ПОЗНАВАТЕЛЬНОЕ

Оси и плоскости тела человека - Тело человека состоит из определенных топографических частей и участков, в которых расположены органы, мышцы, сосуды, нервы и т.д.

Отёска стен и прирубка косяков - Когда на доме не достаёт окон и дверей, красивое высокое крыльцо ещё только в воображении, приходится подниматься с улицы в дом по трапу.

Дифференциальные уравнения второго порядка (модель рынка с прогнозируемыми ценами) - В простых моделях рынка спрос и предложение обычно полагают зависящими только от текущей цены на товар.

ля ля ля ля ля ля ля ля ля ля ля ля ля ля

----------------------------------------------------------------------------------------------------

14₂ 14 14 13_б 14 14 13_б 0 0 0 0 0 0 0

П П V П V П V П П V П V П V

13 13 13 13 13 13 13 13 13 13 13 13 13 13

ля₁ ля ля ля ля ля ля ля ля ля ля ля ля ля

----------------------------------------------------------------------------------------------------

16₄ 16 16 14 ₂ 14 14 14 13 _б 13 13 13 13 13 0

П П V П V П V П П V П V П V

13 13 13 13 13 13 13 13 13 13 13 13 13 13

Ля ля ля ля ля ля ля ля ля ля ля ля ля ля

----------------------------------------------------------------------------------------------------

14₂ 14 14 13_б 14 14 13_б 0 0 0 0 0 0 0

үйге тапсырма жаттау, ритм қағып үйрену.орта саға, қайырым саға жаттау.

- Сабақ 20 5 сынып

Тақырып: Балбұлақ күйі Е ңсепов Жасарал

Оқыту мен тәрбиелік міндеттеріжеңіл ырғақта күй тарту.

МақсатКүйге қызығушылық таныту. Оқушыларға қағыс түсініктемесінен мағұлымат беру.

Сабақ түрі : Дамыту сабағы.

Сабақ барысы: Қағыс жаттығулары Орта сағаны және қайырым сағаны қайталау.

Қазақ домбырашылары күйді тарту тәсілдерінде,әсіресе оң қолдың қимыл қозғалысына айрықша мән беріп отырған. Соданда білу керек домбырада тартылатын күйлер оң қолдың қимыл қозғалысына орай, қағып тарту,шертіп тарту және іліп тартдеп аталатын негізгі үш түрге бөлінеді. Домбыра тартудың бұл түрлері күйші – домбыра шынын шеберлік шалымына орай өз ішінде тағы да бірнеше атаулармен сараланады. Оны күй тартудың тәсілі деп атайды. Мәселенқағып тарту түрі өз ішінде «кезек қағу» барында оң қолдың сұқ саусағыменен бармағы ішікті алма кезек жоғары – төмен серпе қағып отырады.П V

Қосақ серпудесұқ саусақпен бармағы жоғары төмен қарай бір рет қағып отырадыП П V

Ал сүйрете қағу тәсілінде қатарынан үштік дыбыс шығару үшін сұқ саусақпен төмен қарай бір қаққан бетте бармақ пен сұқ саусақты сүйрете қағылады триолидеп атайды

П П V П V П П V П П V П

1 13 - - - - 13 - - 15 - -

П V П V П V П П V П П V П

13 11 9 11 13 - - 15 - - 16 - -

П V П V П V П П V П V П V П

15 13 11 13 15 - - 13 11 9 11 13 - -

П V П V П V П П V П V П V П

11 9 8 9 11 - - 9 8 6 8 9 - -

П V П V П V КІРІСПЕ ҚАЙТАЛАУ.

8 6 4 6 8 4

үйге тапсырма: жаттау, ритм қағып үйрену,үлкен саға, қайырым саға жаттау.

21сабақ. 5 сынып

Тақырып: Балбұлақ күйі Е ңсепов Жасарал

САБАҚТЫҢ МАҚСАТЫ: Оқушыларға күй тартыс туралы айтып беру .Оқушылардың ой-қабілетін,шығармашылығын,есте сақтау қабілетін дамыту.Халық күйлері арқылы туған еліне,өз халқының салт-дәстүрін құрметтеп,қорғауға тәрбиелеу.
САБАҚТЫҢ ӘДІСІ: Сахналық көрініс

КӨРНЕКІЛІК: интерактивті тақта,күй жазылған дисктер,т.б,сөзжұмбақ, аспап суреттері,т.б.
І.САБАҚТЫҢ БАРЫСЫ: а) Сәлемдесу. ә) Психологиялық дайындық.
-Балалар,ән-күй сабағымды түсіндіру

ІІ.Үй тапсырмасын тексеру.
-Үйге қандай тапсырма берілді?
-Ендеше, «Аңыз-күйдегі тартыс»-деген тақырып бойынша мына сұрақтарға жауап беріп,топтастыру жасайық.

П П V П V П V П П V П V П V

16 16 16 15 16 16 15 13 13 13 13 13 13 0

До₃ до до си₂ до₃ до₃ си₂ ля₁ ля ля ля ля ля ля

----------------------------------------------------------------------------------------------------

0 0 0 0 0 0 0 0 фа 14₂ 14 14 14 14 14

П П V П V П V П П V П V П V

13 13 13 11 13 14 13 0 11 11 11 11 11 0

Ля₂ ля ля соль₁ ля₂ си₃ ля₂ соль₀соля₁ соль соль соль соль₀

----------------------------------------------------------------------------------------------------

13 13 13 13 13 13 13 0 13 13 13 13 13 0

П П V П V П V П П V П V П V

11 11 11 9 11 13 11 0 9 9 9 9 9 0

Соль₂- - фа₁ соль₂ ля₄ соль₂ соль₀ фа₁ фа₁ фа₁ фа₁ фа₁ 0

----------------------------------------------------------------------------------------------------

11 11 11 11 11 11 11 0 11 11 11 11 11 0

П П V П V П V П П V П V П V

9 9 9 8 9 11 9 0 8 8 8 8 8 0

фа₂- - ми₁ фа₂ соль₄ фа₂ соль₀ ми₁ ми₁ ми₁ ми₁ ми₁ 0

- Сабақ 22 5 сынып

Тақырып: Балбұлақ күйі Е ңсепов Жасарал

Оқыту мен тәрбиелік міндеттеріжеңіл ырғақта күй тарту.

МақсатКүйге қызығушылық таныту. Оқушыларға қағыс түсініктемесінен мағұлымат беру.

Сабақ түрі : Дамыту сабағы.

Сабақ барысы: Қағыс жаттығулары Орта сағаны және қайырым сағаны қайталау.

Қосақ серпудесұқ саусақпен бармағы жоғары төмен қарай бір рет қағып отырадыП П V

П П V П V П V П П V П V П V

Ля 1 0 1 1 1 0 ля 1 0 1 1 1 0

--------------------------------------------------------------------------------------------------

0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0

П П V П V П V П П V П V П V

6 6 4 6 8 6 0 2 2 2 1 1 1 0

ре-------до------------------------------------------------------------------------------------

6 6 6 6 6 6 0 2 2 2 0 0 0 0

П П V П V П V П П V П V П V

8 8 4 6 8 6 0 2 2 2 1 1 1 0

Ми₄---до₁-------------------------------------------------------------------------------------

6 6 6 6 6 6 0 2 2 2 0 0 0 0

23. сабақ Сынып:5

Сабақтың тақырыбы: Мерекем сен » Ән айту музыка тәсілдері ,нұсқалар,үлгілер Сабақтың мақсаты:балаларды өнерге баулудың бірден-бір жолы – олардың бойларындағы қасиеттерін түсіну, сезіну қабілеттерін байқау, музыканы қабылдай білуге тәрбиелеу.
Көрнекі құралдар: CD диск, музыкалық аспап, суреттер, ноталар
Сабақ түрі: аралас сабақ
Сабақтың барысы:
І. Ұйымдастыру кезеңіБаланы музыка тыңдауға, тыңдай отыра оны саналы түрде қабылдауға баулу музыкалық тәрбие беру міндеттердің бірі.Музыканы қабылдау - сабақта қолданылатын іс әрекеттердің іргетасы. Ол деген - музыка тыңдау, хормен ән айту, музыкалық білімділігін арттыру, нота сауаты, ырғақ, музыкалық қимылдар, аспапта ойнау, балалар шығармашылығының – осындай күрделі процессі.Шындықтың көркемдік бейнесін, сәулесін сезіну, ести және толғана білу. Музыка тұтас күйінде, өзінің мәнерлік құралдары арқылы әсер етеді. Олар шығармаларды ойнатып көңіл - күйін жеткізеді. Шығармалардың негізгі түйіні өмірдегі құбылыстармен, адамның сезімдерімен байланысып, жатады.Сондықтан, оқушыларды қызықтыру керек, сабақтың тақырыбына сай, болып жатқан әрекеттерге эмоциялық қарым - қатынасты дамыту, музыканың жайын, сұлулығын түсініп, музыкалық өмірмен байланысты екенін түсініп, қабылдау сезімталдығын қалыптастырып, музыкаға құштарлықты, ынталықты дамыту.Музыканы қабылдағанда - сапалы түрде, образдардың сипатын түсіну, идеялық негізін ұғуға үйрету. Тақырыпқа байланысты музыканы қабылдаудағы мақсаты, тәсілдері, әдістері т. б. шаралар, нұсқаулар ретінде үлгілер: Ән, күй, би, марш жанырларына сүйене отырып, музыканың сипаты әуенділік, екпінділік, ырғақтылық, тағы да өзіне тән ерекшеліктері бар. Шығармалар арнайы дауысқа жазылмаса да, өте әуенді, сазды, би ырғағы, марш екпінді болып келеді. Алақай әнін үйрену 2 Балдәуренім балғындарды шыңдайды 1.Жаз да келді жанымызды жайнатты Корсек атты жарасамыз біз Көңіліміз күн шуағындай Таң атқанша ертегілер тыңдайды Ұл қызымыз қыран құстай қайратты Ой сергітіп рахаттанамыз Өміріміз жаздың таңындай қ – сы: Алақай алақай жаз келді көңілді 3. Балдәуренім балғын ордам шаттығым Гүлдендік қоршаған сұлу өмірді, Жаздай келіп көңіл ақ гүлім Достармен ,достармен Көлге түсіп ән мен асыр саламыз Ойнаймыз асыр сап, Салауатты өмір бастайды Үйге тапсырма : Ән айту музыка тәсілдері ,нұсқалар,үлгілер« Алақай » әнін жаттау

24. сабақ Сынып:5

Сабақтың тақырыбы: Сабақтың тақырыбы: «Наурыз жыл басы келді » Ән айту музыка тәсілдері . Сабақтың мақсаты:балаларды өнерге баулудың бірден-бір жолы – олардың бойларындағы қасиеттерін түсіну, сезіну қабілеттерін байқау, музыканы қабылдай білуге тәрбиелеу.
Көрнекі құралдар: CD диск, музыкалық аспап, суреттер, ноталар
Сабақ түрі: аралас сабақ
Сабақтың барысы:
І. Ұйымдастыру кезеңіБаланы музыка тыңдауға, тыңдай отыра оны саналы түрде қабылдауға баулу музыкалық тәрбие беру міндеттердің бірі.Музыканы қабылдау - сабақта қолданылатын іс әрекеттердің іргетасы. Ол деген - музыка тыңдау, хормен ән айту, музыкалық білімділігін арттыру, нота сауаты, ырғақ, музыкалық қимылдар,

Наурыз жыл басы. Жаңа жыл келді наурызым Бәйшешек жарды,наурызым, Жыл менен бірге мал көктеп Пісірді әжем уызын. Наурыз келді жаңа жыл, Арнайық саған жаңа жыр, Жасай бер, жайна гүлдей бер, Қоралы гүлде ойнай тұр. қ – сы: Наурыз,наурыз жыл басы, Жаңа жыл жердің арнасы , Мұнда келсін жаңа жыл Қуансын ел баршасы,наурыз,

2. Жаңа жыл келді халайық, Наурызды біз қарсы алайық Жаңа өмір жаңа жыр арнап, Шырқатып әнге салайық.

Гүлменен төтелеспіз Наурыз заман желі есіп Құтты болсын жаңа жыл Тойлайық жастар бұл кешті Қ – сы:

Үйге тапсырма: Наурыз жыл басы келді » Ән айту музыка тәсілдері

25 сабақ 5 сынып

Сабақтың тақырыбы:Біздің жаңа жыл келді наурыз әні Наурыз думен
Сабақтың мақсаты:балаларды «Музыкалық көңіл күй» өнеріне баулудың бірден-бір жолы – олардың бойларындағы қасиеттерін түсіну, сезіну қабілеттерін байқау, музыканы қабылдай білуге тәрбиелеу.
Көрнекі құралдар: CD диск, музыкалық аспап, суреттер, ноталар
Сабақ түрі: аралас сабақ
Сабақтың барысы:
І. Ұйымдастыру кезеңі
Оқушылармен сәлемдесіп, сабағымызды Қазақстан Республикасының Мемлекеттік Әнұранымен бастаймыз.
ІІ. Өткен сабақты қайталау
Музыканы орындау ережесімен түсіндіремін.
– Ал, енді балалар, ән айту ережесін тыңдаймыз.
Әнді дұрыс айту үшін музыканы зейін қойып, тыңдау керек. Әнді бастар алдында, асықпай ішіңнен дем ал, сөздің ортасында дем алмау керек, әннің сөзіндегі дауысты және дауыссыз дыбыстарды анық, түсінікті етіп айт. Даусыңды әдемі әрі жеңіл шығаруға тырыс, әнді мұғалімнің қолының қимылына қарап, бірдей бастап бірдей аяқта. «Біздің жаңа жыл келді наурыз әні» әнін тыңдаймыз. 1.Біздің жаңа жыл келді, 2.Жаңа жыл деп тамсанып, Жаңа бақыт нұр келді, Сені көптен аңсадық, Жаңа жыл деп қуандық , Әлдейлейміз атыңды, Күні шырқап гүлденді Бар әлемге жар салып. Қ –сы

қ – сы: Жаңа – жаңа жаңа – жыл, Асыр салып ойнап күл , Ата – ананың мейрімі, Жаңа жылдың жанары.Ендігі ә күй тартудағы оң қолдың қағыстары мен сол қолдың ішек басудағы тәсілдері туралы. Бізге әзірге сол қолдың саусақтарының ара-қатынасынан «қаз табан», «бөрі табан» және «байтақ» деген арақатынастар белгілі. «Қазтабан» қазіргі квартаға пара-пар. «Бөрі табан» - квинта. Ал «байтақ» осы екеуінен үлкен арақатынастардың (мысалы, квинтадан октаваға дейін) барлығын белгілеу үшін қолданылған болу керек. Сол қолдың күй тарту кезіндегі тәсілдеріне келейік. Ең жиі кездесетін тәсіл «аттау». Бір нәрседен екінші нәрсеге жай көшу осылай деп аталады. Одан гөрі күрделілеу тәсіл «қарғыту» және «кері қарғыту». Мұнда саусақ пернені жай баспайды, тиесілі пернеге қарғып жетеді. Күрделілігі жағынан қарғытумен шамалас тәсіл – «жаба тастау». Әдетте, оң қолдың қағысынсыз, сол қолдың қағысынсыз, сол қолдың саусақтарының күшімен жасалатын тәсіл. Үйге тапсырма :күйдің қағыстары және ән: Біздің жаңа жыл келді

26 сабақ 5 сынып

Сабақтың тақырыбы: Күйшілер ауылына саяхат
Мақсаты: Ұлттық аспаптар туралы мағлұат беру.
1. Қазақ халқының негізгі ұлттық аспабы-домбыра туралы түсінік беру. Оның шығуы, құрылысы туралы аңыздарға тоқталу.
2. Оқушылардың танымдық қабілетін арттыру, өз ойын еркін жеткізуге жетелеу.
3. Музыканы түсінуге баулу, ұлттық өнерді қастерлеуге, құрметтеуге тәрбиелеу.

Сабақтың типі: Жаңа ұғымды меңгерту.
Оқыту әдісі: Сұрақ-жауап, түсіндіру, проблемалық
І. Алғашқы ұйымдастыру
- Біздің еліміз егемен ел.
-Егемендігімізді қашан алдық? 1991 жылы 16 желтоқсанда
-Елімізге тән қасиеттерді (ерекшеліктерді) атау: Рәміз, тіл, дін, тағам, шаруашылық, аспап, салт-дәстүр т.б.

.Ұлттық аспаптарды атау, слайдтан көрсету: домбыра, дауылпаз, жетіген, буғымақ, сазсырнай, қобыз т.б.
Ұлттық аспаптарды әр түрлі жағдайда пайдаланған. Белгі беру, аң аулау, билеу, бұғы шақыру, жан келгенін білдірту т.б.
Екі ішектің бірі қатты,
Бірін сәл-сәл кім бұра.
Нағыз қазақ, қазақ емес,
Нағыз қазақ-домбыра-деген өлең жолында айтылғандай, бүгін біз ең ежелгі, ең жетілген әрі нағыз табиғи ұлттық аспап-домбырада күйлер тыңдап ән айтамыз.

Сабақтың тақырыбы: Ән – күйлерді қайталау. Қазағымның қазынасы-домбыра
-Домбыраның құрылысын кім біледі? Сұрап, толықтыру. Басы, құлағы, пернелері, мойыны, ішегі, ойығы, шанағы, тиегі, түймесі.
-Слайдтан көрсете отырып, құрылысын түсіндіру.
Домбыраны шебер тартатын өнер адамдары бар. Домбыра қазақ халқының арасында өте кең тараған, қос ішекті ішекті шертіп ойнайтын аспабы. Домбыраны балқарағайдан жасайды. Шерктенде үні таза болу үшін ағашты суға қайнатады. Ішегін ешкінің ішегінен жасайды.
-Небір қуанышты, қайғылы, мұңды оқиғаны домбырамен жеткізген. Домбыраның шығуы мен құрылысына байланысты аңыздар бар. Кім біледі?

- Оқушылар түсінік айту.білген күйлерді тартып, қалған оқушыоарды қызықтыру.
-Күй деп нені айтамыз?
Домбыра немесе басқа ұлттық аспаптарда орындалатын музыкалық шығарма.
-Күйші дегеніміз кім?
-Қандай күйлерді білесіңдер?
-Құрманғазы, Қорқыт, Дина, Дәулеткерей, Тәттімбет, Сүгір, Қазанғап т.б.
Көрініс «Халық кегіні күйшісі» ұлттық аспап домбыраға жан бітірген сөйлеткен.
-Құрманғазы Сағырбайұлы кім?
Құрманғазының күйлерінің бірін тыңдайық.
«Балбырауын» күйі тыңдалды.
-Ал Құрманғазы күйлерін халыққа жеткізген кім?
Дина апамыз. Кішкентай кезінен бастап-ақ осы өнерге әуес болған. «Халыққа жеткіз күйімді» Әбу Сәрсенбаевтың әңгімесінен үзіндіге кезек берейік.
9 жасында әкесі білетін ән мен күйді жатқа білген. Құрманғазы кішкентай қыздың өнеріне сүйсініп, халық өнерін дамытатын бір адамның дүниеге келгеніне шын жүректен риза болады. Динаның күйі «Дүбелең». Тыңдау.
Домбыраға қосып тек күй емес ән мен терме де айтуға болады.
-Домбыраны қолына алып, ән айтатын қандай әншілерді білесіңдер?
-Мирамбек Беспаев, Мақпал Жүнісова, Жанар Айжанова және т.б.
-Мектеп түлегі Акерке Серікова,Нуркен Бажиров,Асем Аралбаева т. б.
-Ал, біздің кентімізде күй, терме өнеріне (домбыра тартуға) үйрететін жер бар ма?
Дұрыс, оқушылар ол мектеп пен ұаладағы өнер мектебі..
-Домбыра мектебі қалай аталады?
-Қазанғап Тілепбергенұлы атында. Ал, Қазанғап біздің өңірден шыққан. Айшуақ елінің Ақбауыр деген жерінде туып өскен. Биыл 155 жыл толып өтті.
Осы Қазанғап күйлерін зерттеуші Садуақас Балмағанбетов пен Нұрбол Жанамановта елге аты шыққан күйші атамыз. Күйлері «Торы ат», мұғалімнің орындауында тыңдау т.б.Қазірде жоғарғы сыныптың оқушылары осы күйді орындап аудандыұ концерттерге қатысып жүр..
-Домбыра тарту арқылы үлкен жетістіктерге жетуге болады.
Сөзжұмбақ шешу «Домбыра»
1. Құрманғазының шәкірті
2. Ұлттық аспаптың бір түрі
3. Құрманғазының «Кішкентай» күйі кімге арналған.
4. Қазанғаптанушы жерлес кім?
5. Домбыра құрылысының бірі?
6. Жұмбақты шешу. Дауысы жоқ, жаны бар. Шертсең күй.
7. Музыка мектебі кімнің атында?
Қазақ халқының музыкасының белгілі академигі А.Жұбанов «Кең даланы мекен еткен қазақ жұртының ең аяулы қасиетті аспабы-домбыра. Оның сымдай тартылған қос ішегінде сан ғасырлардың ойы, көңіл күйі жатыр»-дегендей.
Кеібайтақ еліміздің түкпір-түкпірін шарлап, қазақ музыкасының небір інжу-маржандарын бізге жеткізген Қазанғапты да елге танытқан.

.Енді үйренетін әніміз «Ақ самал»

26 сабақ 5 сынып

Сабақтың тақырыбы: Келіншек
САБАҚТЫҢ МАҚСАТЫ: Оқушыларға күй тартыс туралы айтып беру .Оқушылардың ой-қабілетін,шығармашылығын,есте сақтау қабілетін дамыту.Халық күйлері арқылы туған еліне,өз халқының салт-дәстүрін құрметтеп,қорғауға тәрбиелеу.
САБАҚТЫҢ ӘДІСІ: Сахналық көрініс

ІІ.Үй тапсырмасын тексеру.
Жаңа сабақ Келіншек

П V П V П V П V П V V П V П V П V

3 3 3 3 3 3 3 1 3 4 4 4 4 4 4 4 1

-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

4 - - - - - - 0 4 - - - - - - - 0

П V П V П V П V П V V П V П V П

3 3 3 3 3 3 3 1 3 4 6 6 6 6 6 6

------------------------------------------------------------------------------------------------------------

4 - - - - - - 0 4 - - - - - - -

П V П V П V V П V П V V П V П V П

11 11 11 11 10 11 13 10 10 8 10 11 8 8 6 6 6

--соль----------------------фа с ля-------------------ми фа соль--------------ре----------------

0 - - - - - - 0 0 - - - - - - -0

П V П V П V V П V П V V П V П V П

11 11 11 11 10 11 13 10 10 8 10 11 8 8 6 6 6

-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------қайтадау

0 - - - - - - 0 0 - - - - - - -0

27. сабақ 5 сынып

ІІ.Үй тапсырмасын тексеру.
Келіншек

П V П V П V П V П V V П V V П V П

3 3 3 0 1 1 1 3 6 6 6 6 8 10 11 11 11

-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

4 - - - 0 0 - 4 4 4 4 0 0 0 9 9 9

П V П V П V П V П V V П V V П V П

3 3 3 0 1 1 1 3 6 6 6 6 3 1 0 0 0

-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

4 - - - 0 0 - 4 4 4 4 4 4 0 4

П V П V П V П V П V V П V V П V П V

11 13 15 15 15 15 15 15 13 15 16 15 16 15 13 13 13 13

--соль---ля---си----------------------------------------ля--си-до-----си--до-си---ля-----------------

0 - - - - - - 0 0 - - -

П V V П V V П V П

11 13 15 13 15 13 11 11 11

--------------------------------------------------

0 0 0 0 0 0 0 0

29-30. сабақ 5 сынып

ІІ.Үй тапсырмасын тексеру.
Келіншек

П V П V П V П V П V V П V V П V П V

11 13 15 15 15 15 15 15 13 15 16 15 16 15 13 13 13 13

--соль---ля---си----------------------------------------ля--си-до-----си--до-си---ля-----------------

П V V П V V П V П V П V V П V V П V П V

11 13 15 13 15 13 11 11 11 11 9 10 11 10 11 10 9 9 9 9

-----------------------------------------------------------------------------------------------------------------

0 - - - - - - - - - - - - - - - - - - -

П V П V П V П

8 8 13 13 6 6 6

----------------------------------------------

0-- - - - - - -

П V П V П V П V П