталдың функциясы Өндіріс тауары Қосымша құн өндіру Қүн өндіру Өз еңбегімен өндірілген өнімге меншік мынадай еңбек түрлерімен байланысты Жеке шаруашылық еңбекпен Жеке өнімдерді өндіруге Жеке еңбекпен Өндіріс шығындары: Өндіріске және тауарға жұмсалған шығын Ресурстарға жұмсалынатын шығындар Өндіріс және жарнама шығындары Өндірістің құлдырауына байланысты фирманың жабылуы салдарынан жұмыстан босатылған адам жұмыссыздығы: Нақты жұмыссыздық Жұмыссыздықтың циклдік формасына Циклдік жұмыссыздық Өндірістік капитал пайдаланылатын сфера Өнеркәсіпте Кәсіп орында Өндірісте Өндірістің прогрессивті құрылымдағы экономикалық өсудің белгісі: Сандық белгісі Экономикалық прогрестің қозғаушы күші Сапалық белгісі Өз еңбегімен өндірілген өнімге меншік мьнадай еңбек түрлерімен байланысты: Жеке еңбекпен Жеке шаруашылық еңбекпен Жеке өнімдерді өндіру Өндірістің құлдырауына байланысты фирманың жабылуы салдарынан жұмыстан босатылған адам жұмыссыздыққа жатады Жұмыссыздықтың циклдық формасына Нақты жұмыссыздық Циклдық жұмыссыздық Өндірістік капитал пайдаланылатын сфера: Өнеркәсіпт Кәсіпорынд Өндірісте Өндірістің төмендеуі мен фирманың жабылуы салдарына жұмыстан босатылған адам: Жұмыссыздықтың фрикциондық формасын Жұмыссыздықтың құрылымдық формасын Жұмыссыздықтың жасырын формасын ПППППП Пайда ұғымы: Жұмыскерлердің ақша сомасы Тауар мен қызмет көлемін көбейту Тауарлардың сатылуынан ақша қаражатыныңартылуы Пайданы жоғарылату үшін : Еркін бәсекелі экономика Орталықтан басқарылатын экономика Әміршіл-әкімшілдік Пайданы жоғарлату үшін: Өзгермелі шығындарды азайту қажет Экономикалық шығындарды азайту қажет Шекті шығындарды азайту қажет Пайда ұғымы: Тауарлардың сатылуынан ақша қаржатының артылуы Жұмыскерлердің ақша сомасы Тауар мен қызмет көлемін көбейту РРРРРРРРРРР Рентаның түрі жер учаскелеріне алынатын төлем реінде жер иелеріне көшіріледі: Дифференциалды рента Еңбек факторы Осы еңбекпен өндірілген өнім ұсынысы ССССССССС Сұраныс заңы: Тауарлардың бағасы мен сатылатын көлемі арасындағы кері байланыс Егер тауарға баға өссе,оған деген сұраныстың азаюы Тауаға баға төмендегенде тұтынушының көп мөлшерде сатып алуы Сұраныс: тауарға баға төмендегенде тұтынушы оны көп мөлшерде сатып алу сұраныс ақшалай қамтамасыз етілген тұтынушының қажеттілігі мен сұраныс төлем қабілеттілігі сатып алушылардың белгілі уақыт аралығында бағасы анықталған тауарларды сатып алу қабілеттілігі Сұраныс пен ұсыныс деңгейінің ара-қатынасындағы тепе-теңдік баға: Сұраныс пен ұсыныс қисығының қиылысуы арқылы пайда болған баға Тауардың бағасы мен көлемінің киылысуы Сұраныс пен ұсыныс қисығының қиылысқан тепе-теңдік нүктесі Сұранысқа бағадан басқа қандай бағасыз факторлар әсерін тигізеді: Тұтынушылардың талғамы: ұнатуы, ұнатпауы, жаңа үлгідегң тауарлар Тұтынушылардың саны. Тұтынушылар саны молайған сайын сұраныс та өседі Тұтынушылардың табысы. Табыс өскен сайын тұтынушылардың сұранысы да өседі Сұраныстың табыстық икемділігі - бұл: Бұл бағаның %-ке өзгеруі ұсыныс көлемінің қанша %-ке өзгеретінін анықтайды Нарықтағы тепе-теңдік жағдайы сұраныс пен ұсыныстың теғдік баға мен теңдік көлем қалыптасады Тұтынушы табысының % өзгеруі осы тауарға деген сұраныстың қанша процентке өзгеретінін көрсетеді Сұраныс: Сұраныс ақшалай қамтамасыз етілген тұтынушының қажеттігі мен сұраныс төлем қабілеттігі. Сатып алушылардың белгілі уақыт аралығында бағасы анықталған тауарды сатып алу қабілеттігі. Тауарларға баға төмендегенде тұтынушы оны көп мөлшерде сатып алу Сұраныс пен ұсыныс деңгейінің ара-қатынасындағы тепе-теңдік баға: Нарықтағы сұраныс пен ұсыныс тепе-теңдігін қалыптастыратын баға Сұраныс пен ұсыныс қисығының қиылысқан тепе-теңдік нүктесі Сұраныс пен ұсыныс қисығының қиылысуы арқылы пайда болған баға Сұраныс заңы: Егер тауарға баға өссе, оған деген сұраныстың азаюы Тауарға баға төмендегенде тұтынушының көп мөлшерде сатып алуы Тауарлардың бағасы мен сатылатын көлемі арасындағы кері байланыс Сұраныс: Сұраныс ақшалай камтамасыз етілген тұтынушынын қажеттілігі мен сұраныс толем кдбілетгілігі. Тауарға баға төмендегенде тұтынушы оны көп мөлшерде сатып алу. Сатып алушылардың белгілі уақыт аралығында бағасы анықталған тауарларды сатып алу қабілеттілігі Сұраныстың табыстық икемділігі – бұл Нарықтағы тепе-теңдік жагдайы сұраныс пен ұсыныстьщ теңдік баға мен теңдік көлем қальптасады Бұл бағаньщ 1% -ке өзгеруі ұсыныс көлемінің қанша1 %-ке өзгеретінін аныктайды Тұтынушы табысының 1% өзгеруі осы тауарға деген сұраныстың қанша процентке өзгеретінен көрсетеді Сұраныс пен ұсыныс деңгейінің ара-қатынасындағы тепе-тендік баға: Сураныс пен ұсыныс қисыгынын қиылысқан тепе-тендік нүктесі. Тауардың багасы мен көлемінін қиылысуы. Сұраныс пен усыныс қисыгының киылысуы арқылы пайда болған бағ ТТТТТТТТТ Тауар – бұл: Айырбас үшін шығарылған еңбек өнімі Айналым құралының бірі Ақшаға айырбас заттың бірі Тауарды өндіріс – бұл: Ресурстар шығындарымен сол арқылы өндірілген тауар мен қызметтердің қатынасы Нарыққа шығаруға адамдардың айырбасқа немесе жеке бас қажеттіліктерін өтеу үшін өндірілетін өнім Еңбек өнімдерін нарыққа түсетін айырбас үшін өндіру Таза инвестициялар экономикалық өсу жағдайында: Капиталды өсіру Өседі Жоғарылайды Тауар Айналым құралының бірі Ақшаға айырбас заттың бірі Айырбас үшін шығарылған еңбек өнімі Тауар өндірісіеің пайда болуы және даму шарттарының себебтері Қоғамдық еңбек бөлінісі Өндірушілердің экономикалық тәуелділігі Өндірушілер мен мемлекет арасындағы байланыс Тауар Айналым құралының бірі Ақшаға айырбас заттың бірі Айырбас үшін шығарылған еңбек өнімі Тепе-теңдік баға графигі көрсетеді: Сұраныс көлемі мен ұсыныс көлемінің теңдігін Нарықтық баға теңдік теңдік бағадан төмен болса, ұсыныс көлемі ұсыныс көлемінен артады Нарықтық баға теңдік бағадан жоғары болса, ұсыныс көлемі сұраныс көлемінен пртады Тауар ұсынысының заңы: Тауардың бағасы өскен сайын оның сатуға дайындалған санының молаюы Баға мен ұсыныс арасындағы тікелей байланыс Баға мен сатылатын тауар санының арасындағы тікелей қатынас Таза инвестициялар экономикалық өсу жағдайында: Өседі Капиталды өсіру Жоғарылайды Техника мен технологияның жетілдіру арқылы ұлттық экономиканы өсіру-бұл Жұмыс күшінің және заттық капиталдың сапасын жақсарту Интенсивті өсу Ресурстарды пайдалану әдістерін жақсарту Тауардьщ тутыну құны: Өндіруге жұмсалған еңбектің өнімі Қажеттілікті қамтамасыз ету Тауардың пайдалылығы, адамның белгілі бір қажеттілігін қанағаттандыру қасиеті Тауарлы шаруашылықгьң пайда болу шарттарына: Тауар ондірушілердің экономикалық оқшаулануы Жеке меншіктің болуы Нақты бір өнім өндірушілердің мамандануын білдіретін қоғамдық еңбек белінісі, шаруашылық ендірілген өнімнің айырбасқа (сатуғ түсуі Тауардың қасиеті: Тұтыну құнына ие зат Айырбас құнына ие тауар Қоғамның қажеттілігін қанағаттандыру қасиеті бар зат Тепе- теңдік баға графигі көрсетеді: Сұраныс көлемі мен ұсыныс көлемінің теңдігін Нарықтық баға теңдік бағадан төмен болса Нарықтық баға теңдік бағадан жоғары болса, ұсыныс көлемі сұраныс көлемінен артады тауарлы өндіріс-бұл: нарыққа шығаруғ адамдардың айырбасқа немесе жеке бас қажеттіліктерін өтеу үшін өндірілетін өнім ресурстар шығындармен сол арқылы өндірілетін тауар мен қызметтердің қатынасы еңбек өнімдерін нарыққа түсетін айырбас үшін өндіру Тауардың тұтыну құны дегеніміз: Өндіруге жұмсалған еңбектің өнімі Қажеттілікті қамтамасыз ету Тауардың пайдалылығы, адамның белгілі бір қажеттілігін қанағаттандыру қасиеті Тауар-бұл Еңбек шығыны Ақшаға айырбас заттың бірі Айналым құралының бірі Таза инвестициялар экономикалық өсу жағдайында Жоғарлайды Өседі. Капиталды өсіру Тауардың мерзімі: Айырбас құнына ие тауар Тұтыну құнына ие зат Қоғамның қажеттілігін қанағаттандыратын қасиеті бар зат Тауарлы өндіріс: Еңбек өнімдері нарыққа түсетін айырбас үшін өндіру Ресурстар шығындарымен сол арқылы өндірілген тауар мен қызметтердің қатынасы Нарыққа шығаруға адамдардың айырбасқа немесе жеке бас қажеттіліктерін өтеу үшін өндірілетін өнім Таза инвестициялар экономикалык өсу жағдайында: Нөлден төмен. Өзгереді. Өседі. Тауар категориясына дұрыс анықтама: Қоғамның қажеттілігін қанағаттандыру қасиеті бар зат. Тұтыну құнына ие зат. Айырбас құнына ие тауар. Тауар - бұл: Ақшаға айырбас заттың бірі Еңбек өнімі Айырбас үшін шығарылған еңбек өнімі Тепе-теңдік баға графигі көрсетеді: Ұсыныс бағасын Сұраныс көлемі мен ұсыныс көлемінің теңдігін Сұраныс бағасы Техника мен технологияның жетілдіруі арқылы ұлттық экономиканы өсіру-бұл: Аралас жолмен өсу Ұйымдастыру мен басқаруды жетілдіру. Интенсивті өсу. Тауардың тұтыну құны Қажеттілікті қамтамасыз ету Таулардың пайдалылығы, адамның белгілі бір қажеттілігін қанағаттандыру қасиеті Өндіруге жұмсалған еңбектің өнімі Ұұұұұұұұұұұұұұұұұұұ Ұлттық шараушылықта экономикалық дағдарыс кезінде жиынтық сұраныс: Өзгеріссіз қалады Төмендейді Өсуі де, төмендеуі де мүмкін Ұлттық байлық: Табиғи ресурстар мен мәдени құндылықтар Өндіріс құрал-жабдықтары,жиналған мүліктер,табиғи ресурстар,материалдық және мәдени құндылықтар Табиғи ресурстар мен адам ресурстары Ұсыныс Баға мен сатылатын тауар санының арасындағы тікелей қатынас Белгілі уақыт аралығында бағасы анықталған тауарларды нарыққа сатуға ұсыну Өндірушінің белгілі бір бағамен нарықта сатуға дайындаған тауарларының саны Ұлттық экономикалық жүйені қалыптастыруда туындайтын сұрақтар: Не,қалай,қанша өндіру керек. Нені,қалай,кім үшін. Кім үшін,не үшін,қалай өндіру керек. Ұдайы өндіріс типтері: Жай және ұлғаймалы өндіріс Өндіріс процесінің көлемі мен масштабының еселене үзіліссіз қайталануы Өндіріс процесінің көлемі мен ауқымы үзіліссіз өзгеруі Ұдайы өндіріс типтері: Өндіріс процесінің көлемі мен ауқымы үзіліссіз өзгеруі Өндіріс процесінің көлемі мен маштабының еселене үзіліссіз қайталану Жай және ұлғаймалы өндіріс Ұлттық экономикалық жүйе қоғамдық өндірістің динамикалық өсіп өркендеуіне экономикалық дәрежеде талдау жасайды: Микро және макро экономика Ресурстарға жұмсалатын шығындар Тауарлар мен қызметтердің таза экспорты Ұдайы өндіріс типтері: Өндіріс процесінің көлемі мен масштабының еселене үзіліссіз қайталануы Өндіріс процесінің көлемі мен ауқымы үзіліссіз өзгеруі Жай және ұлғаймалы өндіріс Ұлттық шаруашылықта экономикалық дағдарыс кезінде жиынтық сұраныс: Өсуі де, төмендеуі де мүмкін Өзгеріссіз қалады Төмендейді ұлттық шаруашылықта экономикалық дағдарыс кезінде жиынтық сөраныс: өзгеріссіз қалады өсуі де, төмендеуі де мүмкін төмендейді Ұлттық байлық дегеніміз: өндіріс құрал-жабдықтары, жиналған мүліктер, табиғи ресурстар, материалдық және мәдени құндылықтар табиғи ресурстар мен адам ресурстары табиғи ресурстар мен мәдени құндылықтар Ұлттық байлық дегеніміз табиғи ресурстар мен адам ресурстары табиғи ресурстардың пайдалылығы табиғи ресурсатр мен мәдени құндылықтар Ұлттық экономикалық жүйені қалыптастыруда туындайтын сұрақтар нені, қалай, кім үшін не, қалай, қанша өндіру керек кім үшін, не үшін, қалай өндіру керек Ұлттық экономикалық жүйе қоғамдық өндірістің динамикалық өсіп өркендеуіне экономикалық дәрежеде талдау жасайды: Микро және макро экономика Инвестициялар мен мемлекеттік шығыстыр Ақпараттық қызмет Ұсыныс көлеміне әсер етпейтін факторлар: Сыртқы экономик Табыс көлемі. Ұлттық табы Ұсыныстың икемділігі: Бағаның 1% -ға өзгеруі ұсыныс көлемінің қанша %-ке өзгеретінін анықтайтын көрсеткіш. Белгілі бір мерзімде өзгеруінен сатушылардың нарықта қанша тауар ұсынатынын көрсетеді Нарықтағы тепе-теңдік жағдайы сұраныс пен ұсыныстың теңдік баға мен теңдік көлемі қалыптасады. Ұлттық шаруашылықты экономикалық дағдарыс кезінде жиынтық сұраныс: Төмендейді Өзгеріссіз қалады Өсуі де,томендеуі де мүмкін көлемі мен ауқымы үзіліссіз өзгеруі ФФФФФФФФФФФ Форрестердің циклдарының ұзақтылығы: 100-200 200 жылға дейін 200 жыл ЭЭЭЭЭЭЭЭЭ Экономикалық өсудің қайнар көзі Экономикалық ресурстар Шикізат пен материалдар Өндіріс факторлары Экономикалық теорияда несие ақшаларының функциясы Айналу құралы Төлем құралы Айырбас құралы Экономикалық реттеудің ауытқуларға қарсы шараларының бағыттары: Инфляция деңгейін төмендету Экономиканы тұрақтандыру Өндірістің құлдырауын қысқартуға Экономикалық теорияның зерттеу әдістері: Экстраполяция(болжау) Экономика математикалық модельдеу Баланстық, функциональдық Экономикада жүріп жатқан құрылымдық өзгерістерге байланысты пайда болатын жұмыссыздықтың белгілері: Ұзақ мерзімдегі жұмыссыздықтың тұрақты формасына әкелу Жұмыс таба алмағандықтан өзінің біліктілігін жоғалту Құрылымдық өзгерістер Экономикалық өсудің төмендегідей түрде көрсетуге болады: Еңбек ресурстарының саны мен сапасының өсуі Негізгі капитал көлемінің өсуі және сапалық құрамының жақсаруы Өндіріс мүмкіндік қисығының оңға жылжуымен Экономикалық жүйенің басты міндеттері: Өндірістің ұлғаюы мен экономикалық өсуді қамтамасыз ету Өндірістің техникалық жағдайын анықтау Жұмыссыздық пен инфляцияны жою Экономикалық өсу факторлары Жанама Сұраныс Тікелей Эконоикалық теорияда несие ақшаларының функиясы Айырбас құралы Төлем құралы Айналым құралы Экономикалық игіліктер: Қажеттіліктерді қанағаттандыру мақсатындағы заттар Адамдардың қажеттіліктердің қанағаттандыратын тауарлар мен қызметтер Адамға қажетті шексіз ресурстар Экономикалық ауытқу байланысты: Д) Жиынтық сұраныстың дамуына әсер ететін факторлармен Тауар қорларының өсуіне бағытталған таза инвестициалар Мемлекеттік шығындар Экономикалық өсу: Ұлттық өнімнің сан жағынан өсуімен қатар сапа жағынан жетілдіруі Жан баласына шаққанда нақты өнім көлемінің өсуі Жан баласына шаққанда нақты өнім көлемінің өсуі Экономикалық теорияның зерттеу әдістері: Баланстық,функциональдық Экономика математикалық модельдеу Экстраполяция(болжау) Экономикалық теория Қоғамдағы адамдардың қажеттілігін қамтамасыз ету үшін шектелген ресурстарды тиімді пайдалану Шектеулі ресурстарды тиімді пайдалану Адамдардың қажеттіліктерін тікелей қанағаттандыратын тауарлар мен қзметтер Экономикалық цикл фазалары: Өрлеу Тоқырау Жандану Экономикалық заңдылықтардың функциялары: Тұрақты іс-әрекеттер арасындағы қатынастардыңс көрінісі Заңдар мен категорияларды талдау Экономикалық заңдардың орындалуын қадағалау Экономикалық цикл типтері бойынша КЖуглярдың «орташаның толқындарының» ұзақтылығы Он жыл -ден ж-ға дейін ж-ға дейін Экономикалық өсудің жанама факторлары Баға факторы Сұраныс пен ұсыныс факторы Шығын Экономикалық жүйенің басты міндеттері Өндірістің техникалық жағдайын анықтау Жұмысыздық пен инфляцияны жою Өндірістің ұлғаюы мен экономикалық өсуді қамтамасыз ету Экономикалық заңдылықтардың функциялары: Тұрақты іс-әрекеттер арасындағы қатынастардың көрінісі. Экономикалық заңдардың орындалуын қадағалау. Заңдар мен категорияларды талдау Экономикалық цикл типтері бойынша К.Жуглярдың "орташа толқындарының" ұзақтылығы: Он жыл 10 жылға дейін 1-ден 10 жылға дейін Экономиканың негізгі ұғымы: Шаруашылық процестерін жүргізуде шектеулі ресурстарды пайдаланатын өндірістік қатынастар жиынтығы Экономиканы басқарудың шаруашылық субъектісін бақылау жиынтығы Адамдардың шексіз қажеттілігін қанағаттандыру және ресурстарды тиімді пайдалану Экономикалық циклдардың типтері Дж.Китчиннің <<қысқа мерзімді>> толқындарының ұзақтығы(Китчин циклы): 3-4 жылға дейін 2-4 жыл 2-4 жылға дейін Экономикалық теория қоғамдық ғылым ретінде үш сұраққа жауап беруі тиіс, олар Не өндіру керек Кім үшін өндіру қажет Қалай өндіру керек Экономикалық заңдылықтар Ерекше экономикалық заңдар Айрықша экономикалық заңдар Жалпы экономикалық заңдар Экономиалық өсу: Өндіргіш күштердің ұзақ мерзімді дамуымен байланысты Жан басына шаққанда нақты өнім көлемінің өсуі Ұлттық өнімнің сан жағынан өсуімен қатар сапа жағынан жетілдірілуі Экономикалық цикл типтері бойынша К. Жуглярдың «орташа толқындарының» ұзақтылығы: Он жыл 10ж-ға дейін 1-ден 10 ж-ға дейін экономикалық теория: шектеуі ресурстарды тиімді пайдалану қоғамдағы адамдардың қажеттілігін қамтамасыз ету үшін шектелген ресурстарды тиімді пайдалану адамдардың қажеттіліктерін тікелей қанағаттандыратын тауарлар мен қызметтер экономикалық цикл типтері бойынша Н.Д.Кондратьевтің «ұзын толқындары» кезенінің ұзақтылығы: 40 жылдан жоғары 40-тан 60 жылға дейін 40-60 жыл Экономикалық заңдылықтардың функциялары: тұрақты іс-әрекеттер арасындағы қатынастардың көрінісі заңдар мен категорияларды талдау экономикалык заңдардың орындалуын қадағалау Экономикалық реттеудің ауытқуларға қарсы шараларының бағыттары: инфляция деңгейін төмендету экономиканы тұрақтандыруға өндірістің құлдырауын қысқартуға Экономиканың негізгі ұғымы: кономиканы басқарудың шаруашылық субъектісін бақылау жиынтығы адамдардың шексіз қажеттілігін қанағаттандыружәне ресурстарды тиімді пайдалану адамдардың материалдық жағдайын толығымен қамтамасыз ету үшін шектелген ресурстарды тиімді пайдалану Экономиялық игіліктер дегеніміз Адамға қажетті шексіз ресурстар Адамдардың қажеттіліктерін қанағаттандыратын тауарлар мен қызметтер Қажеттіліктерді қанағаттандыру мақсатындағы заттар Экономикалық өсуді төмендегідей түрде көрсетуге болады Өндіріс мүмкіндік қисығының оңға жылжуымен Негізгі капитал көлемінің өсуі және сапалық кұрамының жақсаруы Еңбек ресурстарының саны мен сапасының өсуі экономикалық реттеудің ауытқуларға қарсы шаралардың бағыттары: инфляция деңгейін төмендету экономиканы тұрақтандыруын қысқартуға жоспарлы экономика Экономикалық игіліктер дегеніміз: адамдардың қажеттіліктерін қанағаттандыратын тауарлар мен қызметтер қажеттіліктерді қанағаттандыру мақсатындағы заттар адамға қажетті шексіз ресурстар Экономикалық өсу дегеніміз Жан басына шаққанда нақты өнім көлемінің өсуі Ұлттық өнімнің сан жағынан өсуімен қатар сапа жағынан жетілдірілуі Өндіргіш күштердің ұзақ мерзімді дамуымен байланысты Экономикалық өсудің экстенсивтік факторына жататындар: Қосымша өндіріс факторларын тарту арқылы ұлттық өнімінің өсуі. Жұмыс күшінің санының өсуі. Капитал көлемінің өсуі. Экономикалық заңдылықтар: Жалпы экономикалық заңдар. Айрықша экономикалық заңдар. Ерекше экономикалық заңдар Экономикалык жүйенің басты міндеттері Өндірістің техникалық жағдайын анықтау Өндірістің ұлғаюы мен экономикалық өсуді қамтамасыз ету Жұмыссыздық пен инфляцияны жою Экономикалық теория: Адамдардың қажеттіліктерін тікелей қанағаттандыратын тауарлар мен қызметтер Шектеулі ресурстарды тиімді пайдалану Қоғамдағы адамдардың қажеттілігін қамтамасыз ету үшін шектелген ресурстарды тиімді пайдалану Экономикалық цикл фазалары: Өрлеу Жандану Тоқырау Экономикалық өсуді төмендегідей түрде көрсетуге болады: Негізгі капитал көлемінің өсуі және сапалық құрамының жақсаруы |