ПОЗНАВАТЕЛЬНОЕ

Оси и плоскости тела человека - Тело человека состоит из определенных топографических частей и участков, в которых расположены органы, мышцы, сосуды, нервы и т.д.

Отёска стен и прирубка косяков - Когда на доме не достаёт окон и дверей, красивое высокое крыльцо ещё только в воображении, приходится подниматься с улицы в дом по трапу.

Дифференциальные уравнения второго порядка (модель рынка с прогнозируемыми ценами) - В простых моделях рынка спрос и предложение обычно полагают зависящими только от текущей цены на товар.

практических навыков по патологической анатомии IIэтапа экзамена.

Перечень макроскопических/микроскопических препаратов

Модуль «Нервная система»	Серикбай М.К.
	1.Гнойный менингит-макропрепарат	1. Ми тіні, мидың жұмсақ қабығы 2. Ми тіні мен мидың жұмсақ қабығы аздап ісінген. 3. Пішіні аздап ұлғайған, ісіну нәтижесінде 4. Мидың жұмсақ қабығы айқын толақанды, ошақты аймақта сарғыш жасыл түсті іріңді масса бар. 5. Ми тінінің күі жұмсарған, 6. Мидың жұмсақ қабығы қанға толған, иріімдері жазылған. 7. Патологиялық ошақ маңы қан тамырлары толақанды, 8. Кескен кезде пышаққа жабысыды, қабыну нәтижесінде тін өлеттенеді, сондықтан пышаққа жабысады. Мидың қыртысты және милы қабатының шекарасы анық емес. 9. Мидың жұмсақ қабығының іріңді қабынуы: Іріңді лептоменингит. 10. Қабынудың басқа қабаттарға сіңбеленуі. Менингоэнцефалит, энцефалит, панменингоэнцефалит, сепсис. Ми тінінң ісінуі, ми тінінң дислокатциясы, интоксикация...
	2.Кровоизлияние в головной мозг- макропрепарат	1.Ми тінінің көлденең сагтальді кесіндісі. 2. Мидың сол жақ гемосферасы ұлғайған. 3. Сол жақ жарты щары пішіні өзгерген 4.Сол жақ мидың қара қоңыр түсті, ыдыраған эритроциттер мен гемосидерин пигменттіне байланысты өзгерген. 5.Ми тіні ботқа тәрізді, жұмсарған, нерозға байланысты 6.Мидың ақ заты мен сұр затына қан құйылған, мидың сол жақ бөлігінің жұмсақ қабаты ісінген, ошақты қан құйылған. 7.Патологиялық маңындағы тін ісінген, ығысқан, бүйір қарыншалары саңлауланып тарылып орналасқан. 8.Сол жақ қан құйылу ошағының аймағы анық шүйде маңында ми тінінң сұр және ақ затынң шекарасы анық емес. 9.Ми тініне айқымды, ірі ошақты қан құйылу 10. Ми тінінң ісіну, ығысуы, қарыншаларға өтуі, шүйде тесігіне тығындалу, геррагиялық киста....
	3.Лептоменингит- микропрепарат	1.Митіні мен мидың жұмсақ қабығы. 2.НЕ 3.Мидың жұмсақ қабығы мен ми тіні(барлық қабығын атаса) 4.Мидың жұмсақ қабығының қан тамырлары кеңейген, толақанды, қан тамырлар қабырғасының маңы ісінген, жұмсақ қабық айқын диффузды лейкоциттермен сіңбеленген. 5. Ми тіні айқын ісінген, периваскулярлы және перицеллюлярлы. 6.Артериялық қан тамырлар қуысы айқын қанға толған, қан тавмырлар қабырғасы мукойдты ісінген, венозды қан тамырлар әркелкі кеңіейген, 7.Қан тамырлар маңындағы тін ісінген, диффузды лекоцитарплы инфилтрацияланған. 8.Ми тінінң перицеллюлярлы ісіну, нейрондар дистрофиясы, . 9.Іріңді лептоменигит 10.Жазылу, жабыспалар пайда болады, менгоэнцефалит....
	4.Субарахноидальное кровоизлияние- микропрепарат	1.Митіні мен мидың жұмсақ қабығы. 2.НЕ 3.Мидың жұмсақ қабығы мен ми тіні(барлық қабығын атаса) 4.Мидың жұмсақ қабығының қан тамырлары кеңейген, толақанды, қан тамырлар қабырғасының маңы ісінген, жұмсақ қабық айқын диффузды эритроциттермен сіңбеленген. 5. Ми тіні айқын ісінген, периваскулярлы және перицеллюлярлы. 6.Артериялық қан тамырлар қуысы айқын қанға толған, қан тавмырлар қабырғасы мукойдты ісінген, венозды қан тамырлар әркелкі кеңіейген, 7.Қан тамырлар маңындағы тін ісінген, диффузды эритроциттермен инфилтрацияланған. 8.Ми тінінң перицеллюлярлы ісіну, нейрондар дистрофиясы, нероциттер гиперхромды, өсінділері қысқарған. 9.Субарахнойдальді қан құйылу 10.Жазылу, жабыспалар пайда болады, менгоэнцефалит....
	5.Диапедезное кровоизлияние в ткань головного мозга- микропрепарат	1.Ми тіні. 2.НЕ 3.Ми тіні және қан тамыры 4.Мидың қан тамыры маңына периваскулярлы диапедезді қан құйылу, эритроциттер сілтіленген. 5. Ми тінінің қан құйылу ошағының маңында ми тіні айқын ісінген, периваскулярлы және перицеллюлярлы. 6.Артериялық қан тамырлар қуысы тарылған, эндотелийі шарбақ тәрізді орналасқан, қуысы бос. 7. Қан тамырлар қабырғасы жиырылу салдарынан қалыңдаған, қан тамырлар маңы ісінген. 8. Ми тіні сілтіленген эритроциттермен сіңбеленген, нейроциттер дистрофиялық өзгеріске ұшыраған. 9.Миға нүктелі диапедезді қан құйылу. 10.Жазылу, майда глиальді тыртықтар.....
Модуль «Эндокринная система»	Кузатбекова Е.Б.
	1.Базедов зоб- макропрепарат	1.қалқанша без 2.ағзаның көлемі және массасы ұлғайған,нормада-, біріккен жері қалыңдаған. 3.пішіні өзгерген,ірі түйіндер көрінеді, беті кедір- бұдыр, 4.қабығы ақшыл түсті,жылтыр(нормада қызыл қоңыр түсті )және көк түсті . 5.тығыз (эластичная в норме) за счет гиперплазии 6.патологиялық ошақ сұр қызыл түсті,,тығыз,дәнекер тіннің әсерінен. 7.ошақты аймақтың айналасында тін эластикалы, қызыл түс сақталған. 8.әр түрлі көлемдегі,қызыл қоңыр түсті,тығыз эластикалық түйіндер көрінеді,дәнекер тінді септа бар. 9.Базедов зобы 10.жүрек,бауыр жеткіліксіздігінен,тиреотоксикоздық кризден, гормоналдық статустың өзгерісі болады,бадырақ көз,ентігу,экзофтальм, тұншығу.
	2.Коллоидный зоб- микропрепарат	1.қалқанша безі 2.гемотоксилин эозин 3.фолликулалар,текше тәрізді эпителиймен қапталған ,коллоидқа толған. 4.Жемсаудың алғашқы кезеңінен бастап,без фолликулалары бірте бірте созылып,оның эпителийі жазықтала бастайды,кейін олар жарылып бір біріне қосылып кетеді,көлемі әр түрлі болады,ішінде коллоид болады.аралық тіннің қан тамырлары қысылған ,жабысқан. 5.қан тамыры қысылған ,жабысқан,толақандылықта. 6.қан тамыры толақанды,саңылауланып жабысқан. 7.фолликулалар аралық тін жұқарған ,қан тамырлар қуысы саңылауланып орналасқан. 8.фолликулалар созылып,эпителий жазықталған,жарылып бір бірімен қосылып кетеді,көлемдері әр түрлі болады,іші коллоидқа толады. 9.коллоиды жемсау 10.қан айналым бұзылысы,некроз және әктену ошақтары пайда болады,дәнекер тін өседі,без қызметі төмендейді.
	3.Поджелудочная железа при сахарном диабете- микропрепарат	1.үйқы безі 2.гемотоксилин эозин 3.паренхима лангерханс аралшықтарынан тұрады,строма бөліктен,қан тамырдан тұрады. 4.ұйқы безі аралшаларының саны кеміп ,көлемі азаяды,олардағы b-жасушалардың цитоплазмалық түйіршіктері азаяды,өздері майда көрінеді,кейде осы жасушалар ісініп,вакуольданғанын немесе жалпы санының өте азайып кеткендігін байқаймыз.Аралшалар гиалинозы көрінеді,гиалин жасушалар арасында және капилляр эндотелийінің астында табылады.Жеке аралшаларда, сау аралшаларда компенсаторлық гипертрофия дамиды. 5.май тінін көрінеді,қалыңдаған бөліктің,склероз,фиброз, Аралшалар гиалинозы көрінеді,гиалин жасушалар арасында және капилляр эндотелийінің астында табылады.Жеке аралшаларда сау аралшаларда компенсаторлық гипертрофия дамиды. 6.қан тамыры кеңейген, толақандылықта, қалыңдаған,капилляр эндотелийінің астында гиалиноз байқалады. 7.дәнекер тін пайда болады,бөлік аралық тіндердің талшықтануы байқалады. 8. ұйқы безі аралшаларының саны кеміп ,көлемі азаяды,олардағы b-жасушалардың цитоплазмалық түйіршіктері азаяды,өздері майда көрінеді,кейде осы жасушалар ісініп,вакуольданғанын немесе жалпы санының өте азайып кеткендігін байқаймыз.Аралшалар гиалинозы көрінеді, Жеке аралшаларда, сау аралшаларда компенсаторлық гипертрофия дамиды. 9. қант диабеті кезіндегі ұйқы безі 10.бүйрек қызметінің жеткіліксіздігі,жүрек инфаркті,аяқ ,ішек гангренасы,миға қан құйылу,диабеттік кома,әр түрлі инфекциядан өледі,макро и микроангиопатиялық өзгерістер қан тамырлардағы (бүйрек,ми,көздің торлы қабығы)
Модуль «Система крови. Органы кроветворения»	Ауесханова А.Д.
	1.Атрофический гастрит- макропрепарат
	2.Атрофический гастрит- микропрепарат
Модуль «Сердечно-сосудистая система»	Анаятова Б.Ж.
	1.Первично-сморщенная почка- макропрепарат		1. Бүйрек 2. Көлемі кішірейген 3. Пішіні қалыпты 4. Қыртысты қабаты бозғылт сұр түсті 5. Консистенциясы тығыз 6. Беті бұжыр, қабығы қалың, сыдырылуы қиын 7. Айналасындағы тін қатайған 8. Паренхимасы атрофияланған, қыртысты қабаты жұқарған 9. Біріншілік бүріскен бүйрек 10.Созылмалы бүйрек жетіспеушілігі, азотемиялық уремия
	2.Инфаркт миокарда с разрывом сердца- макропрепарат		1. Жүрек 2. Көлемі үлкейген 3. Домалақ пішінді 4. Сарғыш сұр түсті, қан құйылған 5. Консистенциясы жұмсақ 6. Жүректің қабырғасының бүтіндігі бұзылған, некроз ошағына қан құйылған, патологиялық ошақтың орналасу орны жүрек ұшына жақын 7. Жүрек қабырғасы қалыңдаған. 8. Некроз ошағы жүректің барлық қабатында, қан құйылу 9. Миокардтың трансмуралды инфаркты 10.Журек тампонадасы
	3.Фибринозный перикардит- макропрепарат		1. Жүрек 2. Көлемі үлкейген 3. Домалақ пішінді 4. Жасыл сұр түсті 5. Концистенциясы тығыз 6. Перикард бетінде фибрин жіпшелері 7. Эпикард пен перикард жабысқан 8. Перикард қалыңдаған 9. Фибринозды перикардит 10.Жүрек жетіспеушілігі. Перикардтың облетирациясы. Миокардит.
	4.Артериолосклеротический нефросклероз- микропрепарат		1. Бүйрек 2. Гемотоксилин эозин 3. Қыртысты, милы қабаты 4. Шумақтар склерозданған 5. Склерозданған шумақтардың айналасы қабынған 6. Қан тамырлары склерозданған, шамалы толақанды 7. Аралық тінде лимфоциттік сіңбелер бар. Қан тамырларының маңы ісінген 8. Өзекшелер дистрофиялық, некробиоздық өзгеріске ұшыраған, қуысында белокты масса. 9. Артериосклероздық нефросклероз 10.Созылмалы бүйрек жетіспеушілігі, азотемиялық уремия
	5.Точечные кровоизлияние в головной мозг при гипертоническом кризе- микропрепарат		1. Ми 2. Г.Э 3. Мидың ақ заты, глиалді жасушалар, қан тамыры 4. Капилларларда диапедездік қан құйылу, қосылған, периваскулярлы қан құйылу 5. Периваскулярлы, перицеллюлярлы ісіну 6. Қан тамырлардың өткізгіштігі артқан, капиллярларда диапедез белгілері. 7. Глиалді жасушалардың саны көбейген 8. ? 9. Ми тініне нүктелі қан құйылу 10.Қызыл инфаркт, қан құйылу эпендиманы бұзып бүйір қарыншаға өтеді.
	6.Инфаркт миокарда- микропрепарат		1. Жүрек 2. Г.Э 3. Кардиомиоциттер, қан тамырлар, аралық тін 4. Кардиомиоциттердің ядросы жойылған,қан тамырларының саны көбейген, лейкоциттік сіңбелер бар. 5. Кардиомиоциттер гипертрофияланған 6. Қан тамырлары көбейген, кеңейген, қуысы эритроциттермен толған 7. Стромасы ісінген, жас дәнекер тін өскен, лейкоциттік инфильтрация бар. 8. Кардиомиоциттің некрозы, ядроларының лизисі 9. Миокард инфаркты 10.Кардиосклероз. Жедел жүрек жетіспеушілігі, кардиогенді шок, қарынша фибрилляциясы, асистолия, жүрек жарылу.
	7.Кардиосклероз- микропрепарат		1. Жүрек 2. Ван – Гизон 3. Кардиомиоцитер, аралық тін, қан тамырлары 4. Дәнекер тін қызыл қоңыр түске боялған 5. Кардиомиоцитер гипертрофияланған 6. Қан тамырлары склерозданған 7. Аралық тін ісінген, талшықтанған 8. Кардиомиоциттер жуандап, ядролары ұлғайған 9. Кардиосклероз 10.Жүрек жетіспеушілігі, жүрек ритмінің бұзылуы, созылмалы жүрек аневризмасы, жүректің жарылуы
	8.Ревматический эндокардит- микропрепарат		1. Жүректің митралды клапаны 2. Г.Э 3. Қақпақшаның жармалары Қақпаның қырында гомогенді қызғылт некроз, оның үстінде фибриннен, тромбоциттен, эритроциттен тұратын «сүйел» байқалады. Қақпақшаның жармаларында жұқа қабырғалы қан тамыр өтеді, сол тамырдың айналасында макрофагтар, лимфоциттер, гистиоциттер орналасады. а-митральді қақпақшада сүйел(тромботические наложения) , б- лимфогистиоцитарлы сіңбе, в- қан тамырларда толақандылық.
Модуль «Дыхательная система. Кожа»	Ахметов Ж.Б.
	1.Крупозная пневмония- макропрепарат
	2.Крупозная пневмония- микропрепарат
	3.Бронхопневмония- микропрепарат
	4.Карнификация- микропрепарат
	5.Хронический бронхит с эмфиземой легких- микропрепарат
Модуль «Пищеварительная система»	Ауесханова А.Д.
	1.Атрофический гастрит - макропрепарат
	2.Хроническая язва желудка- макропрепарат
	3.Цирроз печени- макропрепарат
	4.Хроническая язва желудка- микропрепарат
	5.Флегманозный аппендицит- микропрепарат
	6.Цирроз печени- микропрепарат
	7.Вирусный гепатит- микропрепарат
Модуль «Мочеполовая система»	Садыкова Д.Е.
	1.Апостематозный нефрит- макропрепарат
	2.Вторично-сморщенная почка- макропрепарат
	3.Хронический пиелонефрит- микропрепарат
	4.Апостоматозный нефрит- микропрепарат
	5.Экстракапиллярный гломерулонефрит- микропрепарат
	6.Вторично-сморщенная почка- микропрепарат
Модуль «Опорно-двигательная система»	Кузатбекова Е.Б.
	1.Остеомиелит- макропрепарат		1.сирақ сүйегі 2.көлемі қалыпты 3.пішіні қалыпты 4.түсі ақшыл сары түсті 5.консистенциясы тығыз 6.сүйек тінінде үлкен ойық бар,мөлшері 5=2см,ішінде сүйек бөлшегі бар(секвестр),ішінен іріңді экссудат бөлініп тұрады. 7.маңындағы тіндер қатайған,қан тамырлары қанға толған,қабыну процестері байқалады. 8.ішінде сүйек бөлшегі бар(секвестр),ішінен іріңді экссудат бөлініп тұрады 9.созылмалы остеомиелит жыланкөз түзілуімен. 10.амилоидоз,патологиялық сынғыштық,жыланкөздерден қан кету,сепсис,аяғының қысқа болуы.
	2.Ревматоидный артрит- макропрепарат		1.қол басы сүйектері 2.ағзаның көлемі тіннің деформацияға ұшырауынан өзгерген. 3.пішіні бұзылған. 4.патологиялық ошақтың түсі бозарған. 5.консистенциясы қатты,тығыз. 6.саусақтардың девиациясы ,деформациясы,олар бір мезгілде жұмылған және жазылған жағдайда,яғни(флексия –гиперэкстензия)сырттан қарағанда «аққу мойын» сияқты,сол себептен қимылдың шектелуі байқалады. 7.буынның айналасындағы тіндерде дәнекер тіннің өсуі,фиброз, склероз ,қабыну процесстері байқалады. 8.кескен кездеде осы жетіншідегі жағдайлар кездеседі. 9.ревматоиды артрит 10.бүйрек амилоидозы әсерінен бүйрек жеткіліксіздігінен,екіншілік инфекциядан,пневмониядан сепсистен өледі.
	3.Остеомиелит- микропрепарат		1.сүйек тіні 2.гемотоксилин эозин 3.сүйек кемігі, тығыз сүйек,қызыл сүйек,қан тамырлары. 4.қызыл сүйек кемігінде айқын фиброз ,созылмалы клеткалық сіңбе байқалады.Сүйек балкалары ретсіз орналасқан,сүйек тіні өлген. 5.сүйек тінінде жетілген остеокласстар,қан тамырлары қанмен толған,гиперемия байқалады. 6.қан тамырлары толақандылықта,қабырғасы қалыпты. 7.фибринді іріңді процесс басым болса ,сүйек тесіледі,егер регенерация процесі басым болса фиброз дамиды. 8.қабыну процесі,дистрофиялық процесстер байқалады. 9.созылмалы остеомиелит. 10.амилоидоз,патологиялық сынғыштық,жыланкөздерден қан кету,сепсис,аяғының қысқа болуы.
	4.Ревматоидный артрит микропрепарат		1.синовиалды қабық 2.гемотоксилин эозин 3.синовиалды қабық,шеміршек тіні, қан тамыры тіні. 4. жедел басталу кезінде синовиалды қабықтың бүрлері қанмен толып ісініп,стромасында мукоидты,фибриноидты өзгерістер дамиды.Жергілікті синовиоцит жасушалары көбейіп,лимфоцитті және плазмалы сіңбелер пайда болады.Егер бұл өзгерістер фибриноидты некрозға дейін жетсе,осы бүрлер үзіліп түсіп,буын әрекетіне байланысты күріш дәніндей ақшыл қатты затқа айналады,күріш тәрізді денешіктер.Созылмалы кезеңінде бұзылған синовиалды қабық орнына грануляциялық тін түзіледі.Ол сүйек басын қаптап тұрған шеміршекті бұзып,оның орнын баса бастайды.Осы түзілген тінге паннус деген ат берілген.Грануляциялық тін бірте бірте жетіліп фиброзды тінге айналады. 5.буын айналасындағы жұмсақ тіндерде фибриноидты некроз,қабынуы нәтижесінде сіңірлердің үзілуі сияқты өзгерістер көрінеді. 6.қан тамыры қабырғасы фибриноидты ісінген,толақандылықта, макрофаг,лимфоцит,нейтрофил дермен,плазмалық жасушалармен қоршалған,кей жерлерде қан құйылу байқалады. 7.буын шеміршегі сақталған,бүрлері ісінген,олардың стромасында мукоидты және фибриноидты ісіну ошақтары,тіпті кей бүрлердің некрозы кездеседі. 8. периваскулярлы склероз,эпителий жазықталған,лимфоидты тіндер сіңбеленген. 9. ревматоиды артрит 10.бүйрек амилоидозы, васкулиттердің асқынуынан,пневмониядан өледі.

Руководитель модуля патологической анатомии

к.м.н., доцент Искакова Э.Е.