ПОЗНАВАТЕЛЬНОЕ

Оси и плоскости тела человека - Тело человека состоит из определенных топографических частей и участков, в которых расположены органы, мышцы, сосуды, нервы и т.д.

Отёска стен и прирубка косяков - Когда на доме не достаёт окон и дверей, красивое высокое крыльцо ещё только в воображении, приходится подниматься с улицы в дом по трапу.

Дифференциальные уравнения второго порядка (модель рынка с прогнозируемыми ценами) - В простых моделях рынка спрос и предложение обычно полагают зависящими только от текущей цены на товар.

Компютерлік желі,архитектурасы

Буль алгебрасы

Буль алгебрасы, буль торы — ішінара реттелген жиынның арнаулы түрі. Егер жиынның ең үлкен элементі 1 (Буль алгебрасының бірлігі), ең кіші элементі 0 (Буль алгебрасының нөлі) болса және әрбір х элементі мен оның толықтыру элементі Сх: sup {x, Cx}=1, іnf {x, Cx}=0 қатынастарын қанағаттандырса, онда Буль алгебрасы дистрибутивтік тор деп аталады. Sup және іnf операциялары әдетте Ú \/ Ù таңбаларымен, кейде /\ таңбаларымен белгіленеді. Мұнан олардың жиын теориясындағы бірігу және қиылысу операцияларымен ұқсастығы көрінеді. Сх кейде –х болып жазылады. Буль алгебрасында кез келген элементтің толықтыруы біреу-ақ болады. Буль алгебрасының аксиомаларында “жиын”, “оқиға” және “пікір” ұғымдарының арасындағы ұқсастық бейнеленген. Буль алгебрасында С, Ú, Ù сияқты негізгі операциялардан басқа операциялар да анықталған болуы мүмкін. Солардың ішінде төмендегідей симметриялық айырма операциясы ерекше маңызды: х+2у=(хÙСу)Ú(уÙСх). Бұл хDу, |x-у| деп те жазылады. Кез келген Буль алгебрасы +2 (“қосу”) және Ù (“көбейту”) операциялары орындалатын бірлігі бар буль сақинасы болып табылады. Буль алгебрасы ағылшын математигі Дж. Бульдің (1815 — 1864) еңбектерінде (1847, 1854) символикалық логиканың аппараты ретінде пайда болды. Кейіннен ол математиканың әр түрлі саласында (ықти ЦЕМ қарапайым амалдарды орындайтын бөлек элементтерден құралады. Элемент – ол әдетте электрондық схема. ЦЕМ-нің барлық элементтерін атқаратын қызметтеріне байланысты топтарға бөлуге болады: логикалық, есте сақтаушы, күшейтетін және арнайы элементтер. Логикалық элементтерден, арифметикалық және басқа амалдарды қамтамасыз ететін амалдар схемасын құрайды. «Логикалық элемент» деп аталу себебі, жеке дара элементтің анықталған байланысты жүзеге асыруына мүмкіншілік беруінде немесе жеке логикалық функцияларды орындауында. Кейбір аса маңызды функцияларды және оларды іске асыратын логикалық элементтерді қарастырайық. Логикалық функция «ЖӘНЕ». Коньюнкция (бірігу) – «ЖӘНЕ» логикалдық функциясы. Екі (немесе одан да көп) пікірлер бір күрделі пікір болып бірігуі мүмкін. Ақиқат болатын, екі пікірдің коньюнкциясын күрделі пікір дейміз, егер құрамдас екі пікірде ақиқат болса, және жалған егер құрамдас пікірдің ең болмаса біреуі жалған болса. Күрделі пікір: «Ол оған келді, және олар болашақ туралы әңгімелесті» тек сонда ғана ақиқат, егер құрамдас пікірлердің екеуі де ақиқат болса: 1- ол оған келді және 2- олар болашақ туралы әңгімелесті. Пікірлердің ең болмағанда біреуі жалған болған жағдайда, күрделі пікірде жалған болады. Коньюнкцияны «ЖӘНЕ» логикалық функциясы деп атайды. Жоғарыда көрсетілген мысал «ЖӘНЕ» шылауының атқаратын міндетін көрсетеді. Ақиқат пікірді (1) бірмен, ал жалған пікірді нольмен (0) белгілейік. Екі пікірдің конюнкциясын «&» немесе «^» таңбаларымен белгілейік. Екі пікірдің коньюнкциясын логикалық көбейту ережесімен жазуға (табуға) болады: 0*0=0 (екі пікірде жалған және күрделі пікірде жалған); 0*0=0 (бірінші пікір жалған, екінші – жалған, күрделі пікір жалған); 1*0=0 (бірінші пікір ақиқат, екінші-жалған, күрделі пікір жалған); 1*1=1 (екі пікірде ақиқат және күрделі пікірде ақиқат). Техника жүзінде, коньюнкция коньюнктор деп аталатын құрылғысымен іске асырылуы мүмкін. малдық теориясы, топология, функционалдық талдау, т.б.) кеңінен қолданылды.

19.Жасанды интеллект жүйесі

Жасанды интеллект (ЖИ, ағылш. Artificialintelligence, AI) — интеллектуалды компьютерлік бағдарламалар мен машиналар жасау технологиясыәрі ғылым.^[1]

"Жасанды интеллект" терминінің пайда болуы[өңдеу]

"Жасанды интеллект" сөзін алғаш рет 1956 жылы Дартмут университетінде өткен конференциясының преамбуласында Джон Маккартиқолданған. Маккартиге сәйкес "жасанды интеллектіні" зерттеушілер нақты проблеманы шешу үшін адамдарда байқалмайтын интеллектіні зерттеуіне болады.^[1]

Өзінің анықтамасын түсіндіру барысында: "Әзірше біз бүтіндей қандай есептеуіш процедураларды интеллектуалды деп айта алатынмызды білмейміз. Сол себепті интеллект сөзін әлемде мақсатқа жету үшін қолдандылатын әдістердің есептеуіш бөлігін ғана түсініп жүрміз"

Сонымен қатар, интеллект тек қана биологиялық феномен деген де көзқарастар бар.

Интеллект - адамның болмысты тануының негізгі нысаны. Интеллект - ақпаратты мақсатты бағытта қайта өңдеуге, реттеуге, оқуға қабілеттіліктің күрделі жүйелерінің танымдық іс-әрекеті. Интеллект функциялары:

· оқуға деген қабілеттілік;

· қоршаған болмысының заңдылықтарын белсенді меңгеруге қабілеттілік. Бірқатар психологиялық тұжырымдамаларда интеллект ақыл-ой операцияларының жүйесімен теңестірледі.

Теориялық және практикалық Интеллект жеке адамның эмоциялық- еріктік ерекшеліктерімен байланысты. Интеллект түрлері:

· абстрактылы интеллект,

· ересектер зияты,

· нақты интеллект,

· кристалданғая интеллект,

· қарапайым интеллект,

· жануарлардың зияты,

· жасанды интеллект.

Интеллектті диагностикалау интеллект коэффициентімен жүргізіледі.^[1]

Дереккөздер

Информатиканың өзектi мәселелерiнiң бiрi – адамның ойлау қабiлетiн формальдандыру, информациялық технологияны интеллектендiру (интеллект - ой, ақыл, сана). Бұл бағыттағы iлiм – жасанды интеллект (ЖИ) деп аталады. ЖИ адамның интеллектуальды ойлау қабiлетiнiң кейбiрiн ЭЕМ-де орындауға мүмкiн түрде модельдеу, программалау не адам орындайтын iс-әрекеттердi орындау сияқты мәселелермен айналысады. Жалпы, ЖИ – компьютерде ителлектуальды программаны дайындауға байланысты информатика бөлiмi.

ЖИ программалары кјбiнесе арнайы дайындалған Пролог, LИСП, Smaltalk, т.с.с. программалау тiлдерiнде құрылады. Оларды классикалық Бейсик, Паскаль, т.б. программалау тiлдерiнде құру да мүмкiн, бiрає мЅнда олардың көлемi үлкен болып, пайдалануға икемдi бола бермейдi

ЖИ бұл модель мен тиісті бағдарламалық құралдар жасайтын ЭВМ көмегімен семантикаға жүгінуді талап етілетін үдерісте есептеу сипатындағы шығармашылық міндеттерлі шешуге мүмкіндік беретін ғылыми зерттеу бағыты. ЖИ саласындағы зерттеу 30 жыл бойы жүргізуде.

ЖИ саласында жұмыстың басталуын эектронды есептеуіш машинаның жасалуынан деп есептейді, ол адамзаттың ойлау қабілетінің үдерісінің қайталауы тиіс болды.

20.Электрондық кесте. Деретер форматы. Формулалармен жұмыс істеу. Функциялар

Microsoft Excel – кесте ішінде есеп жұмыстарын атқара отырып, оларды көрнекі түрде бейнелейтін диаграммаларды тұрғызу, мәліметтер базасын құру, сан түріндегі берілген мәліметтер арқылы эксперименттер жүргізуде т.б. мүмкіндіктер беретін , Windows ортасында жұмыс істеуге арналған арнайы программалық кесте.
«Электрондық кесте» термині мәтін түрінде берілген мәліметтерді компьютерде өңдеуге арналған программаларды белгілеу үшін пайдаланады.
Кестелерді өңдеуге жататын іс-әрекеттер:
1. Функциялар мен формалаларды пайдалана отырып, әр түрлі есептеулер жүргізу.
2. Түрлі-түрлі факторлардың құжаттарға тигізетін әсерін зерттеу
3. Тиімді ету мәселелерін шешу.
4. Белгілі бір критерийлерді қанағаттандыратын мәліметтер жиынын таңдап
алу.
5. Графиктер мен диаграммалар тұрғызу.
6. Мәліметтерді статистикалық талдау.
Эленктрондық кестелердің құндылығы олардағы мәліметтерді өңдеу тәсілдерін пайдаланудың қарапайымдылығы болып табылады. Microsoft фирмасының Excel программасы- кестелік процессорлар немесе электрондық кестелер тобына жататын ең кең тараған программалық кестелердің бірі, Бірақ Microsoft Excel жай программа ғана емес, оны көптеген математикалық амалдарды, күрделі есептеулерді көрнекі жеңілдету үшін пайдалануға болады. Ол кестедегі мәліметтердің негізінде, түрлі- түрлі диаграммалар тұрғызып, мәліметтер базасын дайындап олармен жұмыс істеуді, сандық эксперимент жүргізуді т.б. қамтамасыз ете алады. Microsoft Excel мүмкіндіктерінің көпжақтылы оны тек экономика саласында ғана емес, сондай-ақ, оқып үйренуде, ғылыми зерттеу істерінде әкімшілік және шаруашылық жұмыстарында да кеңінен пайдалануға мұрсат береді.
Microsoft Excel программасын іске қосу: Пуск- Программы- Microsoft Excel.
Microsoft Excel программасын іске қосу үшін осы программамен байланысқан шартбелгіні тауып, оны тышқанмен екі рет шерту керек. Ол Microsoft Excel программасын іске қосқаннан кейін компьютер экранында терезе шығады.
Бірінші жол - басқару батырмалары бар терезе тақырырып қатары.
Екінші жол- Microsoft Excel меню қатары.
Үшінші жол- стандартты қатар. Бұл тақтада орналасқан батырмалар жиі орындалатын командалардың әрекеттерін қайталайды. Олар файлды сақтау, оқу, қағазға басу, көшіру, енгізу, сандар қосындысын табу, мәліметтерді реттеу т.б. әрекеттерді жылдаморындау мүмкіндігін береді.
Төртінші жол- форматтау қатары. Бұл саймандар тақтасындағы батырмалар қаріп форматын таңдау мүмкіндігін береді: мәтінді жартылай қарайтылған, курсивті, асты сызылған етіп жазу, мәтінді туралау, сандарды форматтау, жақтау мен түстерді қолдана отырып, кестені безендіру әрекеттерін жылдам орындау істерін атқарады.
Бесінші жол- атау өрісі (белсенді ұяшық адресі немесе блок адресі көрсетіледі) және формула қатары немесе енгізу- түзету қатары. Мұнда ұяшықтың мазмұның көріп, формаулаларды өңдеуге болады. Егер мұндай қатар болмаса Вид-Строка формула командасы арқылы қосуға болады.
Бесінші және соңғы жолдың арасында электрондық кестенің жұмыс парағы орналасқан. Электрондық кестенің жұмыс аймағы жол, баған, ұяшық, диапазон, парақтан тұрады. Жұмыс парағындағы жолдар мен бағаналар белгілі бір тәртіппен белгіленеді.
Терезенің ең төменгі жолы- қалып күй жолы. Төменгі жолдың сол жақ шетінеде Microsoft Excel жұмыс режимдерінің индикаторы орналасқан. Мысалы, Microsoft Excel мәлімет енгізуді күтпеген сәтте, ол дайын режимінде болып, режим индикаторы «дайын» деген сөзді көрсетеді.
Excel электрондық кестесі іске қосылғаннан кейін автоматты түрде 1-кітап (Книга 1) деген ат пен жаңа құжат ашылады. Бұл кітаптың атын файлды сақтау кезінде өзгертуге болады. Бұдан басқа жаңа кітап жасау үшін Құру (Создать) батырмасын шертеміз немесе [Ctrl+ N] қоспернесі басамыз. Жаңадан құрылған кітаптың аты 2- кітап, 3- кітап (Книга2, Книга3) т.с.с. болады.
Microsoft Excel менюімен жұмыс атқару.
Пернелер тақтасының көмегімен меню қатарына үшін Alt немесе Ғ10 пернесі басу қажет. Бұл пернелер басылғаннан кейін меню командаларының бірі басқа түспен ерекшеленеді. Курсорды басқару пернелерінің (←→) көмегімен қажетті меню командасының біріне жеткіземіз. Enter пернесін басқаннан кейін суырылып ішін меню ашылады. Ішкі меню командасын ⁭ немесе ↓ пернелерінің бірі арқылы таңдауға болады. Команданы орындау үшін Enter пернесін басамыз. Меню қатарынан жұмыс алабына Esc пернесін басу арқылы орнатуға болады. Excel кестенің меню командаларын тышқанмен орындаған өте жеңіл, әрі қолайлы.Қажетті меню командасына тышқан курсорын орналастырамыз да, төменгі сатылы меню командаларында тышқанды жылжыта отырып, тиісті командада тышқанның сол жақ батырмасын шертеміз.Тышқанның сол жақ батырмасын шерту арқылы қанат белгілерді көрсету немесе алып тастау сұхбат терезелерін және ішкі беттерді ашу әрекеттері орындалады.Егер тышқанды меню сыртында шертсек, меню қатарынан шығып, ішкі меню жабылады.Егер осы қатарлардың қанат белгілері көрінбей турса, олардың әрқайсысында тышқанның сол жақ батырмасын шертіңіз.
Электрондық кестенің негізгі түсініктері.
Excel электрондық кестесі жазылған әрбір файл бірнеше беттерден тұратын байланысқан кестелерді бір орынға сақтап қойып, қажетті ақпаратты жылдаміздеп табу мүмкіндігін беретін кітап болып саналады.Әдетте электрондық кесте іске қосылған мезетте 1- бет екпінді болады, келесі немесе басқа бетке өту қажет болса, сәйкес парақтың жарлығында тышқанды шертеміз.Ал қажетті беттің жарлығы экранда көрінбей тұрса, жарлықтың сол жағындағы бағыттауышта( ◄►) тышқанды шерте отырып, жылжытамыз.
Негізгі ұғымдары:
Жол нөмірі- электрондық кестедегі жолды анықтайды.Ол көлденең орналасқан жұмыс аймағының сол жақ шекарасында нөмірмен белгіленеді.Қатарлар 1- 65536-ға дейін сандармен нөмірленеді.
Бағана әрпі- электрондық кестенің бағаналарын анықтайды.Әріптер жұмыс аймағының жоғарғы шекарасында орналасқан.Бағаналар А- Z , одан кейін реті бойынша АА-А Z, ВА- ВZ,...,IV латын әрпімен белгіленеді.
Ұяшық- электрондық кестенің мәлімет еңгізілетін ең кіші элементі.Әрбір ұяшықтың бағана әрпімен қатар нөмірінің қиылысуына сәйкес адресі бар, Мысалы; В3, адресі В бағанасы мен нөмірі 3 жолдың қиылысындағы ұяшықты анықтайды.А1, 1-ші ұяшықтың, ал IV65536 соңғы ұяшықтың адресі болады.Ұяшықтың адресін ұяшыққа сілтеме деп те атауға болады.
Ағымдағы ұяшық- курсор орналасқан ұяшық.Барлық орындалған операция осы ұяшыққа байланысты орындалады.
Ұяшықтар блогы немесе аралығы- тіркесе орналасқан ұяшықтардың тіктөртбұрышты аймағы.Бір мезгілде бір ұяшықпен немесе қатар орналасқан бірнеше ұяшықтар тізбегімен жұмыс жасауға болады. Белгіленген ұяшықтар тізбегі блок немесе торбар аралығы деп атауға болады. Мұндай болктың адресі бірнеше ұяшықпен соңғы ұяшықтың адресін қос нүктемен бөліп жазу арқылы көрсетіледі. Мысалы, D2-ден D8 аралығындағы блоктың адресі D2: D8 түрінде көрсетіледі.
Жұмыс парағымен және кітаппен жұмыс істеу – Excel-де электрондық кесте 3 өлшемде құрылымнан тұрады. Ол кітап секілді 16 парақтан құралады.Электронда тек 1 парақ қана ашық көрініп тұрады. Парақтың төменгі бөлігінде қалған парақта нөмірлері жарлық түрінде көрініп тұрады.
Жаңа парақ қосу – Вставка – Лист немесе жанама менюден Добавить – Лист командаларын орындау қажет.
Бірнеше жаңа парақ қосу - [Ctrl] пернесін басып тұрып Вставка – Лист командасын орындау қажет.
Парақты жою – Правка – Удалить немесе жанама менюден Удалить командасын орындау керек.

Компютерлік желі,архитектурасы

Компьютерлік желі –бір бірімен мәлімет аламаса алатын кем дегенде екі компьютердің байланыс құралдары көмегімен қарым-қатынас жасауына арналған ақпарат өңдеудің тармақталған жүйесі. Басқаша айтқанда желі деп дербес компьютерлердің және де принтер, модем, факсимильдік аппарат тәрізді есептеу құрылғыларының бір-бірімен байланысқан жиынын айтады. Желілер әрбір қызметкерге басқалармен мәлімет алмасып құрылғыларды ортақ пайдалануға, қашықта орналасқан қуатты компьютерлердегі мәліметтер базасымен қатынас құруға және тұтынушылармен тұрақты байланыс жасауға мүмкіндік береді.

Телекоммуникация құралдарымен байланысқан компьютерлер жиынын компьютерлік желі деп атаймыз.

Компьютерлік желілер құрылымы бойынша жергілікті, аймақты және аумақты болып бөлінеді.

Компьютерлік желі дегеніміз – ресурстарды (дискі, файл, принтер, коммуникациялық құрылғылар) тиімді пайдалану мақсатында бір – бірімен байланыстырылған компьютерлер тізбегі.

n Компьютерлік желі жұмыс істеу принципіне, аппараттық және программалық қамтамасыз етуіне байланысты жергілікті (ЖКЖ) және аумақты (АКЖ) компьютерлікжелі болып бөлінеді.

1. Жергілікті желі.

n Жергілікті желі шектеулі аймақтағы (бір бөлмеде, бір мекемеде, зауыт немесе бекетте т.с.с) компьютерлерді біріктіреді.

n Жергілікті желі құрудағы себеп — өндірістік процестерді автоматтандыру, әр түрлі құжаттарды жедел өңдеу.

Егер жалпы желіге бір-бірінен айтарлықтай қашықтықтағы компьютерлер немесе жергілікті желілер біріктірсе, онда мұндай құрылымды таратылғаннемесе аймақтықжелі деп атайды. Қазіргі кезде ірі компьютерлік желілер саны жүздеген мыңдармен есептеледі.

Бір немесе бірнеше желілерді бір – бірімен өзара байланыстыру желіаралық байланыс немесеауқымды желі деп аталады. Ауқымды желі қала, аймақ, ел, бүкіл Жер шарын қамтуы мүмкін.

22.Сызықтық,тармақталған,циклдық алгоритм құру

Алгоритмдердің бейнеленуі.

1. Сызықты немесе тізбекті алгоритм.Сызықтық алгоритм тізбектеле орналасқан командалардан, ал блок-схемалар бір сызық бойына орналасқан тізбекті блоктардан тұрады.Әрекеттердің тізбектей орындалуын сипаттайтын алгоритм-сызықтық деп аталады.

2.Тармақталу алгоритмі.Тармақталу алгоритмінде көбінесе арифметикалық теңсіздік түрінде берілген логикалық шарт тексеріледі.Егер ол орындалса,онда алгоритм бір тармақпен,ал орындалмаса екінші тармақпен жүзеге асырылады да,соңында екі тармақ қайта бірігеді.Мұнда алгоритмдерде шартты тексеру тармақталу командасы д.а.Оны алгоритмдік тілде өрнектегенде егер,әйтпесе,онда,бітті түйінді сөздері пайдаланады. Орындалу тәсіліне байланысты тармақталу командасы таңдау,және аттап өту болып 2ге бөлінеді.Тармақталу алгоритмдерінің толымды түрі екі серияның бірін ғана таңдауды іске асырады,мұнда берілген шарт тексеріледі,егер ол шарт орындалса,онда 1-серия жүэеге асырылып.содан кейін келесі амалдарға көшеді.Күрделі тармақталу.Кейбір есепте үш және одан да көп тармақ,яғни шығу сызықтары бар шарттарды тексеру.

3.Циклдік алгоритм.Көптеген алгоритмдерде белгілі бір әрекеттерді тізбегі бірнеше рет қайталанып орындалып отырады.Математикада есеп шығару кезінде бір теңдеуді пайдаланып,ондағы айнымала мәннің өзгеруіне байланысты оны бірнеше рет қайталап есептеуге тура келеді.Осындай есептеу процесі бөліктерінің қайталап орындалуын цикл деп атайды, ал қайталанатын бөлігі бар алгоритмдер тобы циклдік алгоритмдерге жатады.Циклдік процесті қамтамасыз ететін алгоритм бөлігін қайталану командасы құрайды.Қайталану командасын алгоритмдік тілде жазу үшін әзірше,цикл басы және цикл соңы түйінді сөздер қолданылады.Қайталану саны алдын ала белгілі цикл-арифметикалық цикл деп,ал орындалу саны белгісіз цикл-қадамдық цикл деп аталады.

23. Қашықтан оқытудың білім саласындағы рөлі

Қашықтан оқыту – ақпараттық құралдар және ғылыми негізделген тәсілдер арқылы білім алу формасы. Қашықтан оқытуда екі компонент бар: оқытуды басқару және өз бетімен білім алу.

Мұғалімдердің алдын – ала дайындау және ұйымдастыру шаралары жүргізілмесе, программалық қамтамасыз етілмесе оқушылардың білімі жоғарламайды. Өйткені оқушының білімін, үлгерімін көтеруіміз үшін оқытушының біліктілігін көтеруіміз керек. Қашықтан оқыту бұл мұғалімнің біліктілігін көтереді, оқушының өз бетімен білім алуын қалыптастырады, ата-аналардың жаңа технологияға деген көзқарасын өзгертеді.
Қашықтан оқытудағы мұғалімдердің біліктілігін көтерудегі артықшылықтары:
· экономикалық, оқытуға кететін жалпы шығыны 40% кемиді;
· коммерциалық, қашықтан оқыту, технологиясы және оны қолдану болып табылады, оған деген сұраныс күннен-күнге өсуде;
· педагогикалық, оқыту мативациялық, интерактивті, технологиялы және индивидуалды болып келеді;

· эргономикалық, қашықтан тыңдаушылар және мұғалімдер айналысуға өзіне ыңғайлы уақыттың кестесін қоюға мүмкіндігі бар;

· коммуникативті, электронды желілері арқылы байланысатын педагогтардың, тыңдаушылардың мамандықтар саны көбеюде.

Қашықтан оқытуды екі негізгі бөлікке бөлуге болады: техникалық және дидактикалық. Оның құралы болып телекоммуникациялар, аудио және видео жазбалар, жергілікті және ауқымды компьютерлік желілер. Ұйымдасқан – дидактикалық құрылымда қашықтан оқыту оқытудың негізгі компоненті болып табылады, оқушылардың өз бетімен білім алуы.

Ақпараттық технология жақсы дамығанымен ол оқытудың басты құралы болып есептелмейді. Ол үшін оқу бағдарламасында және оқыту әдістеріне өзгеріс енгізу керек. Жаңа технологияны қолдану мұғалімдерге дайындық жұмыстарына көп уақытты керек етеді. Әрбір мұғалімнен ізденуді, шығармашылық жұмыс жасауды, алыс – жақын шетелдердің озық тәжірибелерімен танысуды және оның күнделікті өмірде қолдануды қажет етеді.

23.Қашықтан оқытудың білім саласындағы рөлі туралы өз пікіріңіз.

Қазіргі уақытта Қазақстанда білім жүйесінде жаңа ақпараттық технологиялар кеңінен қолданыла бастады. Ақпараттық технологияларды және компьютерлік желі арқылы жаңа білім әдістерін пайдалану кеңейтіліп келеді. Жаңа ақпараттық технологияларды білім жүйесінде қолданудың ең маңызды факторы негізгі қозғаушы күші — адам, сол себепті білімнің негізгі принциптері іске асырылуы тиіс. Осыған байланысты адамның шығармашылық потенциалын дамыту үшін қажетті жағдай жасалуы тиіс. «Білім саласындағы жаңа коммуникациялық технологиялар» түсінігі компьютерлік техника және электрондық анықтамалық жүйелері мен адамның әрдайым жаңа оқыту әдістерін ізденуінен пайда болады. Оны оқыту әдіс-тәсілі уақыт талабына сай өзгеруде. Қазіргі уақытта дидактикада инновациялық оқыту кеңінен қолданылуда. Инновация – бұл жаңалықтардың таралуы және құрылуы. Қазіргі педагогиканың негізгі тенденциясы оқытуды өнеркәсіптік-технологиялық процесске айналдыру үшін дидактикалық жолын және құралын табу болды. Бұл ізденіс «педагогикалық технология» деген ұғымға әкелді. ХХІ ғасырда ақпарат жүйелерінің өркендеп, ғарыштап дамып келе жатқанын білеміз, өнеркәсіп пен ортаның дамуының негізгі құралы болып ақпараттық ресурстар табылады. Сауатты өмір – дамудың жаңа фазасына енеді, бұл жаңа сауатты оқыту технологиясын құруға біртіндеп көшуді талап етеді. Оқытудың жаңа технологиясына көшу ұзақ уақыт алады. Компьютерлік технология білім ортасына ене отырып, оқыту процесін жақсарту үшін құралдар мен әдістерді қолдануға әкеп соқтырады. Негізгі базалық білім беру аймағында қызмет көрсету жағынан да қашықтан оқыту мүмкіндіктері үкімет тарапынан қолдау тауып жатыр. Осы технологияны пайдалану ауылдық жерлерді де жылдам ақпараттандыруға көмектесуде. Оқыту процесінде қолданылатын жаңа әдістердің бірі қашықтан оқыту әдісі болып табылады.

Қашықтан оқыту – ақпараттық құралдар және ғылыми негізделген тәсілдер арқылы білім алу формасы. Қашықтан оқытуда екі компонент бар: оқытуды басқару және өз бетімен білім алу.

Қашықтан оқытудағы мұғалімдердің біліктілігін көтерудегі артықшылықтары:

· экономикалық, оқытуға кететін жалпы шығыны 40% кемиді;

· коммерциалық, қашықтан оқыту, технологиясы және оны қолдану болып табылады, оған деген сұраныс күннен-күнге өсуде;

· педагогикалық, оқыту мативациялық, интерактивті, технологиялы және индивидуалды болып келеді;

• эргономикалық, қашықтан тыңдаушылар және мұғалімдер айналысуға өзіне ыңғайлы уақыттың кестесін қоюға мүмкіндігі бар;

• коммуникативті, электронды желілері арқылы байланысатын педагогтардың, тыңдаушылардың мамандықтар саны көбеюде.

Мұғалім оқушының ішкі жан – дүниесінің сырын ашып, оның симпатикалық ынтасының дамуына жағдай тудырып отырады. Қазіргі заманда білім жүйесінің заман талабына, уақыттың сұранысына қарай ғарыштап дамуы, әрбір педагогтан сабақты ғылыми жобада жасауын талап етеді. Сабақты ғылыми жобада жасай білген мұғалім оқушы жүрегіне жол тауып, оның сабаққа деген қызығушылығын арттырып, мұғалім мен оқушы арасында түсінушілік пайда болады. Мұғалімнің коммуникативті дамуы: оқушыларды тыңдау, олардың көзқарасын түсіне білу, сын жасай білу, әңгіме, ұйымдастыра білу керек. Әрбір мұғалімнің бойында шартты рефлекциялық қасиеттер қалыптасуы керек: балаларды оқытуды өзінің тәсілін жұмысында қолданып, қиын жағдайларда шешімін тауып, шыға білу керек. Қашықтан оқыту курсы осыған бағытталған. Қашықтан оқытуды екі негізгі бөлікке бөлуге болады: техникалық және дидактикалық. Оның құралы болып телекоммуникациялар, аудио және видео жазбалар, жергілікті және ауқымды компьютерлік желілер. Ұйымдасқан – дидактикалық құрылымда қашықтан оқыту оқытудың негізгі компоненті болып табылады, оқушылардың өз бетімен білім алуы.

Бұл оқыту құралының күштілігі соншалықты, онымен бірге басқа колледждермен оқытудың жаңа түрлерімен, оқыту әдістерімен алмасады. Колледжде телекоммуникация тақырыбын оқыту мүмкіндігі бар. Әдістемелік кешен, мұғалім мен оқушыға қажетті бағдарлама, қазақ тіліндегі оқулықтар мен көмекші құралдары жеткіліксіз. Пән мұғалімдерінің Интернетті осы уақытқа дейін аз қана пайдаланып, тіпті қолданбағандары да бар. Колледждер жаңа ақпараттық технологиялармен жабдықталғанымен, мұғалімдердің осы тақырып бойынша білімін жоғарылататын, яғни мұғалімдерді дайындайтын курстар жеткіліксіз. Ал, жалпы білім беру ісі жөнінен басқа озық елдердің тәжірибесін зер салып отыру, өзінің білімін жоғарылату, жаңашылдық, озат тәжірибе, компьютерлік коммуникацияны үйрену – әрбір пән мұғалімінің кәсіптік міндеті, қажетті парызы. Қаншалықты барлық құралдар жеткілікті болғанымен, пән мұғалімінің білімі төмен болса, оқушылардың телекоммуникация жөніндегі білімі төмендеп, болашақта Қазақстандағы телекоммуникациялық ортаның дамуына әсерін тигізеді.

Білімнің қайнар көзі оқулықта. Кітапханалар, оқу кітаптарының жетіспеушілігінен оқушылардың білімдері толық жеткілікті емес. Қазіргі кезеңде оқулықтар теориясы, оқытудың жаңа ақпараттық технологияларымен жобалау әдістемесі жасалуда.

Оқушылар қашықтан оқу арқылы өз білімдерін жетілдіре алады және ақпарат жүйлерін пайдалану мүмкіндігі артады. Мысалы керекті әдебиеттер мен оқу кітаптарын іздеу, бақылау және тестік тапсырмаларды орындау, лабороториялық жұмыстар, дайын баяндамалар, қашықтан олимпиядаға қатысу оқушының шығармашылық потенциалының дамуына әсер етеді.

Әр елде, қалада орналасқан оқушылардың қашықтан оқытуға қатысуы шығармашылық бірігу және жарысу эффектісін береді. WEB – беттер жасауда оқушылар өздерінің жұмысын желіден көріп оқушы ғылыми, суретші немесе басқа шығармалардың авторлары болады. Өзінің жұмыстарын жақсы, қызықты етіп көрсету үшін олар гипермәтіндермен, графикамен, дыбыстармен жұмыс істейді. Қашықтан оқуда оқушылар мәдениет арасында байланыс орната алады. Басқа елмен сұхбаттасу үшін сол елдің мәдениетін жақсы білу керек. Сонда мәдениеті, білімдері, діни бөлек оқушылар емін-еркін ақпарат алмаса алады. Басқа елмен байланысу үшін алдын ала оқушының психологиясын дайындау керек. Ол үшін әр түрлі тренинг өткізу керек. Бұл тренингте басқа елдердің мәдениетімен, олардың арсындағы айырмашылықтарды таныстыру бағытымен өтеді. Оларда мезгіл уақыттары мен уақыт арасында айырмашылық болады. Осы жерде электрондық конференциялар көмектеседі, одан керекті ақпаратты алуға болады. Қашықтан оқыту оқытушылар үшін де, оқушылар үшін де тиімді екенін уақыт дәлелдеді. Қашықтан оқыту жүйесіне ата-аналардың көзқарасы жақсы қалыптасып келеді. Әсіресе ата-аналар үшін қашықтан оқыту материалдық жағдайының тиімді болуын қарастырады.

Қашықтан оқытудың міндетін түсіну үшін оқушылардың арасында мониторингтік сараптамасы жүргізілу керек. Мониторинг нәтижесі бойынша қашықтықтан оқыту оқу процесіне жағымды әсер етеді.

Кемшіліктері:

Қашықтан оқыту біздің елімізде кең таралуы жайлы айту әлі ертерек, толыққанды қашықтан оқыту туралы айту үшін оқу орындарында және оқушының үйінде де жақсы техникалық және программалық құралдар болуы тиіс. Оның үстіне байланыстың сапасы жоғары болуы тиіс, бізде ол жағы әлі әлсіздеу. Білім Министрлігінің тарапынан қашықтан оқыту формасының әрекетіне қатысуында жетіспеушілік бар, нормативті-құқықтандыру, экономикалық және финанстық сұрақтар, Интернет бағасының жоғарлығы. Бұл проблеманы шешу үшін, мынадай ұсыныстар бар:

— кабинеттер компьютерлермен толық қамтамасыз етілуі керек;

— қашықтан оқыту курстары және бағдарламалары болу керек, оқытудың әдіс – тәсілін жасау, жобалау, арнайы курстар, үйірмелер ашу;

— қашықтан оқытудың өмірде жиі пайдалану, пайдаланудың тиімді әдістерін ойлап табу;

— алыс-жақын шет елдердегі қашықтан оқытудың іс-тәжірибесін оқып-үйрену;

— қашықтан оқытуда оқушының білім сапасын бағалаудың жаңа критерийін жасау;

— ақпаратты-техникалық жабдықтау қызметі қашықтан оқытудың программалық, ақпараттық және техникалық құралдарын дайындау;

— мультимедиялық бағдарламалармен жабдықталуы керек.

Әрине, оқу орындарының компьютерлік базасы әрі қарай толықтырылады, жетілдіріледі, бірақ соған қарамастан, қолдағы бар құралдарды толық пайдаланып, солардың мүмкіндіктерін барынша қолдануға тырысу керек. Қорыта келе айтарым – оқу процесінде ақпараттық коммуникациялық технологияларды қолданысқа енгізу техникалық жағынан да, психологиялық жағынан да күрделі мәселе болып табылады.

24.Қашықтан оқытудың білім саласындағы мақсаты туралы өз көзқарасыңыз.

Қашықтан оқытудың білім саласындағы рөлі.

Соңғы он-он бес жылдан астам уақыт ішінде Қазақстандағы білім беру жүйелерінің кұрылымдарында елеулі өзгерістер болып жатыр. Оқу мен білім технологиясы қаржы қорының байыбына жетіп түсінудің, нарықты өркендету жолында күресудің тиімді құралына айналып отыр. Осы ретте қазіргі замандағы технологиялық жетістіктерге негізделген қашықтықтан білім беру жетекші рөл атқарады. Дүние жүзі бойынша қашықтан білім беру жүйесін еркендетудің басты мақсаттарынын бірі - оқушылардың кез келген мектептер, колледждер мен университеттердегі оқу бағдарламалары бойынша оқып, білім алуларына жағдай туғызу болмақ. Осылай еткенде ғана студенттердің бір елден екінші елге орын ауыстыруларына ідектеу қойып, кедергілер туғызудан гөрі көзқарастар жүйелерінің бір арнаға тоғыстырылған идеяларымен қаруланып, білім беру ресурстарын өзара алмастыру жағдайында болашағы зор жаңа істерді өркендете түсуге мүмкіндік туады. Коммуникациялық каналдарды ауқымды түрде тарату курысы маңызды міндеттерді ойдағыдай іс жүзінде асыруға септігін тигізбек.

Қашықтан оқытудың білім саласындағы мақсаты: Білім берудің біртұтас ақпараттың жүйесін құру арқылы оқушылар мен студенттердің білім деңгейін көтеру.

Қашықтан оқытудың білім саласындағы міндеттері:

· бір-бірімен тығыз байланысты бола отырып. мемлекеттік (республикалық) деңгейіндегі қашықтықтан оқытудың құрамына енуі;

· құру кезінде мемлекеттің стандарт талаптарын сақтау;

Қашықтықтан оқытудың жергілікті жүйесі белгілі бір білім және жекелеген қала (университет) шеңберінде жұмыс атқарады, оның құрамына тек жоғары оқу орындары ғана емес, мектептер, гимназиялар мен колледждер де кіреді. Осындай жүйенің аясында жұмыс жасаудың алғашқы сатысында зиялылық потенциялын, компьютерлік техниканы ұтымды пайдалана отырьш, үздіксіз білім беру принциптерін ойдағыдай іске асыру қажет. Осыған орай, мектептер мен жоғары оқу орындары жергілікті және аймактық желіні пайдаланып, шығармашылық жұмыстарын таратып, оқыту үрдісінде әдістеме бойынша тәжірибе алмасуы қажет.

Оқытудың ауқымды және жергілікті жүйелерін ойдағыдай пайдалана білудің нәтижесінде білімнің базалық және деректердің банкілік мәліметтеріне, клиент - сервер, мультимедиа, компьютерді оқып-үйренуші жүйелерге, электрондык оқулыктарға, оку-әдістемелік материалдарға, қашықтықтан оқыту жүйесінің технологиясымен үйлесімді болып келетін, алдағы уақытта оқыту тәсілдерінің ішінде кең тараған бес аспап әрі өміршең түрлері бола алатындай жайлы окулыктарға, бағдарламаларға еркін кіруге болады.

Осындай сан қырлы, әрі күрделі мәселелерді жүзеге асыруда оқытушының атқарар рөлі орасан. Оған әрі ауыр, әрі жауапты міндет жүгі жүктеледі: ол курстың бағдарламасының құрылымын дайындап, оны қашықтықтан білім беру жүйесімен астастырып бейімдейді, оқу үрдісінің барысын қадағалап, тапсырмаларды орындау барысында, өз бетімен бақылау-пысықтау жұмыстарын орындау жөнінде ұсыныстар береді. Бұл ретте қашықтықтан оқыту жүйесінің әдістерінде көрсетілгеніндей, көңіл-күй, психологиялық қарым-қатынас бой көрсетеді. Қашықтықтан оқыту тәсілі бойынша жұмыс істейтін оқытушы оқытудың жаңа технологиясын, оқытудың компьютерлі және тораптық жүйелерін жетік біліп, олармен іс жүргізу ісін орындау шарт.

Қашықтықтан оқыту тәсілімен оқытатын оқытушыларға және осы істе мүдделі басқа да адамдарға бірнеше талаптар қойылады:

· Оқытушы компъютермен жоғары дәрежеде сауатты жұмыс істей білуі қажет.

· Қашықтықтан оқытудағы мақсаттары мен міндеттері, оның алдағы уақытта ақпараттық технология және коммуникация құралдарының негізінде дамуы туралы білуі қажет.

· Қашықтықтан оқыту технологиясын жетік білетін, білім саласындағы қызметкерлерді, оқушыларды таныстыра білуі қажет.

· Оқытушының ақпараттық құралдармен жұмыс істеуге іс жүзінде дағдылануы қажет.

· Оқытудың телекоммуникациялық құралдарын қолдану ісіне дағдылануын қалыптастыру, атап айтқанда: тұтынушылар арасында ақпараттар алмастыру және ақпараттық жүйелердегі ресурстарды пайдалануға дағдылануын қалыптастыруы қажет.

· Жинақталған түрде оқу бағдарламасын құрайтын белгілі бір тәртіптегі модульдік курстардың әдістемелерін баяндай және курстарды өткізуді ұйымдастыра білуі қажет.

· Оқу үрдісін қашықтықтан оқыту шеңберінде жүргізу ісіне жан-жақты даярлау, қашықтықтан оқыту жүйесі бойынша сабақ өткізу үрдісінде үйлестіруші болуы қажет.

Бүгінгі таңда ақпараттық қамтамасыз ету жүйесіне баса мән бермейінше, білім берудің ақпараттық технологияларын, дәлірек айтқанда, электрондық оқулық және бейнефильмдерді, басқа да электрондық басылымдарды қашықтықтан оқытудың спутниктік арнасы арқылы ендірмейінше, кез келген әлеуметтік-экономикалық саланың алға басуы мүмкін емес.

Республикалық білім беруді ақпараттандырудың ғылыми-әдістемелік орталығы ақпараттық қарым-қатынастық технологиялардың білім берудегі педагогикалық мүмкіндіктерін зерттеу жолында ЮНЕСКО институтының тірек нүктесіне жатады және онымен бірге қашықтықтан оқытудың спутниктік каналын ендірудің бірлескен жобасын жүзеге асыруда.

Қашықтықтықтан оқыту (ҚО) - білім, білік дағдыларды алу үрдісі, бұл кезде оқыту процедураларының тұтас немесе белгілі бір бөлігі оқытушы мен студенттің территориялық алшақтығына қарамастан жаңа ақпараттық және телекоммуникациялық технологиялардың көмегімен жүзеге асырылады.

Қашықтықтықтан оқыту технологиясының кейс және желілік технология деген түрлерін ерекшелеп көрсетуге болады.

Қашықтықтан оқыту технологиясынын дамуына Интернеттің әсерін бағалау қиын. Ол ара қашықтықтықты қысқартумен қатар, оқытушы мен студентке анағұрлым көп еркіндік береді. Енді тыңдаушы немесе студент тапсырмалар және тестпен өзіне ыңғайлы уақытта айналыса алады. Оқытушы материал мазмұньн жедел түрде өзгерте алады. Қашықтықтан оқыту технологиясының дамуы - біздің білім беру жүйесінің болашағы болып табылады. Шетелде күндізгі немесе қашықтықтан білім берудің қайсысының дұрыстығы жөнінде сөз де болмайды. Өйткені, басты орынды қашан да сапалы білім алады.

Қашықтықтан оқытуда өз бетінше жүргізілетін жұмысты сөзжұмбақтар, шарада немесе тапсырмалар арқылы ұйымдастыру, жаңа тақырыптарды меңгеру үшін өте ыңғайлы. Қашықтықтан оқытудың жетістігі - оқытушының өзінің қатысуынсыз оқушылар назарын өзінен тыс қалдырмауға қабілеттілігіне байланысты болады. Жаңа тақырып бойынша берілетін материал баспаға шығарылған түрде қашықтықтан оқыту курсында электрондық түрде немесе электрондық оқулық түрінде беріледі. Жаңа тақырыпты бұлай баяндау кезінде сабақтың басты элементі форум немесе чат болып табылады. Мұндай баяндаулар алдын ала жоспарланып, алдын ала даярланған сценарий бойынша жүргізіледі. Оқу үрдісіне тьютор белсенді қатысады. Қашықтықтан оқытуда жаңа материалды баяндаудың тағы бір нұсқасы виртуалды шебер. Әдетте оқу материалын баяндау және талқылау бір мезгілде жургізіледі.

Қашықтықтан оқыту жүйесін әрқайсысы өз кезегінде бірнеше компоненттерден тұратын үш компоненттің жиыны ретінде карастыруға болады. Олар:

· Дидактикалық жүйе;

· Технологиялық жүйе;

· Қамтамасыз ету жүйелері.

Қашықтықтан оқыту үшін оқытудың жалпы дидактикалык бес әдісін қолдануға болады:

1. Ақпараттық-рецептивті;

2. Репродуктивті;

3. Мәселелік мазмұндау;

4. Әвристикалық;

5. Зерттеу;

25. MS Access негізгі түсніктер: кесте, жазба, сұраныс, өріс туралы түсінігіңіз және мысалымен түсіндіріңіз.

MS Access мәліметтер қоры

Негізгі түсніктер: кесте, жазба, сұраныс, өріс

Мәліметтер қоры (МҚ) деп өзара байланысқан мәліметтердің интеграцияланған жиынтығын айтады. Көбінесе мәлімет қорлары нақты бір аумаққа, ұйымға немесе қолданбалы есептерге құрылады. Мәліметтер қорымен жұмыс жасаудағы жеңілдету мақсатында мәліметтер қорын басқару жүйесі – МҚБЖ (СУБД) автаматтандырылған жүйесі қолданылады. МҚБЖ өзінің құрылымында тек қана мәліметтерді сақтап қоймай, сонымен қатар амал-әдістерді де сақтайды. Ал олардың арқасында пайдаланушымен немесе басқа да программалық – аппараттық кешендермен байланыс түзіледі. Қазіргі кезде дербес компьютерге арналған МҚБЖ – ң ең танымал түрі – MS.Access. Мәліметтер қорының бейкомпьютерлік, яғни өмірдегі мысалы- өзіміз күнделікті қолданатын “жұмыс күнделігі” немесе “күнтізбе”- MS.Access осы “жұмыс күнделігі” мен “күнтізбенің” компьютерлік аналогі. MS.Access жалпы мәліметтер қорын басқаратын жүйе. Ол мәліметтерді сақтау, меузеу, кейбір жиі қолданылатын іс-әрекеттерді, мысалы:есеп жүргізу, кіріс – шығыс есептеу, жоспарлау және т.б. автоматтандыру үшін пайдаланылатын жүйесі. Access мәліметтерді енгізу үшін әр түрлі қарапайым және ыңғайлы үлгілер құруға, деректерді өңдеуге және күрделі қорытынды есепті қағазға басып шығаруға мүмкіндік береді. МҚ – ң құрылымының негізін кестелер құрайды. Кесте баған және қатардан құрылса, мәліметтер қоры құрылымы аймақтан және жазбадан тұрады.

Мәліметтер қорының қасиеттері

Мәліметтер қорының аймағы (поле) қор құрылымының ғана емес, сонымен қатар әр аймаққа тиісті ұяшыққа жазылатын деректер қасиетін де анықтайды. Кесте аймағының негізгі қасиеттері :

• аймақ аты– автоматикалық операция кезінде осы аймақ деректерімен қалай жұмыс жасау керектігін анықтайды.

• аймақ типі– осы аймақ деректерінің типін анықтайды.

• Аймақөлшемі – деректердің шектік өлшемін анықтайды.

• Аймақ форматы– ұяшықтағы деректерді форматтау әдісін анықтайды.

• Енгізу маскасы– аймақтағы енгізілген деректер формасын анықтайды.

• Қолтаңба – берілген аймақ кестесінің баған атын анықтайды.

• Үндемеушілік бойынша мән –аймақ ұяшығына автоматты түрде енгізілетін мән.

• Мәндік шарт– деректерді енгізу дұрыстығын тексеруге арналған шарт.

• Қате туралы мәлімет– деректерді енгізудегі қате туралы мәлімет.

• Міндетті аймақ– міндетті түрде толтырылатын аймақ.

• Бос қатар– бос қатарды енгізу қасиетті.

• Индексті аймақ– егер аймақ индекстелген болса, деректермен жүргізілетін операциялар жылдамдатылады.

Деректер типі

• текстік – шектеулі өлшемді (255 таңбаға дейін) форматталынбаған тексті сақтауға арналған тип.

• Аймақ Мемо – үлкен көлемді (65535 таңба) тексті сақтауға арналған тип негізінде ол текст аймақта сақталынбайды. Аймақта тек көрсеткіш орналасады.

• Сандық – нақты сандар типі.

• Күн/уақыт– күнді және ағымдағы уақытты сақтау типі.

• Ақша– ақша сомасын сақтау типі.

• Есептеуіш– нақты сандарды автоматты өсуімен сақтау типі.

• Логикалық– логикалық деректерді сақтау типі.

• OLE Обьектісінің аймағы- OLE обьектісінің сақтау типі. Мысалы – мультимедия.

• Гиперсілтеме– URL адресін және Web обьектілерін сақтау типі.

Біз МҚБЖ –мен жұмыс жасағанда тікелей қатты дискімен байланысамыз. Сондықтан мәліметтер қорымен эксперимент жасауөте қаіпті, себебі МҚ – қарапайым файл емес, енгізу, түзету сияқты операциялар кезінде деректер біздің сақтауымызсыз – ақ сақталып отырады. Біз олардың көшірмесімен немесе өзіміз жаңадан файл ашып қана жаттықсақ болады.

МҚБЖ – нің объектілері

MS.ACCESS -те 7 түрлі объектілер танымал:

• кесте – кез–келген МҚ-ң негізгі объектісі. Біріншіден кестеде МҚ-дағы барлық деректер сақталады, екіншіден кестеде қор құрылымы сақталады.

• Сұраныстар– кестеден деректерді пайдалануға тиімді түрде беру үшін арналған. Сұраныс арқылы деректерді сұрыптау, фильтрациялау сияқты операциялар жүргізіледі.

• Пішін (форма)– егер сұраныс деректерді алуға арналса, пішін – деректерді енгізуге арналған объект.

• Отчеты– деректерді принтерге шығару объектісі.

• Парақ немесе бет (страница)-HTMLкодында орындалған деректер мен қатынас жасау объектісі.

• Макрос және модульдар– МҚБЖ-мен жұмыс кезінде қайталанатын операцияларды автоматтандыруға және программалау арқылы жаңа функция жасауға арналған объектілер.

Макростар – МҚБЖ-ң ішкі командалар қатарынан тұрады.

Модульдар – МҚБЖ-ң ішкі программалау Visual Basic тілінің құралдарымен жасалады.

MS Access-тi іске қосу

MS ACCESS-тi жалпы Windows ортасында программалық әдістерді іске қосу стандартын қолданамыз.

1. пуск – программы – MSACCESSпрограммасын таңдау.

2. жұмыс үстелінен MS office панеліндегі MSAccess–ті іске қосатын батырманы таңдау.

3. мәліметтер қорына арнайы файылды құру арқылы және т.б.

Алғаш мәліметтер қорымен жұмыс жасағанда олар бос болады. MS Access іске қосылғаннан кейін экран бетіне тақырып қатарында MS Access атауы бар Access сұхбат терезе пайда болады. Бұл терезеден 3 параметрдің бірін таңдау талап етіледі.

1. Бар, сақталынған МҚ ашу.

2. Жаңа МҚ ашу

3. Шебер көмегімен МҚ ашу

MS Access Программасының басты терезесі меню қатарының инструменттер панелінен, қалып – күй қатарынан тұрады. Меню қатары ағымдағы терезенің меню командаларын құрайды. Олар: файл, правка, вид, всатвка, формат, записи, сервис, окно,?

Инструменттер панелеі: олар меню қатарынан кейінгі Access жұмыс аймағына дейінгі аймақта орналасқан.

Қалып күй қатары Access терезесінің төменінде орналасқан. Ол команданаң орындалу жұмысы жайлы және жүйенің ағымдағы жай күйін көрсетеді.

Кесте

Кестені қолдан құру. Кестені сақтау.

Кесте-мәліметтер қорының негізгі объектісі. Кесте құру үшін МҚ терезесін ашып, Кестелер- Құру командасын беру керек. Жаңа кесте сұхбаттық терезесі көрінеді. Оған кесте құрудың үш режимі енгізілген:

• Кесте режимі (кестені қолдан құру)

• Кестелер шебері (Кестені автоматты түрде құру)

• Конструктор.

• Алғашқы кезде кестені бірінші режим бойынша құрған жөн. Ол кесте құруға машықтандырып, түрлі терминдермен танысуға көмегін тигізеді.

Кестені қолдан құру технологиясы

1. «Жаңа кесте» терезесінен «Кесте режимі» қатарын таңдап, ОК түймесін шерту. «Кесте1» атаулы бос терезе көрінеді.

2. Ретімен оның Өріс1, Өріс2,.... тақырыптарын екі реттен шертіп, олардың орнына құрылатын кестенің өріс тақырыптарын енгізу.

3. Ұяшықтарға жазу элементтерін енгзу.

4. Терезенің жабу түймесін шертіп, терезені жабу, Access-те кесте құрылымын сақтау сұралатын сұхбаттық терезе шығарады. Оның ИӘ түймесін шерту.

Ескерту. Кесте не басқа МҚ объектілерінің берілгендері клавиатурадан ендіріліп, бекітілген сайын Access оларды автоматты түрде сақтап қояды.

5. Кесте атаулы сұралатын сұхбаттық терезе көрінеді. Access уақытша тағайындалған атауды өзгерткіңіз келс, жаңа атау ендіріп, ОК түймесін шерту.

6. Кілттік өріс құру сұралатын сұхбаттық терезе еөрінеді. Егер Иә түймесін шертсейіз, Access автоматты түрде кестеге код атаулы есептегіш өрісті қосып қояды. Бұл өріс келешекте қажет болмаса, Жоқ түймесін шерту.

Құрылған кесте МҚ –ның бөліміне жазылып қойылады. Жазылған кесте мазмұнын көріп шығу үшін МҚ терезесінің Кестелер қондырмасын ашып, кесте атауын ,одан әрі Ашу түймесін шерту жеткілікті.

Access кесте өрістерінің типтерін оларға енгізілген мәндер бойынша автоматты түрде анықтап қояды. Бірақ кейде өріске енгізілген ибүтін сандық берілгендер типін мәтіндік деп белгілейді. Кесте құрылымын өзгерту қажет болса, «Конструктор» режимін пайдалану керек.

Конструктор режимі. Өрісті кілттік ету. Өріс қасиеттері

Кесте конструторын түрлі әрекеттер үшін пайдалануға болады.

• өріс атауын өзгерту;

• өріс типін өзгерту;

• өріс өлшемі мен форматын қайта орнату;

• жаңа өріс қосу;

• өрісті кілттік ету;

• жаңа кесте құру;, т.б.

Конструктор терезесін ашу үшін МҚ терезесінің Кестелер қондырмасынан кесте атауын таңдап, Конструктор түймесін шерту керек.

Кестенің өріс типін өзгерту үшін осы терезенің «Берілгендер типі» бағанынан өріс қатарында орналасқан ұяшықты таңдау керек. Оның оң жағында тілсызық түймесі пайда болады. Оны шертіп, ашылған тізімнен қажетті типті таңдаса болғаны.

Өрісті кілттік ету үшін көрсеткішті атауының үстіне әкеліп, тышқанның оң түймесін шерту керек. Көрінген контекстік менюден Кілттік өріс қатарын шерту жеткілікті.

Кілттік етілген өріс атауының сол жағына кілт белгісі орнатылып қойылады.

Ескерту

1. Терезенің Сипаттау бөлімін толтыру міндетт